 |
ضياء موحد : وضعیت فلسفه تحلیلی در ایران |
در ماه‌هاي اخير حضور اهل انديشه ايراني در فضاي عمومي محسوس گشته و اين مي‌تواند نشانه‌يي خوب تلقي شود از بازگشت انديشه‌ورزي به گستره همگاني، امري كه نياز به آن به ويژه در ضعيت بحران‌زده فعلي بيش از هر زمان احساس مي‌شود.
در 22 نوامبر جان اف كندي به قتل رسيد اما در سال‌هاي اخير اين تاريخ را روز جهاني فلسفه خوانده‌اند. امسال نيز برخلاف فضاي خموده و ملال‌انگيز دانشگاه‌ها و موسسه‌هاي علمي، برگزاري همايش‌ها و نشست‌ها به مناسبت اين روز قابل توجه بوده و استقبال شگفت‌انگيز از آنها نيز نشانه وجود نياز در جامعه‌يي است كه به ميانه‌روي و اعتدال و تامل بيش از هر زمان نيازمند است.
عصر پنجشنبه هفتم آذرماه سالن اصلي، راهروها و حياط موسسه مطالعاتي پرسش با وجود هواي باراني مملو از جمعيتي بود كه منتظر بودند تا سخنان دو تن از انديشمندان نام‌آور معاصر ما را در زمينه وضعيت فلسفه در ايران امروز بدانند. جالب آنكه هر دو چهره با وجود انتقاداتي كه به روندي كه تاكنون طي شده، وارد مي‌دانستند، بر اميد به آينده تاكيد داشتند.
ضياء موحد كه در اين نشست روايتي از ورود فلسفه تحليلي و وضعيت آن تا پيش از انقلاب را ارائه مي‌داد، از برخي چهره‌ها و كارهاي صورت گرفته در سال‌هاي اخير تقدير كرد. سيد جواد طباطبايي نيز در تشريح وضعيت فلسفه سياسي در ايران با وجود انتقادات تند خود به ويژه از فضاهاي دانشگاهي، بار وظيفه را بر دوش جواناني گذاشت كه در آينده انديشه‌ورزان اين حوزه خواهند بود.
در ادامه تقريري از متن سخنراني دكتر موحد و در بخشي ديگر گزيده‌يي از سخنان دكتر طباطبايي از نظر مي‌گذرد:
بحث من در سه قسمت است؛ نخست تاريخي از فلسفه تحليلي و ورودش به ايران را ارائه مي‌كنم، سپس به تفاوت‌هاي فلسفه تحليلي و فلسفه قاره‌يي خواهم پرداخت و در بخش سوم هم به اين مساله مي‌پردازم كه ما از جان فلسفه چه مي‌خواهيم؟ اين استقبال عجيب و غريب از فلسفه در ايران ناشي از يك سوء‌تفاهم است يا يك احتياج است؟ چرا دانشجويان ما از دپارتمان فلسفه سرخورده بيرون مي‌آيند؟ آيا تقصير دپارتمان‌هاست يا به دليل توقعات بيجاست؟
سابقه فلسفه تحليلي به افلاطون و ارسطو مي‌رسد و بعدا هم در دنياي اسلام وارث اين فلسفه ابن‌سيناست. مطالبي كه او در شفا درباره زبان مطرح مي‌كند و علاقه‌يي كه به منطق دارد، نشانه اين امر است. هيچ كس در دنياي اسلام به اندازه ابن‌سينا به اين موضوع علاقه ندارد او غير از اشارات و شفا و نجات، بيش از 30 رساله درباره منطق دارد. اين ماجرا و توجه به منطق همين طور ادامه پيدا مي‌كند. اصلا بخش مهمي در فلسفه تحليلي به منطق اختصاص دارد يعني براي فلسفه تحليلي استدلال (reasoning) و توجيه (justification) بسيار اهميت دارد. در زمان ما در غرب در اواخر قرن نوزدهم همزمان هم فرگه و هم هوسرل را داريم كه منشا دو فلسفه مهم در قرن بيستم مي‌شوند. فلسفه تحليلي را فرگه پايه‌گذاري مي‌كند و پديدارشناسي را كه سپس به هايدگر و پس از او مي‌رسد، هوسرل تاسيس مي‌كند.
در واقع موسس فلسفه تحليلي چنان كه راسل اذعان دارد و ويتگنشتاين نيز تا زمان حيات اصرار مي‌ورزيد، فرگه است. اما در ايران هر دو فلسفه در يك زمان و در يك سال مطرح شد يعني فلسفه قاره‌يي را احمد فرديد و فلسفه تحليلي را منوچهر بزرگمهر مطرح و هر دو نيز در سخن آن را مطرح كردند. احمد فرديد در مقاله‌يي با نام «از كانت تا هايدگر» در اسفند 1323 مي‌نويسد: « با يك رشته مقاله از كانت شروع مي‌كنيم و با معرفي فلسفه وجود وجداني مارتين هايدگر كه تازه‌ترين جريان مهم فلسفه غرب و جايگزين فلسفه وجود دهري هانري برگسن فرانسوي در اروپاست به پايان مي‌رسانيم». اين مقاله هفت صفحه‌يي در سخن سال دوم شماره سه منتشر شده است. در شماره بعد كه قول داده بود، ادامه دهد، عملي نمي‌شود اما در شماره پنجم 1324 مقاله‌يي تحت عنوان
«درآمد به فلسفه معنوي كانت» مي‌نويسد كه آن هم هفت صفحه است. بعدا در دوره سوم سخن يعني آبان 1325 در شماره پنجم مقاله‌يي با نام «نگاهي به نمودشناسي معاصر» مي‌نويسد كه از ادموند هوسرل شروع مي‌كند و با ابوالبركات بغدادي و فخر رازي ختم مي‌كند يعني كل آنچه مرحوم احمد فرديد راجع به اين مسائل نوشته حدود 15 صفحه است و در حكم فهرستي از مطالبي است كه مي‌خواسته بيان كند. البته شايد در شفاهيات صحبت كرده است. بعدا هم با وجود آنكه مي‌دانيم در محل مجله سخن يا خانه خانلري حضور داشته، ما مقاله‌يي از او نمي‌بينيم اما منوچهر بزرگمهر نيز در سال دوم دي ماه 1323 در شماره اول مقاله‌يي با عنوان «تغييرات اخير در فلسفه» نوشته پروفسور جان مك مري ترجمه مي‌كند. او در اينجا logical positivism را به موجبيت منطقي ترجمه مي‌كند و نام برتراند راسل را به عنوان مبدع منطق تازه نخستين بار در اينجا مي‌خوانيم كه درست نيست زيرا خود راسل در پرينيكيپيا ماتماتيكا مي‌گويد آنچه ما در منطق داريم، از فرگه است. البته اين مقاله ترجمه است و تقصير مرحوم بزرگمهر نيست.
ادامه اين مقاله در سال دوم شماره دوم بهمن 1323 منتشر مي‌شود. آن هم پنج صفحه است. بعد از اين بحث فلسفي در سخن تقريبا تعطيل مي‌شود. از سال 1342 به بعد حضور منوچهر بزرگمهر كاملا چشمگير است و در زمينه فلسفه تحليلي مقاله‌نويسي مي‌كند و بيشتر به آباي اين فلسفه يعني باركلي و هيوم و لاك مي‌پردازد. اطلاعاتش از منطق جديد بسيار اندك است و خلاصه فردي استاد نديده است. اما زبان مي‌داند، انسان خوش‌فهمي است و در دانشگاه تدريس مي‌كند و حدود 12 مقاله در اين زمينه دارد و انصاف اين است كه نخستين كسي است كه مقاله فلسفي با معيارهاي جديد و خيلي هم خوب مي‌نويسد كه روشن و خواندني است و در آن زمان مورد توجه است. اين تاريخ فلسفه تحليلي تا قبل از انقلاب است.
