بنياد مدارا و تدبير مردم ایران (متد ما) | علی شریعتی: شهادت، نه یک باختن، که یک انتخاب است

آخرین مطالب

عنوان رساله دکترای مدیریت دولتی، مدیریت منابع انسانی "طراحی الگوی شایسته سالاری مدیران در شهرداری مشهد به روش تحلیل تم"/theme analysis method/ دانشجوی محقق: حمیدرضا موحدی زاده

نمادهای مدارا و تدبیر

تحولات و چشم انداز سال 1402 را در ایران و جهان چگونه ارزیابی می کنید ؟

1- راهکار رشد تولید و کنترل تورم، اصلاح بنیادین ساختارها و نظام تصمیم گیری و صلح عادلانه با همسایگان و جهان است.

2- برگزاری رفراندوم یکی از ظرفیت های قانون اساسی و راه حل بی بدین بازگشت امید و اعتماد به مردم ایران است.

3- حذف نیروهای متخصص و کارآمد از نظام مدیریتی کشور باعث فلج شدن سیستم اقتصادی و سیاسی کشور می شود.

4- فساد سیستماتیک عامل فقر عمومی بوده و بی عدالتی در برخورد با نسل جوان و معترضان به وضع نامطلوب موجود، تغییر بنیادین را در جامعه و حکومت الزام آور می کند.

علی شریعتی: شهادت، نه یک باختن، که یک انتخاب است

گروه: مدیریت استراتژیک منابع انسانی
تاریخ درج: 1393/8/23
نویسنده: مدیر سایت
تعداد بازدید: 0

دین و اندیشه: باید بجنگد، اما نمی تواند! شگفتا! «بایستن» و «نتوانستن»! «نتوانستن» نیز او را از این «بایستن» معاف نمی کند، چه، این مسئولیت بر دوش آگاهی انسانی او است، زاده «حسین بودن» او است، نه «توانا بودن» اش، و او در تنهایی و عجز، بی سلاح و بی همراه نیز «حسین» است! علی شریعتی، حسین وارث آدم

علی شریعتی و رویکرد خاص او در خوانش تشیع، در فضای فکری و فرهنگی ایران معاصر بسیار تاثیرگذار بوده است. او هنرمندانه، چنان قرائتی از اسطوره های سنتی شیعه بدست داد که آنان را، در قامت اسطوره های انقلابی مدرن درآورد. شریعتی، کمال دین را در ایدئولوژی بودن آن می دید و تمام همت خود را در این جهت به کار گرفت. به باور شریعتی، اسلام به عنوان فرهنگ، بوعلی می سازد و به عنوان ایدئولوژی، ابوذر؛ و در زمان او، ما بیش از هرچیز، نیاز به ابوذر داشتیم. ادبیات شورانگیز و خطابه های تهییج کننده شریعتی، در سال های پرآشوب پیش از انقلاب، توانست اسلام را به گفتمانی مبدل سازد که جوانان را برای تغییر انقلابی، بسیج می کند.

حسین وارث آدم، که شرح و تفسیر شریعتی از قیام حسین بن علی(ع) است، نمونه ی دیگری است از این تلاش موثر در تبدیل دین به ایدئولوژی. این کتاب، جلد 19 از مجموعه آثار دکتر شریعتی است و یادداشت ها و سخنرانی هایی را در بر دارد که حول موضوع قیام عاشورا، در فاصله سال های 49 تا 55 شمسی نوشته یا ایراد شده است و این قیام را، در منظومه ای هویت ساز تفسیر می کند.

حسین وارث آدم، نام خود را از نام متنی گرفته که با الهام از زیارت وارث نوشته شده است. این زیارت، حسین را وارث پیامبران و اولیای الهی می داند. شریعتی، شعار «هر ماهی محرم، هر روزی عاشورا و هر سرزمینی کربلا است» را در کنار زیارت وارث می گذارد و متأثر از این دو، واقعه عاشورا را تعمیم می دهد؛ صحنه کربلا را به پهنه تمامی زمین می کشاند و صف سپاهیان هفتاد و دو تنی امام را، در طول تاریخی می بیند که آغازش از آدم و با پیدایش نوع انسان است، و انتهایش تا آخرالزمان، در پایان تاریخ ادامه دارد.

شریعتی دو اصطلاح وراثت و ثار را مبنای برساختن «فلسفه تاریخ تشیع» می کند. به باور شریعتی، اسلام می خواهد با اصل وراثت، جریان پیوسته جهت داری را، در رویدادهای گوناگونی که در زمان ها و زمین های مختلف پدید آمده و می آید، نشان دهد؛ این رویدادهای متفاوت، با هم در رابطه اند و هر یک، حلقه ای را از یک سلسله ی واحد تشکیل می دهند.

شریعتی، دو صف را از هم باز می شناسد: حق و باطل، عدل و ظلم، مستضعف و مستکبر. به باور او، «دو سلسله ی وراثت، رهبری این دو جناح را برعهده داشته اند: هابیل و قابیل، ابراهیم و نمرود، موسی و فرعون، عیسی و قیصر، محمد و قریش، علی و معاویه و اکنون...حسین و یزید. و فردا، حسین های دیگر و یزیدهای دیگر. در عاشوراهای دیگر و کربلاهای دیگر.» پس حسین، وارث تمام انقلاب های تاریخ انسان است.

