هیچ قومی بدون اندیشه اخلاق به تمدن نرسیده و هیچ تمدنی بدون سخت کوشی و قناعت و اخلاق پایدار است.
اندیشه همچون باران رحمت غبار از رخ فرهنگ و تمدن می زاید و حقیقت هستی را صیقل می دهد تمدنها همواره نیازمند بازبینی و باز آفرینی جهت و مقصد خود هستند واین میسر نیست مگر با مبادله اندیشه و تجربه میان فرهنگها و تمدن های گوناگون . فرهنگ و تمدن غرب که هم دین و هم حکمت اخلاقیش وامدار است با پیوند خلاقیت علمی شگرف در قرون اخیر از بستر تاریخی و مبدا محرکه خود جدا مانده است . شرق نیز که زمانی سلسله گردان اندیشه و حکمت بود دیر زمانی به خواب گران رفت . اکنون طبل بیداری شرق نواخته شده است . در سوگ زمان از دست رفته نباید گریست باید از گذشته پند گرفت و آینده را دوباره ترسیم کرد . اندیشه ها را باید میدان داد و تفسیر مجددی از معنای زندگی با همه ارزشها و آرمانها یش ارائه داد فرهنگ و تمدن را مطابق شان و مرتبه دنیای امروز باید بازسازی ومبادله کرد قرن ۲۱ و آغاز هزاره سوم میلادی فرصتی گران مایه برای باز اندیشی در فلسفه حیات و معنای زندگی در دوران فرامدرن است.
گفتگوی تمدنهای شرق و غرب در چنین عرصه ای یک ضرورت اجتناب ناپذیر برای همگرایی انسانها فارغ از رنگ، نژاد، آیین و سرزمین است.
باشد که ملتهای ما و فرهیختگان و اندیشه ورزان نقش تاریخی خود را در این برهه به شایستگی بازی کنند . اسلام در این باره می گوید:
(ا ی گروه مومنان همه به صلح در آیید و از گامهای شیطان پیروزی نکنید که او برای شما دشمنی آشکار است)
یا ایها الذین آمنو دخلو فی السلم کافه
سلم اسلام مفهوم سازش و صلح را دارد . یعنی اینکه ای گروه انسانها همه در اردوگاه حقیقی صلح وارد شوید وبا هم سازش داشته باشید نجنگید اسلام حامل رسالتی است به نام صلح و سازش درجهان که انسانها را به آرامش و صلح دعوت می کنند.
● گفتگو:
عبارت از فرایند آفرینی تعاملی دو یا چند گوینده است که هدف از آن رسیدن به نتیجه ای کلی و نسبی در حد فاصل مدارا وتضاد است در گفتگو می کوشیم به تفاهم د ست یابیم هر چند گفتگو لزوما" به تفاهم منجر نمی شود و این در حالی است که به شکست گفتگو تضاد سر می گیرد ، گفتگو محاوره نیست، زیرا در محاوره لزوما" حصول نتیجه ای کلی مد نظر نیست و موضوعات هم کاملا" مشخص نیستند و بستگی به شرایط مکانی و زمانی دارند. گفتگو گفتن نیست ، بلکه شنیدن نیز هست بدین سان گفت وگو ،وسیله یافتن ارزشهای مشترکی است که بایستی مبنای عمل قرار گیرد و از حیث تحقق شرایط اشاعه تمدن ، شالوده جامه مدنی را تشکیل دهد.
● تمدن:
نظمی اجتماعی که در نتیجه وجود خلاقیت فرهنگی امکان پذیر می شود و جریان پیدا می کند ظهور تمدن هنگامی امکان پذیر است که هرج ومرج و ناامنی پایان پذیر باشد . چون فقط هنگام از بین رفتن ترس است که کنجکاوی و احتیاج به اختراع به کار می افتد و انسان خود را تسلیم غریزه ای می کند که او را به شکل طبیعی به راه کسب علم و معرفت تهیه وسایل بهبود زندگی سوق می دهد . مفهوم تمدن معادل کلمه civilization در انگلیسی و یا civilization در فرانسه است که از ریشه لاتین civilis به معنای شهروند ، گرفته شده است.
● فرهنگ:
فرهنگ مجموعه پیچیده ای است شامل دانش عقیده هنر قانون اخلاق اداب و رسوم و دیگر استعدادها و عادات که انسان به عنوان عضوی از جامعه به دست می آورد.
● صلح:
نبودن جنگ و در گیری در روابط انسانها و استفاده از روشهای سیاسی یعنی مذاکره بحث و گفتگو برای حل اختلاف و پیدا کردن راه حل.
● جهانی شدن :
جهانی شدن را می توان به صورت شدید روابط اجتماعی در سرتاسر جهان تعریف کرده که در آن جوامع دور از هم طوری به یکدیگر وابسته می شوند که حوادث محلی از رویدادهای تاثیر می پذیرند که از مناطق دور دست شکل می گیرند وبر آنها تا ثیر می گذارد.