البته بايد به درس‌هاي مرحوم مطهري نيز اشاره شود كه در منزل ايشان در زمينه شرح منظومه سبزواري برگزار مي‌شود و گويا كساني چون بزرگمهر در اين جلسات شركت مي‌كردند. بسياري از مسائلي كه مطرح مي‌شود، درباره فلسفه تحليلي است، مثل موضوع و محمول، صدق و كذب جملات، كليات و... اين سوال و جواب‌ها دلالت بر بي‌خبري هم سائل و هم مسوول از فلسفه تحليلي دارد. شخص ديگر دكتر مهدي حائري است كه فارغ‌التحصيل حوزه علميه قم است و فلسفه اسلامي را بسيار خوب مي‌داند و اغلب مداخل فلسفه اسلامي دايره‌المعارف مصاحب را ايشان نوشته است. اما از فلسفه تحليلي مطلقا اطلاعي ندارد و كتاب‌هايي كه نوشته، درباره اثبات استدلال وجودشناختي و آنچه درباره تحليل قضاياي كلي و شرطي گفته يا آنچه درباره حرف راسل نوشته، كلا مورد اعتماد نيست. اگرچه وقتي بعد از تحصيلاتم برگشتم، قصد نداشتم كه دست بر كار كسي بگذارم اما تحليل ايشان از اين مسائل مرتب در كلاس‌هاي ما مطرح مي‌شد.
در نتيجه چاره‌يي نداشتم جز اينكه بنويسم اين تحليل غلط است و اين را نشر دانشگاهي به دليل بي‌اهميتي چاپ نكردند كه بعدا معلوم شد دليلش رودربايستي رييس نشر دانشگاهي در برابر مرحوم حائري يزدي كه فرد بسيار محترمي بود، است. در هر صورت مقاله چاپ و معلوم شد كه كدام طرف اشتباه كرده است. البته هنوز هم راضي نيستم كه در جواب ايشان چيزي نوشته‌ام. ايشان در زمينه فلسفه تحليلي در كتاب «هرم هستي» و ساير آثار نكاتي نوشته‌اند اما من به عنوان مدرس منطق و فلسفه آنها را توصيه نمي‌كنم.
اما بعد از انقلاب داستان عجيب مي‌شود. بعد از انقلاب فلسفه تحليلي با كارهاي آقاي عبدالكريم سروش وارد مرحله جدالي مي‌شود يعني مسائل مذهبي و فلسفه دين و پارادوكس همپل و بحث استنتاج «بايدها» از
«است‌ها» و مساله ابطال‌پذيري و چوب برگرده ماركسيست‌ها زدن و... اينها همه ملغمه غريبي را مي‌سازد اما در هر صورت نخستين باري است كه فلسفه به طور جدي مطرح مي‌شود يعني واقعا تا پيش از آن فلسفه لوكس بود. اما وقتي مساله دين در بين مي‌آيد و فلسفه دين كه مورد ابتلاي جامعه ما است، مساله جدي مي‌شود. اما كساني كه وارد بحث مي‌شوند، نيز جالب هستند. يكي آقاي صادق لاريجاني است كه الان رييس قوه قضاييه است.
در همين زمان آقاي حميد وحيد دستجردي كه از دانش‌آموختگان خوب و فاضل فلسفه تحليلي است در اين بحث شركت مي‌كند. مي‌خواستند پاي بنده را نيز وسط بكشند كه معذرت خواستم. بعد از انقلاب هم در سال‌هاي 1361 و 1362 به ايران آمدم و در موسسه پژوهشي حكمت و فلسفه همكار دكتر جواد طباطبايي شدم، شروع به تدريس منطق كردم. به اين دليل ساده كه اولا مباحثم به منطق ارتباط پيدا مي‌كرد و ثانيا كلاس‌ها خيلي سياسي شده بود يعني تازه دانشگاه‌ها باز شده بودند و در كلاس‌هاي فلسفه رياضي من 100 يا 200 نفر شركت مي‌كردند و ما هر چه مي‌كرديم كه مباحث‌مان به سياست كشيده نشود، نمي‌شد يعني يك نفر از دانشجويان شيطان سوالي مي‌كرد و پاي ما را به اين مباحث مي‌كشاند و ما مرتب اخطار مي‌گرفتيم كه شما در حال القاي شبهه هستيد.
ما مي‌گفتيم اينها مسائل فلسفي است و وقتي مي‌گويم اعداد مجرد هستند، مسائل فلسفي است. آنها مي‌گفتند اين ربط به فرشتگان دارد. من مي‌گفتم چه ربطي به فرشتگان دارد؟! در نهايت به دپارتمان‌هاي رياضي رفتم و منطق رياضي درس دادم و پنج سال به نيكي زيستم! در اين زمان مقالاتي هم مرتكب مي‌شدم راجع به فلسفه رياضي و منطق كه نتيجه‌اش كتاب‌هايي است كه اطلاع داريد. خوشبختانه در اين ضمن اتفاقات جالبي افتاد.
يعني اولا در دانشگاه تربيت مدرس رشته دكتراي فلسفه با گرايش‌هاي منطق ايجاد كرد، ثانيا موسسه «آي پي ام» با آمدن آقاي وحيد دستجردي گروه فلسفه‌يي تشكيل داد كه خيلي خوب است و فارغ‌التحصيلان خيلي خوبي دارد. اين افراد از دستاورد‌هاي عالي فلسفه تحليلي ما هستند. بعدا فلسفه علم را دكتر گلشني در دانشگاه صنعتي شريف پايه‌گذاري كرد كه دوره‌هاي اولش بسيار خوب بود ولي بعدا شرايط به گونه‌يي شد كه استادان خوب نرفتند تدريس بكنند. اميدوارم الان بهتر شده باشد.
اما دراين سال‌ها عده‌يي نيز از همان فلسفه علمي‌هاي شريف به خارج رفتند كه برگشتند و از بهترين استادان ما هستند. برخي از اين افراد عبارتند از دكتر كاوه لاجوردي، دكتر نصرالله موسويان، دكتر امير كرباسي زاده، دكتر حسين شيخ رضايي، دكتر مهدي نسرين و... ويلفرد هاجز يكي از فيلسوفان درجه اول انگلستان است. ما ايشان را به دليل علاقه وافرش به ابن‌سينا به ايران دعوت كرديم. او آنقدر ابن سينا را دوست دارد كه عربي ياد گرفته و ابن سينا را به عربي ترجمه مي‌كند. او بعد از سخنراني دو نفر از اين دوستان به من گفت كه اين دو نفر از همه جواناني كه در «ارسطاطالين سوسايتي» لندن سخنراني مي‌كنند، بهتر هستند. اين داوري فردي است كه انسان صريحي است. در هر صورت يك چنين وضعيتي در زمينه فلسفه تحليلي داريم كه قبل از انقلاب نداشتيم.