اما حسین(ع)، ثارالله نیز هست. شریعتی، با دستمایه قرار دادن این لقب، به تعریف ماجرای ثار می پردازد. ثار، در گذشته، خونی بوده است که از قبیله ای ریخته شده و انتقام گیری از آن، بر دوش تمام اعضای قبیله قرار دارد. پیامبر اسلام، این اصل قبیله ای را، به اصلی مترقی تبدیل می کند و آن را در نسبت با قبیله الله و قبیله ی کفر به کار می برد.

به باور شریعتی، فلسفه تاریخ ما با یک ثار شروع شد: قبیله هابیلی، یک خون از قبیله ی قابیلی طلبکار است و تعداد این ثارها در طول تاریخ بیشتر و بیشتر شده است و تمام طول تاریخ، دعوت خونخواهی ثارهاست. اما این تاریخ، به نحو جبری، نهایتا به انفجار و انتقام گیری از بنی طاغوت خواهد رسید. به باور شریعتی، همین امر سبب شده است که لقب آخرین نجات دهنده ی انسان، منتقم باشد.

طنین انقلابی شریعتی، که لقبِ معلم انقلاب را به خود اختصاص داده، در این شرح و توصیف پیداست. تمام اعضای قبیله الله، به واسطه ی آگاهی شان، مسئولیت خونخواهی ثارهای تاریخ را دارند و این مسئولیت، در سال 61 هجری، به حسین بن علی(ع) رسیده است.

شهادت

آموزگار بزرگ «شهادت» اکنون برخاسته است، تا به همه آنها که جهاد را تنها در «توانستن» می فهمند و به همه آنها که پیروزی بر خصم را تنها در غلبه، بیاموزد که شهادت، نه یک باختن، که یک انتخاب است، انتخابی که در آن، مجاهد با قربانی کردن خویش، در آستانه معبد آزادی و معبد عشق، پیروز می شود. علی شریعتی، حسین وارث آدم

فصل بعدی کتاب، سخنرانی معروفی است از دکتر شریعتی، با عنوان شهادت، که تفسیری از قیام امام حسین(ع) ارائه می دهد. این قرائت، در کنار قرائت های صالحی نجف آبادی و شهید مطهری، یکی از سه قرائت اصلی موجود در باب قیام حضرت است که نگاهی خاص و متقاوت را به میان می کشد. او در تفسیر خود، جایگاهی ویژه به شهادت می دهد.

شریعتی با بازخوانی شرایط صدر اسلام، شکاف و نفاقی را نشان می دهد که پس از فوت پیامبر در امت اسلامی ایجاد شده است. همین نفاق است که امام حسن را به صلح می کشاند و همین نفاق است که باعث می شود پس از شهادت ایشان، هیچ چیز به امام حسین به ارث نرسد: نه سپاه، نه سلاح، نه زر، و نه هیچ قدرتی. در این شرایط، دو جریان انحرافی نیز رواج گرفته است که بر حفظ وضع موجود، صحه می گذارد: بدبینی فلسفی جبر یا تسلیم برده وار مرجئه.

اکنون حسین(ع) آمده است و توان پیروزی در جهاد ندارد. اما این نتوانستن، مسئولیت را از او سلب نمی کند و امام، برای اجرای مسئولیت خویش، شهادت را آگاهانه انتخاب می کند. به باور شریعتی، شهادت در فرهنگ ما، مرگی تحمیل شده از جانب دشمن نیست. بلکه مرگ دلخواهی است که مجاهد با همه شعور و منطق خود، انتخابش می کند.

شریعتی در این گفتار، به تفسیر های دیگر از واقعه کربلا، خصوصا تفسیری که نجف آبادی در کتاب شهید جاوید بیان کرده، اشاره می کند و آن ها را مورد نقد قرار می دهد. در برابر، نقدهای بسیاری نیز بر این کتاب تاثیرگذار و این قرائت مهیج از کربلا، وارد شده است. مطابقت این تفسیر با شواهد تاریخی، تاثیرات این خوانش بر فرهنگ عمومی، و همچنین تلقی کلی شریعتی از دین، محورهای اصلی نقدهای بیان شده است.

بیانات شهید مرتضی مطهری در حماسه حسینی، یکی از نقدهای مطرح بر این کتاب است. علاوه بر این، نقد عبدالکریم سروش و داریوش شایگان بر حسین وارث آدم نیز، بسیار جالب توجه و تامل برانگیز می نماید.

شایگان در کتاب انقلاب مذهبی چیست؟، نگاه شریعتی در ایدئولوژیک کردن دین و سنت را به نقد می کشد و آن را متضمن خلط چارچوب های فرهنگی می داند. به باور شایگان، شریعتی دچار غربزدگی ناآگاهانه است و با آنکه خود را ضد مارکسیسم می داند، تمام محصولات فرعی مارکسیسم را مصرف می کند. عبدالکریم سروش نیز، در کتاب فربه تر از ایدئولوژی، از منظری معرفت شناسانه، قرائت شریعتی را بررسی می کند و آن را شبه معرفتی غفلت‌آمیز و معطوف به قدرت، سیاست و انقلاب می داند. البته این نقد سروش بر شریعتی، نیاز به شرح و بررسی مفصل دارد.

گرچه امروز، مدعای شریعتی در حسین وارث آدم، چندان موجه به نظر نمی رسد، اما خواندن این کتاب، به واسطه جذابیت لحن و نگاه مولف، و همچنین تاثیرگذاری و حضور زنده و پررنگ اش در فرهنگ معاصر ایران، برای هر فردی لذت بخش و مفید خواهد بود.

http://www.modarair.com/news/اخبار/علی-شریعتی.html

مطالب مرتبط:

نام شما:
ایمیل مقصد:

نام شما:
ایمیل مقصد: