از دیپلماسی تا اقتصاد |
فریدون خاوند استاد دانشگاه رنه دکارت - پاریس در آخرين شماره تجارت فردا در خصوص ديپلماسي حسن روحاني در نيويورك نوشته است:
دیپلماسی با حرکات لاکپشتی پیش میرود، و صبوری دیپلماتها با تب و تاب افکار عمومی و هیجانهای رسانهای نمیخواند. آنها که «همه چیز» را «همین حال» میخواهند، خیلی زود از کندی گفتوگوهای دوجانبه و چندجانبه میان کشورها خسته میشوند و از شور و شوق، به واخوردگی میغلطند.
بخشی از افکار عمومی ایران و حتی معدودی از ناظران مسائل بینالمللی به دیدار حسن روحانی و باراک اوباما در نیویورک امید بسته بودند و انتظار داشتند این رویداد، به «معجزه» شصت و هشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد بدل شود. «معجزه» اتفاق نیفتاد، ولی چهره و گفتمان تازهای از سیاست خارجی ایران به نمایش گذاشته شد که میتواند پیامدهایی بسیار مهم داشته باشد.
یکی از ویژگیهای فکری حسن روحانی، شناختی است که او از مفهوم «قدرت نرم» دارد. این مفهوم به آن معناست که برای تاثیرگذاری بر روابط بینالمللی و رابطه میان قدرتها، تنها نباید به «زور بازو» امید بست. فعالان عرصه جهانی، از کشورها گرفته تا سازمانهای بینالمللی و شرکتهای فراملیتی، میتوانند و باید با استفاده از اهرمهای غیرخشونتبار، از اقتصاد و فرهنگ گرفته تا ورزش، به هدفهای خویش دست یابند. نخستین نظریهپردازان روابط بینالمللی، که به «رئالیستها» شهرت یافتند، عمدتاً بر استفاده از زور تاکید داشتند و «قدرت نرم»، در نظر آنها، چندان وزنهای نداشت.
در پیشگفتاری بر چاپ سوم کتابش زیر عنوان «امنیت ملی و نظام اقتصادی ایران»، که نخستین بار در مردادماه 1389 منتشر شد، حسن روحانی با انتقاد از نظریهپردازان رئالیست روابط بینالمللی مینویسد: «اکنون پارادایمهای نوینی شکل گرفتهاند که عناصر نرم غیرنظامی را بیش از عنصر قدرت نظامی، مورد توجه قرار میدهند. در رویکردهای جدیدتر، امنیت ملی صرفاً ساخته یک بازیگر به نام دولت و با پشتوانه قدرت نظامی نیست، بلکه تمامی عوامل اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی نیز در یک تعامل پیچیده با زمینههای تاریخی در برقراری آن نقش دارند.»
سخنرانی سهشنبهشب حسن روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، در خطوط کلی آن، در زمره مظاهر استفاده از همین «قدرت نرم» است. یک از مهمترین نکات این سخنرانی، تاکیدی است که رئیسجمهوری اسلامی بر اهمیت اعتمادسازی برای ایران در فضای بینالمللی دارد. او پذیرش «اعمال حق غنیسازی و سایر حقوق هستهای در خاک ایران» را مطرح میکند، ولی در همان حال میافزاید: «منافع ملی ما ایجاب میکند هر گونه نگرانی منطقی پیرامون برنامه هستهای ایران را مرتفع نماییم.» نکته بسیار مهم (که پیش از این هم مورد توجه بوده، ولی اعلام آن از تریبون سازمان ملل ابعاد تازهای به آن میبخشد) ایجاد ارتباط مستقیم میان «منافع ملی» ایرانیان و اعتمادسازی در فضای بینالمللی کشور است.
ناگفته پیداست که فرآیند «اعتمادسازی»، اگر با موفقیت پیش برود، بر فضای بینالمللی و درونی اقتصاد ایران نیز تاثیری حتمی دارد، ولی درباره سرعت این تاثیرگذاری نباید خیالپردازی کرد.
دیپلماسی به زمان طولانی نیاز دارد و فعل و انفعالات اقتصادی را نیز نمیتوان تنها با فشار دادن بر روی یک کلید به حالت عادی برگرداند. شمار زیادی از پلهای ارتباطی ایران، در عرصههای مالی و بانکی و بازرگانی و صنعتی، فرو پاشیده و بازسازی آنها به زمان نیاز دارد.
با این همه میتوان امیدوار بود که در بعضی زمینهها، عرضه چهره و گفتمان تازهای از دیپلماسی ایران به نتایجی نسبتاً سریع دست یابد. میتوان جلوی شدت گرفتن تحریمها را گرفت و نیز کاری کرد که در اجرای مصوبات دستگاه قانونگذاری آمریکا و به ویژه اتحادیه اروپا در عرصه تحریمها، سازمانهای اداری قدرتهای تحریمکننده، تا آنجا که بتوانند و قوانین آنها اجازه دهد، از خود انعطاف نشان دهند.