اما در زمينه منطق قبل از انقلاب كتاب مرحوم مصاحب را داشتيم كه كار مهمي بود اما عده كمي آن را خواندند. كتاب ديگر اثر سوزان لگر بود كه مرحوم بزرگمهر ترجمه كرده بود. اين كتاب هم داستان غم‌انگيزي دارد كه من اين كتاب را با وجود ارادتم به ايشان، خريدم و شب در خانه خواندم و آنقدر عصباني شدم كه نيمه شب شروع به نگارش مقاله‌يي كردم. زيرا اشتباهات بيش از حد بود. من مقاله را به آيندگان دادم. پرويز نقيبي در آن زمان سردبير صفحات انديشه بود. نمي‌دانم ايشان چه دركي از منطق داشت كه بلافاصله گفت آن را فردا چاپ مي‌كنم. من حيرت كردم زيرا منوچهر بزرگمهر اسم خيلي بزرگي داشت. البته لحن آن مقاله بسيار مودبانه بود. خلاصه مقاله چاپ شد و غوغايي شد. بسيار متاسف شدم از عكس‌العمل‌هاي فرد فاضلي چون منوچهر بزرگمهر و بعدا فهميدم كه ما چقدر دربرابر انتقاد ضعيف هستيم.
بعد از انقلاب آقاي محمد جواد لاريجاني مركز تحقيقات نظري فيزيك را تاسيس كرد كه خدمت فرهنگي بسيار مهم اين مرد است كه با وجود همه مسائل سياسي ديگري كه به دليل اختلاف سليقه به وجود مي‌آيد، قابل ذكر است.
آقاي لاريجاني انسان باهوشي است و افراد با سواد و زيرك و مدير و مدبري را انتخاب كرد. در آنجا نخستين سمينار بين‌المللي منطق را در سال 1367 يا 1369 در دانشگاه شهيد بهشتي برگزار كرديم كه من جزو هيات علمي آن همايش بودم. در آن سمينار استادان تراز اولي آمدند كه از نخستين منطق‌دانان بزرگ دنيا هستند البته پذيرش دعوت ما عجيب بود زيرا باور نمي‌كردند كه در ايران كسي به اين مسائل علاقه‌مند باشد. جالب است كه كشورهايي كه سابقه تمدن شان به 300، 400 سال نمي‌رسد، خيال مي‌كنند كه ما كه سابقه‌مان به ابن سينا و فارابي مي‌رسد، بايد فقط كامپيوتر و مسائل مهندسي بخوانيم.
اين حرفي است كه به خود من مي‌زنند يعني تا حدودي براي كنجكاوي آمدند، اما وقتي شوق بچه‌ها و مردم ايران را ديدند، نظرشان برگشت. يعني متوجه شدند كه تبليغاتي كه در خارج مي‌شود، زياده‌روي است. اين امر خيلي تاثير گذاشت يعني عده‌يي از قم (مثل آقاي جوادي آملي و آقاي مصباح‌يزدي كه آمده بودند) نيز حضور داشتند و متوجه شدند كه قضيه تنها محدود به علامت‌گذاري و تفاوت نشانه‌هاي منطقي نيست. به همين دليل آقاي مصباح‌يزدي قافله‌يي براي درس خواندن به دانشگاه مك گيل فرستاد. نمي‌دانم از دل ايشان چيزي بيرون آمد يا خير. اما برخي به لطف خدا در آنجا ماندگار شدند و برخي نيز كه برگشتند الان به كارهاي مهمي مشغولند. ان شاء‌الله موفق باشند. بعدا هم يك مدرسه منطق ساخته شد كه در آنجا اساتيد بزرگ منطق آمدند كه بيشتر خودشان استفاده كردند چون سطح مسائل را به آسمان بردند! به خاطر دارم در يكي از اين سخنراني‌ها يك قسمت را نفهميدم از كسي پرسيدم، گفت اين رشته خاص اين آقاست، من هم نفهميدم! در هر صورت اين منطق به دو قسمت رياضي و فلسفي تقسيم شد. اينكه چه ميزان يك رياضيدان منطق بلد است، بستگي به كارش دارد.
مثل فيزيكداني كه رياضي بلد است بنابراين ميزاني از منطق هست كه همه دانشجويان فلسفه تحليلي بايد بلد باشند و بيشتر از آن را مي‌توان در دپارتمان‌هاي رياضي فراگرفت. از جاهاي خوبي كه منطق رياضي تدريس مي‌كند، غير از اي‌پي‌ام، گروه رياضي دانشگاه شريف است كه آقاي دكتر اردشير و استادان مهمي در آنجا حضور دارند.
سال‌هاي سال درباره منطق اسلامي و ايراني صحبتي در غرب نبود. 20 سال قبل نيكلاس رشر حدود 15 سال در زمينه منطق ما كار و مباحث را فرماليزه كرده بود و بعدا ديد كه كسي به آن توجه نكرد و رها كرد. ايشان انسان بسيار پركار و زبان‌داني بود. آدمي كه مي‌گفتند مي‌تواند بي‌نهايت كتاب بنويسد، يكي از يكي بدتر! ولي اين بي‌انصافي است چون تعداد نوشته‌هايش زياد است، درباره‌اش چنين مي‌گويند.
ضمن اينكه مي‌گويند بي‌خوابي دارد يعني نمي‌تواند بخواند و به اين دليل مزاحم چاپخانه، انتشارات و... مي‌شود! بعد از او به ويژه در كشورهاي انگليسي زبان توجهي به منطق ما شد. يكي از افراد هاجز است، ديگري توني استريت بل‍ژيكي است. البته افراد ديگري هم هستند. ايشان منطق جديد مي‌دانند و به كارهاي مسلمانان به ويژه در منطق فلسفي علاقه پيدا كرده‌اند. در ايران هم عده‌يي دانشجو به اين مسائل علاقه‌مند شده‌اند. يعني در كلاس‌هاي منطق، منطق جديد ياد گرفته‌اند، منطق قديم را هم كه به دليل 10 واحد بودن ياد گرفته‌اند يعني توجه نكرده‌اند كه منطق قديم به عنوان منطق سنتي، جزو مسائل تاريخي است، نه اينكه درسي كه بخواهند به عنوان منطق زنده تدريس كنند.
به هر حال اين افراد كارهاي خوبي كرده‌اند و نخستين باري است متوني كه قرن‌ها خوانده نمي‌شد، مي‌خوانند. مثلا كتاب قياس ابن سينا را كسي تدريس نمي‌كرد چون خيلي فني است و معمولا كتاب برهان را تدريس مي‌كردند. خلاصه وضع فعلي فلسفه تحليلي اين است. برخي فارغ‌التحصيل خارج و برخي فارغ‌التحصيل داخل هستند. در هر دو دسته افراد خوبي داريم كه مقاله مي‌نويسند و در مجلات معتبر چاپ مي‌شود. چند دپارتمان نيز داريم كه به طور جدي فلسفه تحليلي را تدريس مي‌كنند. الان سه سال است كه انجمن منطق ايران و هيات‌مديره تازه تاسيس شده است. گرفتاري ما اين است كه سر و كارمان با وزارت علوم و بروكراسي بازي‌هاي دولتي است كه وقت مان را تلف مي‌كند. مساله نهايي استقبال از فلسفه است.
