آموزش از مهم‌ترین عوامل پیشرفت بشر در جوامع و زمان‌های مختلف بوده است. با این وجود و در عصر حاضر که سرعت پیشرفت بشر در علوم مختلف بی‌سابقه است، هنوز هم در تمام دنیا آموزش به صورت برابر و با کیفیت مطلوب وجود ندارد.

اما بهترین سیستم‌های آموزشی متعلق به کدام کشورهاست؟

گروهی به نام Pearson با همکاری یونیسف به ارزیابی نظام آموزشی در کشورهای مختلف پرداخته که در آن معیارهای مختلفی در نظر گرفته شده است:

• سطح دسترسی مردم کشور به دانش پایه
• وضعیت آموزش در مدارس ابتدایی
• وضعیت مدارس راهنمایی و دبیرستان
• سطح و شرایط تحصیل زنان و دختران در جامعه
• میزان بودجه اختصاص یافته به آموزش
• میزان  درآمد ناخالص داخلی (درآمد سالانه کشور تقسیم بر تعداد افراد کشور)

در این رده بندی سعی شده کشورهای مختلف در مقایسه با پیشرفت سیستم آموزشی خود دسته بندی شوند.

شاید بسیاری از شما با خود فکر کنید بهترین سیستم آموزشی مربوط به کشور آمریکا یا یکی از کشورهای غربی است. اما اشتباه حدس زدید، برخلاف تصور اغلب مردم و در کمال تعجب برترین سیستم‌های آموزشی مربوط به آسیا به خصوص شرق آسیاست!

در این کشورها هوش و استعداد موروثی کنار گذاشته شده و آموزش برای همه به صورت یکسان و با هدف گذاری و خروجی مشخص، در نظر گرفته شده و در فرهنگ آموزشی این کشورها مسئولیت پذیری ملاک اصلی به شمار می‌آید. عامل مهم‌تر دیگر، هوشمند سازی مدارس است، به عنوان مثال کشور سنگاپور در این زمینه به یک مدل موفق برای سایر کشورها تبدیل شده است. البته در این لیست کشورهای اروپایی به خصوص حوزه اسکاندیناوی هم حضور دارند که به طور سنتی اهل کار و تلاش هستند، ولی نسبت به نظر سنجی مشابه در سال ۲۰۱۲ افت داشته‌اند، به طوری که فنلاند از بهترین نطام آموزشی به رتبه پنجم نزول کرده است.

اما رتبه بندی کشورهای پیشرو در نظام آموزشی:

۱. کره جنوبی

در کره به آموزش همراه با مشاهده و تجربه اهمیت داده می‌شود. مدارس هفت روز هفته دایر هستند و دانش آموزان در سال حدود یک ماه و نیم تعطیلی دارند که سه هفته آن برای تابستان است. بودجه آموزشی این کشور ۱۱ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار است.نرخ سواد برابر با ۹۷.۹ درصد است. در کره آموزش زبان‌های خارجی به عهده‌ معلمانی از همان کشور یا به عبارتی Native است، به همین دلیل مردم کره زبان انگلیسی را از فرانسوی‌ها بهتر صحبت می‌کنند و عمدتا در آزمون تافل نمرات بالایی را بدست می‌آورند. همچنین در کره هم کنکور وجود دارد! میزان تولید ناخالص داخلی برای هر فرد حدود ۳۴۷۹۵ دلار است. به دست آوردن رتبه اول به خاطر فشار بسیار روی دانش آموزان است که متاسفانه به آن توجهی نشده، در این کشور پس از مدارس معمولی دانش آموزان با اصرار والدین به مدارس شبانه هم می‌روند.

۲. ژاپن

رقابت بین ژاپن و کره همیشه تنگاتنگ بوده اما در ژاپن به دانش آموزان وقت استراحت بیشتری داده می‌شود. آموزش با تجربه و فناوری ادغام شده و باعث ایجاد تفکری خلاق در بین آنان می‌شود. در این کشور مادران عمده مسئولیت درس فرزندان را بر عهده دارند، اگر کودک به هر دلیلی به مدرسه نرفت، مادر به جای او می‌تواند در کلاس درس حاضر شود و عملکرد کودک باعث افتخار یا خجالت مادر است. وجود تعامل بین معلم و دانش آموزان بسیار مهم است. آموزش برای همه در یک سطح است و بهره هوشی عامل برتری کسی بر دیگری نیست. تولید ناخالص داخلی برابر ۵.۹۶ تریلیون دلار است.

۳. سنگاپور

تمرکز ویژه بر آموزش پایه و هوشمندسازی سیستم آموزشی دلیلی است که این کشور را در رتبه سوم جای می‌دهد. تولید ناخالص داخلی این کشور به ازای هر فرد برابر ۶۴۵۸۴ دلار است.

۴. هنگ کنگ

نظام آموزشی هنگ کنگ مانند آموزش در بریتانیا اداره می‌شود. پیشرفت در یادگیری و رسیدن به مدارج تحصیلی بالا، به دست آوردن شغل مناسب را تضمین می‌کند. بنا بر تجاری بودن این منطقه، سه زبان انگلیسی، چینی و ژاپنی به دانش آموزان تدریس می‌شود. نرخ سواد در این کشور ۹۴.۶ درصد است و بودجه آموزشی مختص به هر فرد ۳۹۴۲۰ دلار است. میزان تولید ناخالص داخلی برابر ۴۰۴.۸۹۲ میلیارد دلار است.

۵. فنلاند

کشوری پیشتاز که این روزها جای خود را به آسیایی‌ها داده، به عقیده بسیاری هنوز بهترین سیستم در دنیا را دارد. کوتاه‌ترین ساعت آموزش متعلق به این کشور است، با این وجود بیشترین بازدهی را هم دارد. در این کشور هیچ امتحانی وجود ندارد و صرفا در پایان دبیرستان یک آزمون جامع برگزار می‌شود. معلمان در دوره ابتدایی تا سال ششم ثابت هستند و آموزش با تفریح و تجربه و اکتشاف همراه است. آموزش برای همه رایگان است و بودجه آموزشی حدود ۱۱.۱ میلیارد دلار است، زیرا این کشور آموزش و پرورش را نه هزینه، بلکه سرمایه گذاری بلند مدت می‌داند. بسیاری از کشورهای جهان از جمله کشورهای حوزه خلیج فارس، فنلاند را به عنوان الگو انتخاب کرده‌اند و فنلاندی‌ها هم معتقدند برای داشتن جهانی بهتر باید تجربیات خود را در اختیار دیگران بگذارند. جایگاه معلم در بالاترین سطح، یعنی هم شان با پزشک و وکیل است. تولید ناخالص داخلی برای هر نفر ۳۶۳۹۵ دلار است.

۶. بریتانیا

با وجود فساد در سیستم آموزشی بریتانیا، دولت‌مردان سعی دارند تا با سامان‌دهی آن جایگاه خود را حفظ کنند. آموزش در هر ۴ منطقه انگلیس، اسکاتلند، ولز و ایرلند به صورت جداگانه اما تحت نظر حکومت مرکزی اداره می‌شود. در کل سیستم اسکاتلند از سایر مناطق بهتر است. تولید ناخالص داخلی به ازای هر فرد ۳۸۷۱۱ دلار است.

۷. کانادا

فارغ التحصیلان دانشگاهی این کشور، بیشترین در میان کشورهاست. تحصیل تا ۱۸ سالگی اجباری است. اولویت بر سرمایه گذاری در آموزش ابتدایی است و نرخ سواد هم ۹۹ درصد است. یادگیری زبان‌های انگلیسی و فرانسوی اجباری است. تولید ناخالص داخلی برای هر فرد ۴۴۶۵۶ دلار کاناداست.

۸. هلند

به دلیل توجه کمتر به مدیریت آموزشی، هلند در رتبه ۸ قرار گرفته است. تولید ناخالص داخلی ۴۲۵۸۶ دلار برای هر فرد است.

۹. جمهوری ایرلند

آموزش در همه سطوح، از ابتدایی تا دانشگاه کاملا رایگان است. تنها ورودی‌های کشورهای حوزه یورو باید شهریه پرداخت کنند. میزان سواد مردم این کشور ۹۹ درصد است. دولت این کشور سالانه حدود ۸.۷۵۹ میلیارد یورو صرف آموزش می‌کند.

۱۰.لهستان

هدایت تجارت این کشور با نظارت وزارت آموزش و پرورش است. توجه عالی به آموزش ابتدایی و متوسطه باعث شد تا این کشور نسبت به سال ۲۰۱۲، چهار رتبه صعود کند. تولید ناخالص به ازای هر نفر ۲۱۱۱۸ دلار است.

سایر کشورهای این لیست شامل:

۱۱. دانمارک

۱۲. آلمان

۱۳. روسیه

۱۴. آمریکا

۱۵. استرالیا

۱۶. نیوزلند

۱۷. رژیم صهیونیستی

۱۸. بلژیک

۱۹. جمهوری چک

۲۰. سوییس

در بین کشورهای ۱۱ تا ۲۰ هم نکات قابل توجهی وجود دارد:

• نرخ سواد در روسیه ۱۰۰ درصد است و ۵۴ درصد کارگران آن تحصیلات دانشگاهی دارند که در سطح جهان اول است.
• در آمریکا ۸۵ درصد دانش آموزان موفق به اخذ دیپلم دبیرستان می‌شوند  اما تنها ۳۰ درصد آن‌ها  وارد دانشگاه می‌شوند.
• در اسرائیل نرخ سواد ۱۰۰ درصد است  و از نظر سواد دانشگاهی مردم، رتبه دوم را دارد.
• در المان دبیرستان به ۴ دوره تقسیم می‌شود. مدرسه‌ای برای پزشکی  و کارهای تجاری، مدرسه عالی هنر، کارهای فنی و دانشگاه فعالیت‌های آموزشی.

در تمامی این کشورها، کلاس دانش آموز محور است و معلم نقش راهنما و همراه دانش آموز در امر یادگیری را دارد. به عبارت دیگر، امر آموزش دو طرفه است و معلم هم به همراه دانش آموزان مطلب جدید یاد می‌گیرد. کشورهای در حال توسعه مانند برزیل، مکزیک، مالزی، اندونزی و… در میانه این لیست و در ریف حدود ۴۰ به بعد قرار می‌گیرند.