بر پایه آخرین گزارشهای منتشرشده از گفتوگوهای 40دقیقهای حسن روحانی با فرانسوا اولاند، رئیسجمهوری فرانسه، در طرح مساله رفع تحریمها از سوی رئیسجمهوری اسلامی به صورت مشخص بر خودروسازی تاکید شده، رشتهای که به دلیل جایگاه دو شرکت فرانسوی «پژو» و «رنو» در ایران، خسارتهای زیادی را بر اقتصاد کشور وارد کرده است.
تردیدی نیست که مدیران این دو شرکت سخنرانی حسن روحانی را در مجمع عمومی سازمان ملل متحد با دقت فراوان پیگیری کردند، به این دلیل ساده که هر دوی آنها از قطع پیوند با بازار ایران زیان فراوان دیدند. در ابعاد این زیان همین بس که گفته شود ایران، بعد از فرانسه، دومین بازار «پژو» در جهان بود. با اطمینان میتوان گفت وکیلان و خبرگان این شرکت سخنان رهبران جمهوری اسلامی را زیر ذره بین دارند تا استدلالهای مورد نیاز خود را، برای تاثیرگذاری بر نهادهای فرانسوی و اروپایی در راستای رفع تحریمها، پیدا کنند. دیگر شرکتهای مهم اروپایی نیز، که بازگشت به بازار و میدانهای نفت و گاز ایران آرزوی آنهاست، در اثبات اینکه ایران جایگاه تازهای را در جامعه بینالمللی جستوجو میکند، سنگ تمام خواهند گذاشت.
با این حال واحدهای تخصصی درون این شرکتها، که در ارزیابی درجه خطرپذیری کشورها تخصص دارند، به تجربه میدانند که دیپلماسی، هم در عرصه سیاسی و هم در عرصه اقتصادی، محتاج زمانی نسبتاً طولانی است. سخن بر سر یک کشتی عظیم اقیانوسپیماست که برای تغییر جهت به مانورهای بسیار پیچیده نیاز دارد، نه یک اتومبیل کوچک کورسی که در یک چشم به هم زدن این سو و آن سو میرود.
عدم آشنایی با همین حرکت لاکپشتی دیپلماسی است که بعضی از عرصههای اقتصادی ایران را به التهابهایی بسیار مخرب میکشاند. واکنشهای بازار ارز به آنچه در عرصه سیاست خارجی کشور میگذرد، و یا آنچه در این باره بر زبان این یا آن مفسر جاری میشود، سخت نگرانکننده است. اینکه تحولات واقعی یا فرضی دیپلماسی کشور بتواند، بدون رابطه با شاخصهای کلان، بازار ارز و به تبع آن اقتصاد کشور را به این سو و آن سو بکشاند، وضعیت بسیار ناهنجاری است که هر چه زودتر باید برای آن فکری کرد.
دیپلماسی مکانیسم و آهنگ خود را دارد که در حالت عادی نباید به مکانیسم و آهنگ اقتصاد بدل شود. اقتصاد ایران زمانی به وضعیت عادی برمیگردد که بازیگران آن برای شنیدن صدای آقایان طیبنیا و سیف اشتیاق بیشتری نشان دهند تا برای شنیدن صدای آقای ظریف. |
- نقدی بر آموزش مدیریت در ایران
- به بهانه معرفی یک کتاب : نگاهی نو به اقتصاد ایران
- دنياي اقتصاد: کودکان امروز، اقتصادسازان آینده
- اکونومیست: رشد بی سابقه اقتصادی در آسیا ؛ بسیاری از مردم از زیر خط فقر خارج شدند
- سوءتغذيه جان بيش از يک ميليارد از مردم جهان را تهديد مي کند
- چگونه اقتصاد ایران را بفهمیم؟ درک بهتر اقتصاد ایران / عماد عظیمی*
- ویژگیهای یک مدیر موفق
- مردم از این4اقتصاددان! حامي هدفمندسازي توضیح بخواهند؛پژويان،نهاونديان،نيليو آقامحمدي
- بررسی وضعیت خصوصی سازی در ایران : سهم مردم از اقتصاد کشور
- اقتصاد را چگونه مديريت ميكنيم ؟
- 10 ویژگی مدیـر خوب از نگاه بیل گیتس
- مقالهای منتشرنشده از هدی صابر/ اقتصاد گرفتار نقاهت بیبرنامگی ... برگرفته از سایت تاریخ ایرانی