● امنیت :
یک مفهوم روانی ، نسبی و غیر ثابت است که برخی از کارشناسان علوم اجتماعی آن را مانند صحت و سلامت در بدن انسان می دانند و عواملی مانند: بی ثباتی سیاسی، اقتصادی ، اجتماعی، و گسترش ابعاد جرایم در این زمینه ها را از عوامل بر هم زننده آن به حساب می آورند. در سطح کلان (macro )امنیت عبارت از امنیت ملی و بین الملی
▪ امنیت ملی:
ایجاد شرایطی که در آن دولت- ملت با اطمینان خاطر از فقدان هر گونه(national security) تهدید یا مقابله با این تهدیدات و اقدامات به زندگی ادامه دهد.
● سازمان ملل:
پس از جنگ جهانی اول ، جامعه ملل به وجود آمد، با پیشنهاد ویلسن، رئیس جمهور آمریکا، که در اصول چهارده گانه خود را با هدف حفظ صلح ، داوری در مورد اختلاف بین کشور ها و ترویج همکاری بین المللی گنجانیده بود . در تاریخ ۱۴ اوت ۱۹۴۱ روزولت ، وینستون و چرچیل نخست وزیر بریتانیا اعلامیه مشترکی صادر کردند ودر آن پاره ای از اصول مشترک سیاسی ملل دو کشور خویش را بیان کرده اند . که امیدشان به آینده بهتر بر اساس این اصول بود، در تاریخ ۲۵ آوریل نمایندگان ۵۰ دولت برای شرکت در کنفرانسی که رسما" کنفرانس ملل متحد درباره سازمان ملل نامیده شده در سانفرانسیسکو گرد آمدند و ارکان اصلی منشور ملل متحد را تصویب کردند. این ارکان عبارتند از
۱) مجمع عمومی
۲) شورای امنیت
۳) شورای اقتصادی- اجتماعی
۴) شورای قیومیت۵- دیوان بین المللی دادگستری و دبیر خانه می باشد.
پس ازآن مجمع عمومی سازمان ملل متحد سال ۲۰۰۰ میلادی را سال (بین المللی فرهنگ صلح) اعلام نمود سال ۲۰۰۱ میلادی را نیز پیشنهاد ریاست جمهوری اسلامی ایران جناب آقای خاتمی سال گفت و گوی تمدنها نام گذاری شد.
این پیشنهاد نوین بخش آن است که جامعه جهانی آهنگ آن را دارد تا استوارتر از گذشته به سوی تفاهم ، صلح ، همزیستی مسالمت آمیز گام بردارد. ویژگی مهم گفتمان تمدنها ، این است که در بیش از نیم قرن تاسیس سازمان ملل متحده این پیشنهادی بوده که بیشترین فراپوشی را از نظر منافع جهانی و بیشترین مخاطره را برای ابر قدرت ها و کمپانیهای بزرگ تسلیحاتی و نظامی به دنبال داشته است. بی گمان اندیشه دنیای بدن جنگ ، اندیشه تشنج زدایی وصلح گرایی ، به برقراری توازن قدرت در سطح جهانی کمک خواهد کرد . از همین روست که پس از طرح موضوع گفتگوی تمدنها در سازمان ملل متحد ((تئوریها و اندیشه های صلح)) در کنار دروس پایه ای و چند ساله تئوریها و اندیشه های جنگ در دانشگاههای معتبر جهان از جمله دانشگاههای آلمان پا می گیرد. نکته دیگر در اینکه تلاشهای دشمنان در طول سالهای گذشته به منظور تخریب، چهره ایران را تا اندازه زیادی خنثی کرده ودر سطح جهانی وجهه تازه ای به جمهوری اسلامی ایران بخشیده است. اگر دولت های حاکم بخواهند به عنوان نماینده یک تمدن یا فرهنگ جا افتاده وارد عرصه گفتگو شوند باید نخست تکلیف خودشان را با ملتها و تمدن فرهنگ غالب آنها معلوم کنند و بالاتر از همه کوشش کنند با شاخص کردن اندیشه ها وارزشهای عام و جهان شمول و قابل مبادله تمدن خود ، متاعی برای عرصه به تمدنهای دیگر تدارک بینند . در غرب شناسی ( جناب آقای خاتمی) اولین نکته ای که به وضوح نمایان می گردد چند لایه دیدن این مفهوم و تمدن است. به این معنی که وی به شدت بر علیه طرز تفکر که غرب را به یک چوب می راندو یا شیفته او میگردد مخالفت نشان می دهد و بر این نظر است که به بزرگترین حادثه علم جدید باید عمیق تر و جدی تر نگریست.
پیشنهاد گفتگوی تمدنها در زمانی مطرح می شود که جهانی شدن در صورت سیاسی و اقتصادی و فرهنگی آن امری مسلم و مختوم انگاشته شده است . اما اگر همه جهان در یک مسیر سیر کند و تمام اقوام و ملل به سوی مقصد واحد راه بسپارد پایان تجدد و تاریخ خواهد بود و دیگر گفت گوی تمدنها چه وجهی می تواند داشته باشد ؟ گفتگوی تمدنها در حقیقت پاسخی است به سودای جهانی شدن یا درست بگویم تذکری است به وضعیتی که جهانی شدن در آن در شرف تمامیت یافتن است .
اصل گفت گوی تمدنها بر این اصل است که تمده غالب کنونی تمدن مطلق نیست و تاریخ غربی تاریخ همه اقوام نمی باشد و شاید بتوان گفت : اولین ومهمترین فلسفه وجودی حکومت نزد ملتها استقرار و امنیت است که باید در جامعه از مهمترین دل مشغولیهای مسئولان حکومتی باشد. زیرا پس از برقراری هر نوع حکومت اولین انتظار جامعه از حکومت برقراری شرایط عادی و فعالیت و زندگی برای همگان است بدون امنیت در هیچ زمینه ای چه سیاسی، فرهنگی و اقتصادی توسعه ایجاد نخواهد شد.
اثراتی که جنگ جهانی اول و دوم از خود به جا گذاشت که حتی نقش تخریبی آن دامنگیر نظام خانواده و سبب فروپاشی و ایجاد بحران در جامه شد و انسانها را با بحرانهای اجتماعی ،سیاسی ، اقتصادی در عصر مدرن مواجه ساخته است . این مسئله ما را بیش از پیش وا می دارد تا به موضوع صلح و امنیت در جهان بپردازیم خصوصا" محققان و اندیشمندان باید نگاه دقیق تری و ژرف تری نسبت به صلح و امنیت در جهان بحرانی که امروزه نیز با آن مواجه هستیم داشته باشند. گفتگوی تمدنها امروز که تحت نظارت سازمان ملل صورت می گیرد می تواند کمک کند تا هنجارها ترجیحات و ارزشهای فرهنگی –به ویژه آنها که به تمدنهای غیر غربی تعلق دارد- در دگرگون سازی سازمانهای بین الملل مد نظر قرار گیرد و حقوق بین الملل با فرهنگ جهانی سریع و بالنده ای که در دوران انفجار بی سابقه اطلاعات در حال سر برآوردن است تا هماهنگ تر باشد . اهمیت و شکیبایی در روابط بین الملل و نقش مهم گفت و گو به عنوان ابزاری برای رسیدن به درک مشترک، از میان برداشتن تهدید های مطرح برای صلح ، و تقویت تعامل و تبادل میان فرهنگهاتاکید می شود . از والاترین دستاورد های این قرن پذیرش ضرورت و اهمیت گفتگو و جلو گیری از کار برد زور ، توسعه ، تعامل و تفاهم در زمینه های فرهنگی ، اقتصادی و سیاسی و تقویت مبنای آزادی و عدالت و حقوق انسانی است. استقرار و توسعه و مد نیت، چه در صحنه کشورها و چه در پهنه جهانی ، در گرو گفتگو میان جوامع و تمدنها با سلایق،آراء و نظرات متفاوت است . اگر بشریت در آستانه هزاره و قرن آتی تلاش و همت خود را برنهادینه کردن گفت و گو جای گزین خصومت و ستیزه جویی با تفاهم و گفت و گو استقرار سازد دستاورد ارزشمندی برای نسل آتی به ارمغان آورده است.
در این دوران کمونیسم و ناسیونال سوسیالیسم و دموکراسهای لیبرال در مقابل هم قرار می گیرند. در تمام دوران جنگ سرد شاهد جدال دو اردوی متخاصم بودیم که اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده آمریکا سخنگویان آنها بودند. به عبارت دیگر نیز می توان گفت: حرفهای هانتیگتون چند ان تازه نیست زیرا اندیشه او نقطه مقابل اندیشه فوکویاما است که عقیده دارد ((تعارض و جدال دیگر چندان نیست زیرا فروپاشی کمونیسم ، جهان دیگر سراسر غربی و یک کاسه و هماهنگ شده قرار می دهد.
اما هانتیگتون هشدار می دهد که این تعارض و تضاد نه تنها از بین نرفته بلکه حادتر و وسیع تر و خطر ناکتر شده است، چون اید ئولوژی متخاصم غرب یعنی کمونیسم جای خود را به دو اید ئولوژی دیرینه و عمیق و مبارزه جو که در مرحله اول سلام و در مرحله دوم کنفو سیوسیم است داده است.
تفکر و اندیشه که باعث ایجاد نظریه هانتیگتون شد عبارت از:
۱) او برای ترساندن اروپا هشدار به دولتمردان آمریکا به منظور تحکیم نظریه تحکیم نظریه دشمن فرضی غرب را از نزدیک شدن تمدن اسلامی به تمدن کنفوسیوسی و احتمال اتحاد این دو آگاه کرده است .
۲) بحران اساسی دولتها ساختار سیاسی و جناههای حاکم در دولت آمریکا ناشی از سکو لارسیم است نه رویایی تمدن ها
۳) با توجه به خلاء موجود در سطح روابط بین الملل و با توجه به نظریه پسا تاریخ فو کویاما هانتیگتون درصد ارائه نظریه ای مقابل آن بر آمده است.
● گفتگوی تمدنها از دو دیدگاه
الف) جناب آقای خاتمی
طبق نظریه آقای خاتمی (گفت و گوی تمدنها ) مستلزم شنیدن از سایر فرهنگها و تمدنها است و اهمیت شنیدن از سایرین اگر بیشتر از گفتن نباشد ، قطعا" کمتر از آن نیست . قرن آینده باید قرن رجوع به یک نوع معنویتی باشد که انسان شرقی در کسب آن تجربه های چند هزار ساله دارد. نشاط و حیات فرهنگ اروپا مدیون نگاه انتقادی این فرهنگ به همه چیز و خصوصا" به خود این فرهنگ است، اما اکنون زمان آن فرا رسیده است که اروپا یک گام دیگر به جلو بردارد و خود را از چشم دیگری بیند. این نوع تاریک اندیشی ، بلکه تشویق این فرهنگ است به کسب تجربه های تازه و شناخت دقیق تر جغرافیای فرهنگی جهان در شرق شناسی ، مشرق زمین موضوع شناخت (object) است و نه طرف گفتگو . برای تحقق گفت گوی تحقق واقعی میان تمدنها لازم است که شرق به جای اینکه موضوع شناخت (اوبژه) باشد به شریک بحث و طرف مکالمه تبدیل شود. این گام بسیار مهمی است که باید اروپا و آمریکا برای تحقق طرح گفت گوی تمدنها بردارند.
این دعوت البته یک طرفه نیست ما نیر به عنوان ایرانی و مسلمانی وآسیایی باید گامهای بزرگی در جهت شناخت واقعیت غرب برداریم . این شناخت ، ما را در بهبود بخشیدن و سامان دادن به نحوه زندگی اقتصادی و اجتماعی نخود کمک خواهد کرد و البته برداشتن چنین گامهایی چه از جانب ما و چه از جانب اروپا مستلزم خصیصه ای اخلاقی و روانی است که در اروپا بری نخستین بار توسط ایتالیا ییها شناخته شد و گسترش یافت . هیچ تمدنی حق ندارد سهم سایر تمدنها را به نفع خود مصادره کند و یا مساهمت یک تمدن را در تاریخ بشری انکار کند. گذشته از اثر فلسفه و کلام و هنر مسلمانان در اروپا ، آنچه موجب تلطیف روح و تهذیب اخلاق اروپاییان شده است ، ادبیات بسیار غنی و گسترده اسلامی است . صحبت از گذشته تاریخی ، بدون نگاه به آینده ، فقط می تواند یک تفنن علمی تلقی شود ، در حالی که برای کمک به جوامع انسانی و بهبود وضع جهان لازم است ببینیم وضع کنونی ارتباط کشورهای آسیایی و مخصوصا" مسلمانان اروپا چگونه است . اگر امروز تمدنهای بزرگ آسیایی خود را در آیینه غرب بوده است آیینه ای که گذشته غرب و مواریث فکر و فرهنگی خود را نشان می داده است اگر گفت و گو نه یک انتخاب بلکه یک ضرورت برای فرهنگ ما و غرب است پس باید کوشش کنیم تا با نمایند گان اصیل فکر و فرهنگ اسلامی سخن بگوییم و گرنه گفتگوی غرب با غرب زدگان که در واقع وجود ناقص اصیل فکری و ابتری از خود غرب هستند نه تنها دیالوگ نیست بلکه حتی منو لوگ نیز می تواند باشد، گفتگوی عمیق ، دقیق و متفکرانه غرب با تمدن اسلامی می تواند برای بعضی از مشکلات بسیار جدی جهان راه حلهای عادلانه انسانی و علمی بیابد.(گفتگو ) از آن رو مطلوب است که مبتنی بر آزادی و اختیار است در گفت و گو نمی توان هیچ فکری را به طرف مقابل تحمیل کرد در گفت وگو به وجود مستقل فکری ، اعتقادی و فرهنگی مستقل طرف گفت وگو باید احترام گذاشت. فقط در این صورت است که گفت وگو مقدمه ای برای صلح و امنیت و عدالت خواهد بود . ایده گفت وگوی تمدنها بر خلاف مدل رویارویی سیاسی واحدها که بر حسب برتری ابزار قدرت مفهوم می یابد از فقدان خود برتری جویانه کشورها و در واقع برابری تمدنها و فرهنگها بدون توجه به قدمت ، گسترش و آوازه آنها نه تنها تاریخ بشر بلکه در ملل دنیا با پذیرش این پیشنهاد به مدد زایشگری روح تمدن جو و استغنا طلب فرهنگیشان می خواهند به رقابتی سالم در عرصه تعالی اندیشه ها ، تضارب آرا ورویه مصالحه جویی وارد شوند واز سیستم نا امن حاکم بر جهان کنونی فاصله بگیرند . سید محمد خاتمی رئیس جمهوری محترم تاکید می کنند که تحقق صلح جهانی به دور از تحقق عدالت جهانی امری خیالی و وهم آور است . وی با یاد آوری این که روایط میان مسلمانان و غربیان به عنوان صاحبان دو تمدن بزرگ و داعیه دار جهانی ، اهمیت ویژه ای دارد عنوان کرد: اسلام نه تنها تهدیدی برای غرب نیست ، بلکه به عنوان بهترین پیام معنوی آسمانی ، که قادر است خلا" معنوی موجود در غرب را به بهترین شکل پر کرده و انسان سرگشته و از خود بیگانه امروز را از وضعیت ناهنجار خود رهایی بخشد .
خاتمی در سخنرانی اجلاس هزاره سران سازمان ملل،ضمن آنکه خواستار تغییر اراده معطوف به قدرت ، به ارده معطوف به برابری ، احترام گفتگو وتفاهم گردید ، خاطر نشان ساخت که گسترش جهانی شدن دموکراسی تنها راه این گفتگو است :باید مردم سالاری فراتر از سطح ملتها و کشورها برود و در عرصه بین المللی باید جامعه مدنی جهانی که اعضای آن دولتها و ملتها هستند تحقق پیدا کند . که لازمه آن برقراری تساوی و عدالت در بهره برداری از موقعیت ها و اعتبارات جهانی است. پس دموکراسی چه در سطح درونی و چه درسطح بیرونی ، مهمترین شرط تحقق گفتگوی تمدن هاست. دموکراسی، نه فقط در سطح درونی یک ملت ، که در عرصه بین المللی نیز باید ضابطه معیار زندگی نوین شود ، در عرصه ای که شهروندان آن به جای افراد برابر در درون یک ملت – دولت ، ملتهای دارای حق و حرمت مساوی در عرصه حیات بشری باشند.
ب) هانتینگتون
پروفسور ساموئل هانتینگتون استاد دانشگاه هاروارد آمریکا و رئیس انستیتوی مطالعات استراتژیک، رئیس آکادمی مطالعات بین المللی و منطقه ای در هاروارد و سیاست شناس ریز نقش که همچون گذشته عمیقا" درباره حوادث جهانی بحث می کند و شنونده را با دانش مشروح خویش به شگفتی وا می دارد او یکی از تحلیل گرایان با سابقه آمریکاست که در راستای نظریه برخورد تمدن ها سه فرضیه دارد
▪ اولا":نظام بین المللی به لحاظ تاریخی مرکب از فرهنگهای متعددی است که هر یک ، سایرین را بیگانه می داند و در آن ما در مقابل دیگران مطرح می شویم.
▪ ثانیا":از این نگره ، غرب تمدن غالب در عصر دگر گونی روابط بین اللمللی است وبخش اعظم دیگر ارزشها تهدید کننده حیات خود می داند.
▪ ثالثا": در دوره معاصر برخورد فرهنگی غرب واسلام ، جای گزین برخورد ایدئولوژیک آنها می شود ؛چنانکه می توان گفت در عرصه سیاست ، جهان ما بعد از جنگ سرد وارد مرحله ای جدید می شود که در آن دیگر از رقابتهای کشور ملتها یا مناقشات اید ئولوژیک خبری نیست بلکه برخورد ، برخورد تمدن هاست . از سوی دیگر ، این نظریه بر سه اصل متکی است :اولا":تمدن هایی در جهان در حال شکل گیری هستند که در کلیه شئون ارزشی و غیر ارزشی دارای دیدگاههای متفاوتی می باشند. ثانیا": کوچک شدن جهان و افزایش تعامل ملل وابسته به تمدنهای متنوع ،رسیدن به خود آگاهی تمدنی ناشی از تعامل متقابل را نفی می کند و بر خورد را دامن می زند، زیرا فرهنگ تابعیت نمی پذیرد ، هر چند می تواند مضاعف باشد. ثالثا": روند نوسازی اقتصادی در سراسر جهان باعث بروز خلاء معنا و هویت می شود که به نوعی می توان مذهب را جای گزین آن نمود . هانتینگتون بر مبنای این فرض و اصول معتقد است هر تمدن دارای عناصر عینی (زبان ، تاریخ، مذهب ،سنن،نهادها)و ذهنی (وابستگی،قرابت پیوند درونی)است که ان را از سایر تمدن ها متمایز می کند به این ترتیب اختلاف خط مشی های فرهنگی و تمدنی موجب افزایش و پیدایش تنش در سطوح فرد (نزاع گروه های حامی تفکر مدنی)و کلان رقابت دول وابسته به تمد نهای مختلف برای ترویج مردم سالاری و لیبرالیسم واکنش تلافی جویانه سایر تمدنها را در برمی انگیزد.