گفته مي‌شود كه فلسفه جست‌وجوي حقيقت است و truth را به حقيقت ترجمه كرده‌اند در حالي كه ترجمه دقيق صدق است و اينها با هم تفاوت‌هاي جدي دارند. حقيقت امري بسيار بالاتر و دست نيافتني‌تري است و اگر كسي خيال مي‌كند كه با فلسفه مي‌خواهد مشكلات عالم را حل كند، لطفا سراغ كار و زندگي‌اش برود و هيچ كاري هم با فلسفه نداشته باشد. شخصا فكر مي‌كنم كه ما همه از زير شنل سقراط بيرون مي‌آييم. مساله ما ديالوگ است. مساله اين است كه با مقدار اطلاعي كه داريم درباره يك مساله به صورت عقلاني و استدلالي بحث و حوصله بكنيم. بدون تهمت زدن و مغلطه يك بحث را پيش ببريم و به نتيجه بحث هم پايبند و متعهد باشيم. اين كاري است كه سقراط به ما ياد داد. او وقتي مفهوم عدالت را مطرح و بحث مي‌كرد از قبل مي‌دانست كه تعريف جامع و مانعي ندارد. ما براي كمتر مفهومي از مفاهيم علوم انساني تعريف جامع و مانعي داريم. اشكال هندسي تعريف مشخص دارند اما چه كسي گفته كه تعريف آزادي و عدالت را مي‌دانيم؟ حتي مساله انواع حكومت‌ها و تعريف‌شان بسيار پيچيده است.
يك وقت با كسي درباره رمانتيسم بحث مي‌كردم. به فرد مورد نظر لغتنامه تخصصي را نشان دادم كه نوشته بود حدود 140 تعريف از رمانتيسم وجود دارد. بنابراين ما در فلسفه براي يك نوع بحث تربيت مي‌شويم كه در علوم اين طور نيست. سخت‌ترين كلاس‌هاي من با مهندسان و فيزيكدانان است زيرا مدام يك موضوع را مطرح و آن را رد مي‌كنيم در حالي كه ايشان آن را نمي‌پذيرند. هر فيلسوفي مفاهيمي دارد. هيچ كس در عمرش به نظر من بيش از يك فيلسوف را نمي‌تواند به طور دقيق بشناسد. من هميشه به علاقه‌مندان مي‌گويم يك فيلسوف مثل دكارت را بشناسيد اما با اين فلسفه نمي‌توان براي بسياري مسائل جواب قطعي يافت، دانشجو با اطلاعات بسيار كلي مي‌خواهد پاسخ همه مسائل را بيابد. بسياري از كساني كه به دپارتمان‌هاي فلسفه مي‌آيند بايد توجه كنند كه ديد عجيب و غريب درباره فلسفه را كنار بگذارند و مثل فيلسوفان بزرگ بينديشند. فلسفه واقعي متواضع است. در غير اين صورت سرخورده مي‌شوند، يعني هم استقبال‌ها نتيجه‌يي ندارد و هم كارها وقت تلف كردن است.
دكتر سيد جواد طباطبايي: وضع ما در فلسفه سياسي بسيار اسفناك است. اما برجسته‌سازي اين اسفناكي هم براي خودم و هم براي دانشجويان است. ما نبايد مرعوب اسم‌ها بشويم در درجه اول مطلقا به آنچه تا اينجا داريم، بهايي ندهيد. آموختن يك زبان و آموختن متن‌هاي اساسي تا جايي كه مي‌شود، بسيار ضروري است. ديدن و حضور نزد استاد مهم است.
جاي آن است كه جوانان كنوني ما از آنچه در دانشگاه‌ها وجود دارد، غير از موارد استثنايي نا اميد باشند. انديشه سياسي ما گذشته‌يي ندارد. 100 سال دانشگاه تهران از نظر اتلاف وقت و منابع در فلسفه، سياسي بوده است و در اين زمينه هيچ چيز جز موارد استثنايي نداريم. اينكه در آينده تحول دارد يا خير را نمي‌دانم. اما مي‌دانم كه در اين زمينه‌ها خواهد افتاد كه شما بازيگران آن خواهيد بود. يعني به دانشگاه تحميل خواهيد كرد كه دانشگاه سطحش را بالا ببرد.
نسل آينده كه مشعل علم را به دست خواهد گرفت، بخشي از شما جوانان است. اين را به‌عنوان يك مسووليت و تكليف بدانيد. در گذشته تكليف سياسي تلقي مي‌شد و اتلاف وقت و انرژي صورت مي‌گرفت. به تعبير نيچه دانشجويان آينده بايد سربازان علم باشند.
منبع: اعتماد
|
|
|||
|
|||
مطالب مرتبط:
- دوستی با مردم دانا نکوست دشمن دانا ، به از نادان دوست
- مدارای اسلام با ادیان دیگر
- گفتوگوی عاشقانهی "خسرو و شیرین" به زبان آلمانی
- گفتگوی تمدنها ، صلح و امنیت جهانی
- لبنان نماینده تمدن های گوناگون
- برخورد تمدنها
- گفتگوي تمدن ها - انسان هاي روي زمين
- روز گفتگوی تمدن ها
- قانون در طب ابن سينا، ميراث فرهنگي و حاصل گفتگوي تمدنها
- زادروز تولد آلفرد نوبل : از اختراع ديناميت تا اهداي جايزه صلح
- گفتاری از آیت الله شهید، دکتر سید محمد حسینی بهشتی / حج مسخ شده
- فرزندان آدم و حوا چگونه ازدواج کردند
- پیشنهاد آمریکا برای بازگشایی سفارتخانه در ایران
- سلمان فارسی برگرفته از ویکیپدیا ، دانشنامهٔ آزاد
- خیابان کوروش در شهرهای اسرائیل
- اهداء دیپلم افتخار انجمن دوستی ملل یونان به یک گروه ایرانی
- مقایسه «روابط جنسی قبل از ازدواج» در میان پیروان ادیان بزرگ
- ره یافتی برای تحلیل تاریخی قیام ابا عبدالله الحسین (ع)؛ "فاجعه جهل مقدس" در عاشورا؛ گفتاری از دکتر مصطفی محقق داماد
- روشنفكري ديني در تحقق اهدافش موفق بود 'گفتگو با فاطمه صادقی
- در سی ساله انقلاب همیشه در برهه حساس بوديم! انقلاب کردیم تا بتوانیم اعتراض کنیم اما مي‌گويند انتقاد هم نكنيد
- گفت و گوی عصر ایران با دکتر مهدی گلشنی درباره "نسبت علم و دین" علم نمی تواند خدا را نفی کند
- قدرداني واتيکان از مواضع آيت ا... سيستاني
- نسل ما نسل کورش کبير است
- پیام صلح کریسمس در "سرزمین موعود" مراسم کریسمس در بیتلحم، زادگاه عیسی مسیح
- «میرجلالالدین کزازی» در جشن بزرگداشت شب چله : کریسمس از یلدای ایران اقتباس شده است
- معصومیت از دست رفته : لزوم همدلی جهانی در مورد حقوق کودکان
- وکلند و سیدنی آغازگر جشنهای سال ۲۰۱۳ میلادی : سال ۲۰۱۳ میلادی آغاز شد
- عملكردها در زمينه حقوق انسان نبايد به تضعيف دين بيانجامد
- سيماي پيامبر اسلام حضرت محمدابن عبدالله (ص) در قرآن کريم
- حجتالاسلام مقدم : انبيا براي احترام گذاشتن به حقوق انسان‌ها آمدهاند
- پيامبر براي چه غمگين بود ؟
- صالحی: توهین به صحابه پیامبر (ص) و همسر ایشان [عایشه] کار دشمنان اسلام است
- یادداشتی از رسول جعفریان؛ برخورد امام رضا (ع) با ادعاهای هاله نوری غالیان
- بیا تا گل بر افشانیم و می در ساغر اندازیم ... فلک را سقف بشکافیم و طرحی نو در اندازیم
- شهر زیر زمینی «مطماطه» در تونس + تصاویر
- متن دستنویس سخنرانی «همینگوی» در مراسم نوبل ادبیات کشف شد
- پيام آيتالله هاشمي رفسنجاني به همايش بيداري قرآني
- آيتالله هاشمي رفسنجاني : استقلال و پیشرفت نیاز به همکاری احزاب، اقوام و مذاهب دارد
- حسين کرمي، جراح زبردست کليه، قاري ممتاز بين المللي و حافظ کل قرآن / قرآن نقاط تاريک زندگي ام را روشن کرده است
- امید بخشترین آیه قرآن کریم کدام است؟ «و لسوف یعطیک ربک فترضی»یعنی «و پروردگارت آنقدر به تو عطا خواهد کرد که راضی شوی»
- ازدواج فرزندان آدم و حوا چگونه صورت گرفته است ؟!
- این عالم که به پایی بود، با اعتدال در پای بود / نوروز؛ زمان بازگشت به خط اعتدال و آغاز حیات نو
- جایگاه زنان در نقاشی های صدر اسلام چگونه بود؟ از خنیاگری زنانه تا نماد بالندگی
- ارتباط مسئله شر و وجود خدا در مسحیت بر اساس دیدگاه افلاطون وآگوستین
- يكي از اهداف حضور من در بُعد سياست خارجي، كم كردن كينههاي مذهبي و تقويت وحدت بين شيعه و سني در جهان اسلام بود
- رابطه انسان و دين 1 حجتالله جودکی *
- «سفيد» مردی بر چهره «سیاه» دنیا : ميبخشم اما فراموش نميکنم / به بهانه 95 سالگي نلسون ماندلا
- اسلام در دنيای مدرن از نگاه آيتالله سيد مصطفي محقق داماد
- دين تعبدي/ حجتاله جودكي / از آنچه به آن آگاهى ندارى، پيروى مکن، چرا که گوش و چشم و دل، همه مسؤولند.
- مفهوم و گستره «اعتدال» در گفتمان ديني
- در نظر آقا نجفی قوچانی منصب و مقام ارزشی نداشت و هدف او فقط رضای خدا و خدمت به مردم بود.
- تدابیر امامصادق (ع) برای مقابله با فرقه های انحرافی و شیعیان غالی
- نقد شعار مرگ بر ضد ولایت فقیه .::نه خودش اصل دین و نه انکارش کفرآور و فسق است. کسانی که غیر از این را می گویند نیز اهل بدعت بوده و از باب نهی از منکر باید آنان را طرد کرد
- در مسير گفتوگوي تمدنها تا ائتلاف تمدنها در گفتوگو با تقي آزاد ارمکي / گفت و گوی تمدن ها ؛ گذر از تعارض به تعامل جهانی
- عضو هیات رئیسه مجلس ششم در گفتگو با "تدبیر و امید": گفتگوی تمدن ها جایگاه انقلاب را به حركت عقلاني و بشردوستانه تبديل كرد
- «اخلاق» را بر صدربنشانيم / مصطفي ملكيان
- امام؛ پیشوای سیاسی یا الگوی ایمانی ؟ و نقد آن توسط محمدعلی شاهآبادی / روزنامه بهار
- محمد تقی فاضل میبدی استاد برجسته حوزه و دانشگاه مفید قم / در حاشیه سخنان نادرست مصباح یزدی
- « انَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذهِب عَنکمُ الرِّجس اهل البَيتِ وَ يُطهِّرَکم تَطهيراً؛خداوند فقط مي خواهد پليدي و گناه را از شما اهل بيت دور کند و کاملاً شما را پاک کند.»
- نامه امام علی(ع) به مالک اشتر: ای مالک! اگر شب هنگام کسی را در حال گناه دیدی، فردا به آن چشم نگاهش مکن ، شاید سحر توبه کرده باشد و تو ندانی
- عللِ ماندگاری و جاودانگی قیام امام حسین(ع) / حسين(ع)؛ پرچمدار اصلاحطلبي و اصلاحگري
- مولانا عبدالحمید، امام جمعه اهل سنت زاهدان: قیام امام حسین، قیام در برابر ظلم و استبداد بود
- دکتر معصومه ابتکار: عاشورا،مصاف عاشقان آزاد نه مقلدان موظف
- مراسم ویژه دهه دوم محرم در بنیاد امید ایرانیان / عاشورا زمانی رخ داد که جامعه اسلامی از درون پوسیده شده بود
- درس های عاشورا برای انسان ایرانی
- امروز چراغی درخشان در جهان از تابیدن باز ایستاد؛ نلسون ماندلا، «نماد آزادیخواهی» در جهان در گذشت
- هاشمی رفسنجانی در دیدار با دانشجویان : اسلام دین گفتوگو و شنیدن نظرات مختلف است
- جماران در گفت و گو با علیرضا بهشتی حسینی استاد فلسفه سیاسی : قانون اساسی مشروعیتش را از مردم می گیرد نه ولی فقیه
- دکتر محمود سریع القلم استاد علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی : تفكر دينی اصالتاً ضدپوپوليسم است
- جواد طباطبایی : فهم ما از فلسفه سياسی ابتدایی است
- جریان انحرافی در شیعه و غلو درباره امام حسین (ع)
- بیست و پنجم دسامبر سالروز تولد پیامبر صلح و دوستی، مهربانی و مودّت عیسی مسیح(ع) مبارک باد.
- محمد؛ رحمهللعالمین است و برترین بنده خدا / تو آفتاب روشن حقیقت بودی در شام تیره زندگی
- آیتالله غرویان در گفتگو با سلام نو: نباید کارهای حساس به جبهه پایداری سپرده شود/جبهه پایداری میخواست جلوی اندیشه مرا بگیرد
- یونسی: نباید کسی به دلیل اعتقاد به یک دین و مذهب احساس محرومیت کند / باید همه دنیا را به صلح و آشتی دعوت کنیم
- آیات یکم تا پنجم سوره بقره (۱) تفسیر آیت الله خامنه ای از تقوا و خصوصیات متقین
- آیت الله امامیکاشانی : رییسجمهور با منطق و استدلال با دنیا سخن میگوید
- آیت الله مصطفی محقق داماد: دین رحمانی را در انقلاب اسلامی نشان دهیم
- تکرار اظهارات جنجالی در مورد نظر امام (ره) درباره «جمهوریت» و «حکومت اسلامی» از سوی مصباح یزدی: امام (ره) چون درصدد نفی حکومت سلطنتی بودند، لفط جمهوری را به کار بردند/ امام براي اقناع طرفهاي مقابل، به رأي مردم استدلال مي‌كنند
- سیدحسین موسوی بلده: از فیس بوک در مسیر فعالیتهای قرآنی استفاده میکنم
- آیت الله غرویان: فعالان سیاسی در اظهارنظرها، شرایط زمان را در نظر داشته باشند
- قرائتی: هم آسمان و هم زمین را از دست دادهایم/ از دین، خنده را رها کرده و به گریه چسبیدهایم
- ویژگیهای حکومت اسلامی، حاکم اسلامی، حقوق شهروندان، رابطه دولت با شهروند و … از نگاه علی(ع)
- نوروز که هرساله توسط ميليونها انسان در سرتاسر دنيا جشن گرفته مي‌شود پيام آور احترام، درک متقابل و صلح براي همه مردان و زنان است.
- / محمدجواد حجتی کرمانی / «آشتی ملی» و تبار ایرانی عمامه و کراوات
- بازرگان و سه گانۀ ایران، دین و دموکراسی
- نخستین گفتگوی والرشتاین در ایران
- پیام صلح و دوستی ایران برای منطقه ملتهب و آشوبزده خاورمیانه
- مولوی عبدالحمید اسماعیلزهی، سرپرست شورای هماهنگی مدارس اهل سنت استان سیستان وبلوچستان:اصل این است که افراط گرایی با اسلام سازگار نیست و اسلام دینی وسیع و معتدل است.