هانتینگتون برای تمدنها اصالت ذاتی می تراشد و در قبال مسایل اعتباری رهیافتی ذات گرایانه بروز می دهد او در بخشی از نوشته هایش در مورد نظریه برخورد تمدنها و ترسیم خطوط گسل فرضی خود مدعی شده است : خطوط گسل موجود بین تمدنها امروز جای گزین مرزهای سیاسی اید ئو لوژیک دوران جنگ شده است و این خطوط جرقه های ایجاد بحران و خونریزی اند. خصو مت هزار و چند ساله اسلام و غرب آبستن بروز حوادثی خونین می شود . سیاست خارجی را بازتاب و کاربست سیاستهای داخلی کشور در صحنه بین المللی دانسته اند . منافع ملی ،اید ئو لوژی و امنیت از جمله عواملی هستند که در عرصه تدوین و اجرای مسایل سیاست خارجی ،فرآیند تصمیم گیری را تحت تاثیر قرار می دهند و بدان شکل می بخشد. با تحکیم سرمایه بین المللی ، کشورهای سرمایه داری سیاستهایی را به منظور گسترش نظام سرمایه داری و اید ئو لوژی فرهنگ و سیاستهای بین المللی متناسب با آن دنبال می کنند . به کار گیری موثر چنین سیاستی مستلزم آن است که دولت سرمایه داری منافع حیاتی خود را صریحا" بیان کند. این گونه منافع بر حسب قدرت و توانایی حفظ گسترش حوزه های نفوذ کشور، تعریف می شود. نزاع بین ملتها جای گزین جدال و پادشاهان و حاکمانی شد که به پشتوانه قوانین الهی برزمین حکم می راندند. بعد از جنگ جهانی اول و انقلاب بلشویکی شاهد بروز نوع جدیدی از درگیری یعنی درگیری اید ئو لوژیک هستیم.
گفتگوی تمدن ها در عرصه غیر از روابط سیاسی و مذاکرات سیاسی است. مذاکرات سیاسی برای دادن و گرفتن امتیاز و قانع کردن است ولی گفتگوی تمدنها برای این است که این لایه را کنار بگذاریم با هم صحبت کنیم و آشنا شویم . البته نباید به طرف بگوییم که فرهنگ ما را بپذیر و طرف مقابل نیز نباید این را انجام دهد . یعنی مسا له در تحمیل نباشد ما نیازمند احترام متقابل هستیم . هدف رفع سوءتفا هماتی است که یا در تاریخ به وجود آمده یا در اثر مواضع خاص سیاسی و این مهمترین کار گفتگوی تمدن هاست . کسانی که در عرصه گفتگوی تمدنها فعال هستند که بیشترین تاثیر را بروی افکار عمومی دارند. امروزه مشکل ما افکار عمومی است یعنی آقای بوش نیز وقتی می خواهد به عراق حمله کند یا کشوری را مورد تحریم قرار دهد باید در ابتدا افکار عمومی کشورش را آماده کند . حتی در دنیای اسلام نیز تروریست ها و افراطی باید یک پایگاهی در افکار عمومی داشته باشند . یعنی با روشهای که جوانان و گروهای سنتی را به خود جلب کنند آتشی که در حال حاضر وجود دارد همه ؛هم شرق هم غرب ، اسلام و مسیحیت را می سوزاند . باید آتش خشونت را در جهان خاموش کنیم و میدان را از دست خشونت طلبان و یا تروریست ها خارج کنیم . وقتی اسلام بیانگر گفتگوی تمدن هاست طبیعتا باید چنین اسلام را در گفتگوی تمدن ها مطرح کرد ،ولی اگر در داخل نتوانیم با یکدیگر گفتگو کنیم و خودمان هم به حرفهایمان گوش نکنیم تاثیری ندارد. ما اگر بتوانیم اسلامی را که در قانون اساسی آمده و حضرت امام (ره) بر آن تاکید داشتند را ترویج کنیم ،موفق خواهیم شد . اسلامی که پیروزی آن با گل بود اسلامی که موقع تخریب یک رژیم به زور متوسل نشد و در موقع سازندگی نیز حتما نباید به زور متوسل شد و اگر این اتفاق افتاد باید یا آن را توطئه ای دانست که می خواهد چهره اسلام را تخریب کند ، یا اینکه در اثر نفهمیدن عمق اسلام و انقلاب و روش و منش امام (ره)افتاده است. اگر برای مردم سالاری دینی که خود الگوی خاص است تلاش کنیم و در گفتگوی تمدنها به کار ببرییم حتما روابط خارجی و سیاست خارجی ما بهتر خواهد شد.
منابع و ماخذ
۱- هانتینگتون،ساموئل،خطر برخورد تمدنها،ترجمه،امیری ،مجتبی ،تهران ،موسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه ، س ۱۳۷۴
۲- تافلر،الوین ورقهای آینده پیش نگری و پیش فرضها ، ترجمه نیک گهر عبدالحسین ، تهران نشر البر، سال ۱۳۷۰
۳- قطب ، سعید زیر بنای صلح جهانی ، ترجمه خسرو شاهی سید هادی ، تهران دفتر نشر فرهنگ اسلامی ۱۳۵۵
۴- نیکلسون، ریچارد میل هاوس،صلح حقیقی، ترجمه تقه الاسلامی،جعفر ،تهران ،دفتر نشر فرهنگ اسلامی ۱۳۵۵
۵-شایگان ،داریوش،آسیا در برابر غرب ،تهران ،انتشارات امیر کبیر ،س ۱۳۷۸
۶-هرتزوگ،رومان ،آتشی تمدنها ،راهبردی برای صلح جهانی در قرن ۲۱، ترجمه هرمز همایون پور ، تهران نشر و پژوهش فرزان روز ،سال ۱۳۸۹
۷- همایون فر ،عزت الله ،جهان فردا،انتشارات:تهران،{بی نا} س ۱۳۵۴
۸- محمد، سبحانی، جهان آینده چگونه خواهد بود؟{بی جا} ابن سینا سال ۱۳۳۷
۹- دورانت، ویل،تاریخ تمدن ،کتاب اول: مشرق زمین ،ترجمه امیر حسین آریان پور ، تهران انتشارات اقبال س ۱۳۳۸
۱۰- نیکلسون ،ریچارد ، فرصت را در یابییم، برگردان، حسین وفی نژاد، چاپ اول ، تهران ، انتشارات طرح نو، سال ۱۳۷۸
۱۱-جورج ، هنری سول فردا چه خواهد شد ؟ ترجمه محمود فرداعی ، انتشارات تبریز سروش و فرانکلین سال ۱۳۳۹
۱۲- پارکز، هنری ،نقد مبانی فرهنگ و تمدن غرب
۱۳-نیر نوزی ، عبدالحمید ، سهم ارزشمند ایران در فرهنگ جهان
۱۴- هانتینگتون، ساموئل ، برخورد تمدن ها و باز سازی نظم جهانی
۱۵- بشیریه، حسین ،ازدیالکتیک تا دیالوگ تمدن ها
۱۶- براندن ،هانری ،در جستجوی نظم جدید برای جهان ، ترجمه احمد تدین ،تهران شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، سال ۱۳۷۲
۱۷- جوزف، توینبی ،آرنولد، آینده نامعلوم تمدن ترجمه فرهنگ جهان پور اصفهان سال ۱۳۵۵
۱۸- جوزف توینبی آرنولد،جنگ و تمدن ، ترجمه محمد رسول دریایی، قم چاپ و انتشارات آفرینش ۱۳۷۳
۲۰- لویش، برنارد، برخورد فرهنگها ترجمه بهمن دخت اویسی ، انتشارات فرزان، روز ج اول ۱۳۸۰
۲۱- عضدانلو، حمید گفتمان و جامعه انتشارات نشر نی چ اول سال ۱۳۸۰
۲۲- خاتمی سید محمد ،بیم موج انتشارات موسسه سیمای جوان چ ۵ سال ۱۳۷۷
۲۳-خاتمی سید محمد هزار گفتگو و تفاهم انتشارات رسانش، چ ۱ سال ۱۳۷۷
۲۴- مجموعه مقالات همایش بین المللی حقوق بشر و گفتگوی تمدنها، انتشارات موسسه انتشارات دانشگاه مفید اردیبهشت ۱۳۸۰
۲۵- راد بابک خاتمی در ایتالیا ۹۹ انتشارات سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چ اول سال ۱۳۷
۲۶- قزلسفلی،محمد تقی روشنفکران مرکز بین المللی گفت و گوی تمدنها انتشارات هرمس
۲۷- چیستی گفت و گوی تمدنها مجموعه مقالات سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی زمستان ۷۷
۲۸- ماهنامه اطلاعات سیاسی- اقتصادی سال پانزدهم ش ۴ و ۳ آذر و دی ۷۹
۲۹-- ماهنامه اطلاعات سیاسی- اقتصادی سال پانزدهم ش۲و۱ مهر و آبان ۷۹
۳۰- الویت، تی اس درباره فرهنگ ترجمه حمید شاهرخ نشر مرکز ۱۳۶۹
۳۱- گالی، وب فیلسوفان جنگ وصلح ،ترجمه محسن حکیمی نشر مرکز ۱۳۷۳
۳۲-تافلر، الوین، هیدی تافلر ، جنگ و یاد جنگ ترجمه مهدی بشارت، انتشارات اطلاعات ج ۱۳۷۴
۳۳- ایوکیشی، فوکوتسا، نظریه تمدن ترجمه چنگیز پهلوان، نشر آبی چ اول زمستان ۱۳۶۳
۳۴- نصر سید حسین رویارویی تمدنها و سازندگی بشر اسفند ۱۳۷۳
۳۵- هرمیدا، باوند، داود ما و آینده تهران ماهنامه جامعه سالم دی ۱۳۷۰
۳۶- قزلسفلی، محمد تقی ، پست مدرنها وگفت و گوی تمدنها عصر آزادگان ش ۷ بهمن ۱۲۷۸
۳۷-امینی ،علی اکبر، از رویارویی تمدن ها تا گفتگوی تمدن ها فصلنامه سیاسی اقتصادی
۳۸- محمد قرازگولو و گفت و گوی تمدنها ،سیاست در خدمت فرهنگ روزنامه همشهری ۵ تیر ۱۳۷۸ و روزنامه انتخاب ۶۰ شهریور ۷۸
۳۹- گیدنز، آنتونی، پیامد های مدرنیست ،ترجمه حسن ثلاثی، تهران نشر مرکز ۱۳۷۷- ص ۶۳
۴۰- جابری ، محمد عابد، هویت فرهنگ و جهان گرایی ، ترجمه انور حبیبی ، روزنامه جامعه یکشنبه ۳۰ فروردین ۱۳۷۷
۴۱- قزلسفی، محمد تقی ،و فرهنگ جهانی در گفتگو با ناصر هادیان، روزنامه جامعه ش ۸۵ ،۱۸ خرداد ۱۳۷۷
۴۲- امیری، مجتبی، نظریه برخورد تمدنها انتشارات تهران :دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی سال ۱۳۷۴
۴۳- شادسن، مایکل ،فرهنگ و یک پارچه سازی جوامع ملی ترجمه کاووس امامی مجله سیاست خارجی سال هشتم زمستان ۱۳۷۳
۴۴- شایگان داریوش چند گانه فرهنگی فصلنامه گفتگو دی س ۱۳۷۲
۴۵- راه چمنی، ابوالقاسم ،گزیده پژوهش ۱ سیاست جهانی قرن ۲۰
۴۶- پهلوان، چنگیز، گفتارهایی در زمینه فرهنگ و تمدن تهران: پیام امروز، ۱۳۷۸
۴۷- پایا، علی، گفتگو در جهان واقعی، تهران طرح نو ، مرکز بین المللی گفت وگوی تمدنها ،۱۳۸۱
۴۸- بوهم ،دیوید، گرد آوری و تدوین لی نیکول ترجمه، محمد علی حسینی، نژاد تهران دفتر پژوهشهای فرهنگی مرکز بین المللی گفتگوی تمدنها
۴۹- حاجیان، فردوس ،پیشرو در گفتگوی تمدنها ۱۳۸۰
۵۰- سامعی، احمد دکترین خاتمی در گفتگوی تمدنها و فرهنگها ، تهران چکاد امیر بهادر ۱۳۸۰
۵۱- دین پرست، منوچهر، جنگ و هفتادو دو ملت تهران سفینه ۱۳۷۹
۵۲- معینی عملداری ،، جهانگیر، موانع شناختی گفتگوی تمدنها تهران : مرکز بین المللی گفتگوی تمدنها هرمس ۱۳۸۰
۵۳- منصور نژاد، محمد ، رویکردهای نظری در گفتگوی تمدنها تهران : جهاد دانشگاهی پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی مرکز بین المللی ۱۳۸۱
۵۴- پرهام ،باقر ، اندیشه غربی و گفتگوی تمدنها: مجموعه سخنرانی همایش ۲۹-۲۰ اکتبر تهران : نشر و پژوهش فرزندان روز ۱۳۷۹
۵۵- خاتمی، محمد گفتمان فرهنگی سیاسی گرد آوری عملی اصغر حقدار تهران : شفیعی ۱۳۷۸
۵۶- ماهنامه اطلاعات سیاسی اقتصادی ش ۱۸۹-۱۹۰ سال هفدهم، ش نهم ،دهم، خرداد و تیر ۱۳۸۲
۵۷- والی، زهرا ،هفت در قلمرو تمدن و فرهنگ بشری و تمدن اطلاعاتی ،تهران :۱۳۸۰
۵۹- قدیانی ،عباس ،درآمدی بر تاثیر فرهنگ و تمدن ایرانی در جهان ،تهران جاودان خرداد ۱۳۷۶
۶۰- تافلر ،آلوین، سیاست در موج سوم،ترجمه ،محمد رضا جعفری،تهران: نشر سیمرغ، ۱۳۷۴
۶۱- بربریان، مانوئل، تمدن جدید ،ترجمه ناصر موفقیان ،تهران : نشر بلخ،۱۳۷۶
۶۲- گاسکار، پیر، تمدن جدید ، ترجمه ناصر موفقیان ، تهران :شباویز،۱۳۷۶
۶۳- گیدنز،آنتونی،پیامدهای مدرنیت،ترجمه محسن ثلاثی،تهران: نشر مرکز،۱۳۷۷
۶۴- دنکاف فردریک،سرگذشت تمدن ،مترجم: علی محمد زهما،چ اول ۱۳۷۷،چ دوم انتشارات علمی و فرهنگی ،۱۳۸۰
صفورا عوضپور