- مقام معظم رهبری در دیدار جمعی از مداحان : در جلسات دینی به کینهورزیهای مذهبی دامن نزنید
- اعتدال و ميانه‌روي / منبع: روزنامه آرمان روابط عمومي
- سخنرانی منتشر نشده ای از شهید دکتر بهشتی در میان مردم قم/ مبادا بر خلاف دستور قرآن، مسلمان بودن و مسلمان زيستن را بر مردم تحميل كنيد
- سروش محلاتی تشریح کرد؛ تقابل عدالت خواهی علی(ع) با افراط گری های مریدان خود
- سه مشخصه فرهنگ آلمانی/ روحیه تیمی، تمرکز مطلق روی هدف و کادرسازی
- علی(ع) در نهج البلاغه می فرماید: خداوند سبحان حقوق بندگانش را بر حقوق خود مقدم قرار داده است، پس هر کس که برای اداء حقوق بندگان خدا قیام کند، در حقیقت، این عمل، او را به ادای حقوق الهی می کشاند.
- عبدالعزیز آل شیخ رئیس هیئت علمای مسلمانان و مفتی اعظم پادشاهی عربستان سعودی نسبت به "آسان پنداشتن ارتکاب جنایت قتل" از سوی گروههای افراطی مدعی اسلام شدیدا هشدار داد.
- صبر و ملایمت طالقانی در برخورد با مخالفان ریشه در ایمان او به پیروزی و برتری اندیشههای اسلامی داشت.
- آیت الله وحید خراسانی: استفاده از آنتن ماهواره اشکالی ندارد
- خلاصه دعای عرفه ( با ترجمه دکتر علی شریعتی )...پروردگار من! من را از شر آنان كه در زمين ستم مي كنند در امان بدار!
- تقدیر مولوی عبدالحمید از ایجاد عیدگاه جدید برای اهل سنت در زاهدان
- در آستانه عید غدیر، بررسی شاخصه های حکومت امیر المومنین علیه السلام، گفتگو با حجت الاسلام و المسلمین محمد حسن موحدی ساوجی
- آزادي انديشه و بيان از منظر قرآن كريم/ موحدی ساوجی، عضو هیات علمی پژوهشی مرکز مطالعات قرآن دانشگاه مفید
- جاي خالي انديشههاي طالقاني/ استراتژي طالقاني براي رواج انديشههاي خالص ديني در جامعه، گفتوگو، مدارا و بحث بود
- برتری عدالت بر مصلحت در کلام علی (ع)، استاد مرتضی مطهری
- ريشه همگرایی توسعه یافتهها و واگرایی جهان سوميها در چيست؟
- بررسی علت فاجعهآفرینی دینداران در کربلا/ سروش محلاتی: بسیاری از فجایع، با انگیزه های دینی انجام می‌شود
- دسته بندی جامع از براهین باور به وجود خدا/ مصطفی ملکیان: ایمان به خداوند، در زمره عواطف است
- دیدگاه امام خمینی درباره تعرض به زنان بدحجاب: این گونه دخالت ها براى مسلمان ها «حرام» است
- نقش متفکران و علمای دین در پيدايش افراطيگري/ دکتر حسن اکبری بیرق
- پاسخ فاضل میبدی به رحيميان و آقاتهراني
- رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام تصریح کرد که شیعه واقعی باید رعایت اخلاق اسلامی و احترام به همنوعان را از تعالیم ائمه (ع) بیاموزد.
- چرا جلوی رفتار خلافوحدت گرفته نمیشود؟ «اهانت به نمادهای برادران اهل سنت از جمله اتهام زنی به همسر پیامبر اسلام [عایشه] حرام است.
- اگر قرار است وحدتی پیدا شود جز در بستر اخلاق پیدا نمی شود و جز در بستر اخلاق نمی ماند
- درسهای حضرت محمدمصطفی(ص)؛ از مصلح تا حاکم/ میثم محمدی
- این مدعیان را با محمد (ص) چه کار؟ غلامعلی رجائی
- رئیسجمهور آمریکا: کشورش نه با اسلام بلکه با کسانی در جنگ است که اسلام را به انحراف کشانده اند/ مسئول خشونت و تروريسم نه اديان بلکه انسان‌ها هستند.
- گفتمان امام موسی صدر؛ “برای انسان، گرد هم آمدهایم”
- آیا روشنفکری دینی همان روشنفکری دینداران است؟| یاسر میردامادی
- آنچه «روشنفکری دینی» نیست/ من چه غم دارم که ویرانی بود؟... زیر ویرانی گنچ سلطانی بود
- مولوی عبدالحمید، امام جمعه مسجد اهل سنت مکی زاهدان: شیعه و سنی به مشترکات، وحدت و اعتدال اتکا کنند
- سیدهادی خامنهای: عبدالعلی بازرگان جوابهای خوبی به اظهارات سروش داده است
- حکمت و حکومت؛امام علي (ع) وسياست ازمنظر نهج البلاغه* دکتر محمد جواد اطاعت
- ارائه اولین ارزیابی علمی از قیام بشر علیه خود/ دوازده دستاوردی که به پایان جهان میانجامد
- این لحظه دوباره در آینده ای نزدیک باز نخواهد گشت. معتقدم دو کشور دارای فرصت تاریخی برای حل مسالمت امیز مسئله هسته ای هستند فرصتی که نباید آن را از دست بدهیم.
- پیام تبریک یونسی بمناسبت تولد زرتشت: «زرتشت»اولین پیامآور یکتاپرستی، صلحطلبی، رعایت حقوقبشر، راستی و درستکاری در جهان بود.
- تحول معنی کلمه «عورت» در قرآن| ابوالفضل ارجمند
- تحول معنی کلمه «خاتم» در قرآن – ابوالفضل ارجمند
- فهم قرآن بدون شناخت فرهنگ عرب پیش از اسلام ممکن نیست| ابراهیم منهاج
- چگونگی سازگاری دین و عقل(1)/ منبع: مجله چشم انداز ایران شماره ۹۰ ویژه اسفند ۱۳۹۳ و فروردین ۱۳۹۴
- چگونگی سازگاری دین و عقل، پرسشی دیرین است که...(2)
- نزديكي آمریکا و کوبا پس از ۵۷ سال خصومت/ رائول کاسترو: باراک اوباما انسانی صادق است
- باید راه را دوباره تعریف کنیم| سید علیرضا بهشتی
- رضا صادقیان در یادداشتی در سایت انصاف نیوز: ایران و عربستان و واکنشهای عاطفی
- گزارشي از سفر سرمایهگذاران آمریکایی به تهران/ تكاپو براي روزهاي پس از پايان تحريمها
- ایران در «تعامل» يا «تقابل» با شرق و غرب؟ / عطا افشاریان
- مولوی اسحاق مدنی: اگر علی(ع) نبود، اسلام پیش نمیرفت
- نقش مثبت "فارسی ایر" و "انگلیسی ظریف" آنها یکدیگر را "جان" و "جواد" خطاب میکنند
- سیدحسن خمینی: بزرگترین دِین ما این است که نام امام را برای جامعه و نسل بعد، توام با آزادگی، رفاه و مشکل گشایی زنده نگه داریم.
- گزارش یک مناظره؛ از «علم و دین» تا «علمِ دینی»
- فراستخواه: مدرنیته به معنای افول دین نیست
- بیانات حضرت آیت الله خامنه ای در دیدار جمعى از معلمان و فرهنگیان سراسر کشور
- وحدت و اتحاد، الفت میان مسلمانان، دعوت مردم به خیر و امر به معروف و نهی از منکر، از جمله خواسته های قران از جوامع اسلامی است.
- آیت الله محمد علی ایازی: نشانی از اینکه پیامبر(ص) بخواهد فردی را به زور و با جنگ مومن کند نیست/ قرآن تنها اجازه جنگ با کفاری را می دهد که به جنگ روی آورده اند
- روایتی خواندی از بازدید مقام معظم رهبری از نمایشگاه کتاب
- حجت الاسلام سید حسن خمینی یادگار گرامی امام گفت: راه جلوگیری از تکرار اشتباهات نسل های قبل وجود اعتماد بین نسلی است.
- بامیان در افغانستان رسما پایتخت فرهنگی سازمان سارک شد
- گفتمان اصلاحات بر پایهٔ اعتقاد به کنش ارتباطی میان فرهنگها و دولت با مردم به ارادهٔ آزاد و آزادی خواهی ذاتی انسان میرسد
- ۳ نکته برای کمتر کردن درد و رنج های زندگی/ از استاد مصطفی ملکیان
- ۳ نکته برای کمتر کردن درد و رنج های زندگی/ از استاد مصطفی ملکیان
- رهبر معظم انقلاب اسلامی: پذیراى جوان ها باشید. با روى خوش هم پذیرا باشید؛ با سماحت، با مدارا.
- باراک حسین اوباما، رئیس جمهور آمریکا با صدور بیانیه ای حلول ماه مبارک رمضان را به مسلمانان تبریک گفت.
- مربی تیم آمریکا: مردم ایران عالی هستند/ بسیار مشتاقم باز به ایران بیایم
- دکتر شهریار عدل درگذشت: شهریار عدل به هزینه خود برای ثبت جهانی تخت جمشید، چغا زنبیل و میدان نقش جهان اصفهان وارد عمل شد
- ایرانیان همچنین بر اساس آموزه های الهی خود، ارزش های انسانی و انسانیت را نیز همواره در سرلوحه کاری خود قرار داده اند.
- در گفتگویی با رئیس حوزه علمیه کاشان: نظر آیت الله یثربی درباره حجاب اختیاری و حضور بانوان در ورزشگاه
- در گفتگویی با رئیس حوزه علمیه کاشان: نظر آیت الله یثربی درباره حجاب اختیاری و حضور بانوان در ورزشگاه
- رییس جمهور اتریش: مردم ایران و امریکا توافق را تایید خواهند کرد
- اوحدی در گفتوگو با ایلنا اعلام کرد: جزییات سفر زائران به حج تمتع 94/ امسال 60 درصد پروازها مستقیم به مدینه میرود
- واشنگتن پست: آنان مبناي اعتمادسازي را گذاشتند/ نام کري و ظريف در کتب تاريخي جهان ثبت خواهد شد
- روزنامه انگلیسی ساندی تایمز مدعی شد باراک اوباما قصد دارد در سال 2016 به تهران سفر کند
- آیت الله هاشمی: گره های بی ربط سیاست خارجی بعد از توافق باز خواهد شد
- ترجمه فارسی/ متن کامل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)
- کری نمی توانست کلمات را ادا کند اما در نهایت بغض خود را فرو خورد و گفت: «من به جنگ رفتم و برایم روشن شد که دیگر هیچ وقت نمیخواهم به آنجا بروم»
- اوباما: توافق با ایران فرصت تاریخی است/ دو راه بيشتر مقابل ما نبود؛ جنگ يا ديپلماسي
- وزیر خارجه بریتانیا اعلام كرد: سفارت انگليس در تهران بازگشایی مي‌شود
- فدریکا موگرینی رئیس سیاست خارجه اتحادیه اروپا در مصاحبه با روزنامه ال موندو خاطرنشان ساخت که در صورت عدم توافق هسته ای، حمله نظامی جایگزین آن بود.
- باراک اوباما و دیوید کامرون عید فطر را به مسلمانان جهان از جمله مسلمانان آمریکا تبریک گفتند.
- روحانی در تماس تلفنی نخست وزیر انگلستان: خواهان توسعه روابط بر مبنای منافع و احترام متقابلیم
- وزارت خارجه ايران منتشر كرد؛ متن کامل و ۵ ضمیمه برنامه جامع اقدام مشترک
- بازخوانی نامه تاریخی امام(ره) درباره موسیقی و شطرنج: با برداشت بعضی ها از اسلام مردم باید بروند در صحراها زندگی کنند
- ملکیان و پساروشنفکری دینی/ دکتر مصطفی ملکیان
- نقد حال تشیّع: امیدها و نومیدی ها/ سخنرانی دکتر سیدحسین مدرسی طباطبایی درمونتریال کانادا
- «ای خدا! تو خوب می دانی که ما برای قدرت طلبی، یا دنیا خواری قیام نکردیم، بلکه خواستیم احکام روشن دین تو را به کار بندیم، و کشور اسلامی را اصلاح کنیم،
- رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام » رابطه با آمریکا، مستلزم جبران گذشته و قدمهای جدید آمریکا به سوی ایران است
- رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام » رابطه با آمریکا، مستلزم جبران گذشته و قدمهای جدید آمریکا به سوی ایران است
- آیتالله خامنهای رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار آقای هاینس فیشر رئیسجمهور اتریش: تاکنون صحبتهایی از طرف دولتهای اروپایی مطرح شده است، اما باید منتظر آثار عملی این اظهارات بود.
- روحانی دوم مهر به نیویورک میرود: امروز جهانیان آماده شنیدن پیام صلح آمیز مبتنی بر حقوق متقابل هستند.
- مباهله رسول اكرم (صلي الله عليه وآله) با مسيحيان نجران: . شما را دعوت میکنم که از ولایت بندگان خدا خارج شوید و در ولایت خداوند درآیید
- سروش محلاتی در پیش همایش بین المللی حقوق و حکومت دینی در اندیشه امام خمینی(س): عده ای از زمان تدوین قانون اساسی بنای تعارض با اندیشه امام را گذاشتند/ برخی حق تعیین سرنوشت از سوی مردم را به رسمیت نمی شناسند
- گزارش جماران از میزگرد «مبانی فقهی حق الناس بودن رأی مردم»؛ فخار طوسی: نظریه حق الناس بودن رأی مردم وجوه قابل تفسیری دارد/ قاضی زاده: شرط مشروعیت حکومت اقبال مردم به آن در قالب رأی است
- گزارش جماران از میزگرد «مبانی فقهی حق الناس بودن رأی مردم»؛ فخار طوسی: نظریه حق الناس بودن رأی مردم وجوه قابل تفسیری دارد/ قاضی زاده: شرط مشروعیت حکومت اقبال مردم به آن در قالب رأی است
- پژوهشی در موانع عملی وحدت| سیدمحمدعلی ایازی
- به بهانه اهدا جایزه صلح نوبل به تونس؛ جهان، صلح مردمی میخواهد
- رهبر معظم انقلاب در دیدار جمعی از دانشجویان و استعدادهای برتر: حضور انبوه نخبگان جوان و حرکت عظیم و پرشتاب علمی و فناوری که آغاز شده است، آینده ای روشن و همراه با پیشرفت و اقتدار و نفوذ روزافزون معنوی در منطقه و جهان خواهد بود
- بررسی آداب عزاداری در گفت و گوی جماران با حجت الاسلام والمسلمین غرویان؛ مردم در مجالس عزاداری که حرف های تفرقه انگیز گفته می شود، ننشینند/ جهانیان عزاداری ما را می بینند پس امام حسین(ع) را درست معرفی کنیم
- حجه الاسلام عبدالرحیم اباذری: اصول گرایی و اصلاح طلبی در نهضت حسینی
- آیتالله سید محمد علی ایازی استاد حوزه و دانشگاه و قرآن پژوه: این نیست که بگوییم اصل در اسلام جنگ است. اتفاقا اصل صلح و پیشگیری از خونریزی است. بدینجهت نه امام حسین(ع) هیچگاه میخواسته وارد جنگ شود و نه امام حسن(ع).
- سنت اسلام لیبرال به چه معناست؟ نگاهی به کتاب سنت اسلام نواندیش در ایران
- وزیر خارجه آمریکا از مسجد «سلطان» و قرآن تاریخی که در آن نگهداری می شود در «آستانه»، پایتخت قزاقستان بازدید کرد.
- مولوی عبدالحمید: مشترکات شیعه و سنی غیرقابل شمارش و اختلافات جزئی است/ به امام حسین(ع) اقتدا می‌کنیم و جلوی افراطگری ایستادهایم
- حجت الاسلام والمسلمین مسعود ادیب از مدرسین برجسته حوزه و دانشگاه و شرح و تفسیر سوره مبارکه عصر
- یونسی: کوروش به پیروان ادیان امنیت داد/ «ایران مهد همزیستی مسالمت آمیز ادیان»
- «و کذلِکَ جَعلناکُمْ اُمَّةً وَسَطاً»؛ «و این گونه شما را امت میانه قرار دادیم». (بقره: ۱۴)
- رئیس جمهوری: بله امکان پذیر هست که بین ایران و آمریکا یک رابطه غیرخصمانه و بدون تنشی برقرار شود/ کلید این کار در واشنگتن است و در تهران نیست. اگر این کلید در تهران بود من حتما از آن استفاده می کردم
- باراك اوباما با حضور درمسجدی در آمریکا، ضمن ابراز نگرانی از افزایش آزار مسلمانان، اسلام را حامل پیام صلح دانست و از رسانه های آمریکا خواست به جز انتشار حوادث مربوط به شمار اندکی از افراط گرایان منحرف، پیام صلحطلبانه اسلام و مسلمانان واقعی را به تصوی
- یک آموزگار فلسطینی به دلیل تلاش و فعالیت های آموزشی، جایزه نوبل بهترین آموزگار جهان را به دست آورد.
- دیپلماسی ایران در قبال آمریکا/ با امریکا چه کنیم؟/ «شاه کلید» یک رابطه خاص/ «سید حسین موسویان» استاد دانشگاه پرینستون امریکا
- ایران، کشوری هسته ای، اما متعهد به صلح جهانی/ پایان «جان سخت ترین بحران»/نقطه ای طلایی در تاریخ دیپلماسی جهان
- باراک اوباما، رئیس جمهوری ایالات متحده فرا رسیدن نوروز ۱۳۹۵ را تبریک گفت. او گفت امیدوار است دوستی بین مردم ایران و آمریکا به رشد خود ادامه دهد.
- دستیار ویژه رئیس جمهور در امور اقوام و اقلیتهای دینی و مذهبی به مناسبت سالروز تولد پیامبر بزرگ زرتشتیان پیامی صادر کرد.
- علی یونسی، دستیار ویژه رئیس جمهور در امور اقوام و اقلیتهای دینی و مذهبی به مناسبت سالروز تولد پیامبر بزرگ زرتشتیان پیامی صادر کرد.
- کنسرت موسیقی سنتی ایرانی همزمان با جشن باستانی نوروزی توسط گروه صبا در شهرهای مختلف یونان برگزار شده است.
- حجت الاسلام و المسلمین محمد حسن معزالدینی امام جمعه موقت یزد: ساختن جامعه، حلم، رحمت، عفو و سعه صدر میخواهد/ باید با توجه به مشترکات فراوان گرد هم بیاییم، هم خودمان حرف بزنیم و به دیگران اجازه دهیم حرف بزنند و آنچه میتواند موفقیت بیاورد، اعتدال است
- عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی گفت: در گذشته برخی حتی با داشتن تلویزیون و رادیو مخالف بودند و آن را حرام تلقی میکردند ولی با آمدن جمهوری اسلامی برخی از این کجفهمیها از بین رفت.
- مولانا عبدالحمید روحانی، امام جمعه اهلسنت زاهدان: مردم ایران «دارای تمدن دیرینه هستند و هرگز در تردد حجاج بیتالله الحرام مزاحمت ایجاد نخواهند کرد».
- سید مصطفی محقق داماد در هفتمین اجلاس مجمع جهانی اسلام در یزد: ریشه اتفاقات و جنایتها در کج اندیشی های دینی و برداشتهای غلط از ظواهر دین است و جای انکار نیست.
- ایت الله امجد در مراسم احیای شب بیست و یکم ماه مبارک رمضان مطرح کرد: کسی می تواند امر به معروف و نهی از منکر کند که دو شرط "عقل" و " اعتدال" را داشته باشد/ اگر عدالت را در جامعه رعایت کنیم بسیاری از مشکلات حل می شود
- دومین جلسه از سلسله درسگفتارهای «حقوق شهروندی؛ جستاری در طریق پرچالش علوم انسانی»،امکان حقوق شهروندی در جامعه دینی
- نگاهی به آثار و فعالیت های ابوریحان بیرونی خالق نظریه های ماندگار
- سردار رحیم صفوی فرمانده پیشین سپاه و مشاور و دستیار ارشد رهبر انقلاب: «پیشنهاد من این است که ما باید روابط مان را با کشورهای عمان، کویت و قطر بیشتر کنیم و در رابطه با سعودی ها مدارا کنیم. ما به هیچ وجه نباید به سمت تنش با سعودی ها حرکت کنیم.»
- عاشورای حسین (ع) نماد چيست؟ فرهنگ حسینی؛ فرهنگی ضد افراط گرایی/ محمد توکلی
- روز کوروش کبیر، بزرگداشت یکتاپرستی، آزادمنشی، مدارا، صلحدوستی، خردورزی، مردمداری، کشورداری و انساندوستی، و میراث مشترک ایرانیان با هر دین و زبان و از هر قوم است.»
- برای صلح بين اسرائیل و فلسطین اوباما - کری در کسوت نلسون ماندلا؟ روزنامه بهار/ امید پورعزیز
- بازخوانی یک اندیشه/ هاشمی رفسنجانی: هیچ مشکلی با اقلیتهای مذهبی به ویژه مسیحیان ایران نداشتیم و نداریم
- نماینده زرتشتیان در مجلس شورای اسلامی: فرهنگ ایران در جهت احترام به انسانیت به گونهای است که همه ما در کنار هم زندگی می‌کنیم و برای پیشرفت کشورمان تلاش می‌کنیم.
- یونسی: توسعه کشور نیازمند مشارکت همه اقوام و اقلیتهای دینی و مذهبی است
- پنج نشانه چرخش عربستان/ به گزارش دنیای اقتصاد، نشانههایی از نرمش ریاض در قبال تهران در حال هویدا شدن است.
- در گفتوگو با جاوید قربان اوغلی مطرح شد: روایتی از تجریه آشتی ملی در آفریقای جنوبی
- کاروان سرزمین برادری در پایان این سفر، که نشان دهنده وحدت میان شیعه و سنی است، به اقامه نماز جمعه در کنار مردم و روحانیون اهل سنت خواف پرداختند.