- تقويت کار جمعي در کشور فرآيند توسعه را تسريع مي کند
- صندوق بينالمللیپول : انقباض در اقتصاد ايران
- سازمان مدیریت و برنامه ریزی و لطمات اقتصادی انحلال آن
- توسعه از سطح فردي / نويسنده : علي اسلامي
- چرایی ناکامی ملت های عقب مانده ؟ / Why Nations Fail- عاصماغلو و رابیسنون
- گرانیها و دستاویزی به نام نوسان ارز / حسین ثابتی عبدلیان
- آیا اقتصاد کشور به اندازه فوتبالش مهم نیست؟ محمد سرکامیان
- با حقوق۵۰۰ هزار تومان هركس ميتواند دزد شود ! اقليما : مشکلات اقتصادی مردم را زورگیر میکند
- دکتر محمد باقر نوبخت در گفتگو با روزنامه آرمان : فعلا احساس نیازی به احزاب نمیشود
- علی لاریجانی در همایش نقش مبارزه با جرایم اقتصادی در جهاد اقتصادی : در جرایم اقتصادی ردپای روسای اطلاعاتی دیده میشود
- نكات مديريتی : ده خطای رایج در تصمیمگیری
- جزئیات طرح دولت برای استخدام ۳۹۰ هزار نفر در ۱۰۸ دستگاه و ۳۱ استان + جدول
- تحریم نفت و بانک مركزی بر اقتصاد کشور فشار آورد / وزیر صنعت و معدن : تحریمها هوشمندانه و فلجکنندهاند
- سوء مديريتها / نويسنده : هوشنگ پورخزائي
- احمد توکلی مطرح کرد؛ کاهش ۵۵ درصدی ارزش پول ملی
- مولفه هاي توسعه پايدار / دکتر ابوالفضل بهشتي
- مردم : مهار تورم بر افزایش یارانه ترجيح دارد
- سعید لیلاز اغراض سیاسی در تعیین سال پایه آماری را تحلیل میکند : «نقاشی» بر ایوان بنایی که «ترک»های بسیار دارد !
- رئیس اتحادیه کارگران قراردادی و پیمانی : ۹ میلیون دوشغله سدي بزرگ مقابل بيكاران
- بایزید مردوخی در گفتوگو با «بهار» نقش دموکراسی را در تاریخ ایران ارزیابی کرد «نظام تدبیر»؛ حلقه مفقوده توسعه در ایران
- از تورم 31 درصدی تا منفی شدن رشد اقتصادی
- دولتی با آرزوها و مصائب بزرگ / کارنامه اقتصادی دولتهای نهم و دهم
- فعالان اقتصادي ارائه كردند : بسته پيشنهادی اقتصاددانان به دولت آينده
- نقدهای سیاسی و اقتصادی احمد توکلی به اصلاح طلبان و اصولگرایان : حاکمیت باید در مورد حضور نظامیان در اقتصاد تصمیم قاطعانه بگیرد
- درباره کتاب «تجربه شهری» نوشته دیوید هاروی / نبرد پارتیزانی آگاهی و سرمایه، زیر پوست شهر
- بازخوانی مهمترین محورهای برنامه های دکتر حسن روحانی برای دولت یازدهم
- اقتصاددان بررسي كردند: چرا ايران «توسعه» پيدا نمیكند؟
- 50 نکته برای کار تشکیلاتی بهتر/ مهدی جعفری، فعال اصلاحطلب و سردبیر سایت سلام نو
- بررسی موانع توسعه در ایران در گفتگو با دکترسیدسلمان صفوی
- هفت چالش پیش روی اقتصاد کشور/ فرشاد مومنی *
- گزارشي از افزايش قیمت نان، نانوایان همچنان ناراضي؛ کام مردم تلختر از گذشته
- «توسعه اقتصادی» بدون «توسعه اجتماعی و سیاسی» محال است و امكانناپذير
- ادعاي يك موسسه بینالمللی: بدون توافق اتمی، اقتصاد ایران ورشکسته کامل میشود
- مهارت؛ موتور رشد توسعه اقتصادی و اجتماعی/ اقتصادمهارتی، الگوئی در سیاست گذاری اقتصادی/ دکتر محمدرضا عبدالهپور *
- سخنرانی دکتر محمود سریع القلم، نظريهيی برای توسعه ايران/ برگرفته از روزنامه اعتماد
- چرايي اینهمه فساد اقتصادي/ از این همه باورسوزیها جلوگیری کنيد/ مالک رضایی
- تکنوکراسی؛ آزادراهی قبل از پیچ انقلاب | مهرزاد سلیمی
- عزم ملی هیچ وقت با تکنوکرات ها همسو نبود/ تكنوكراسي و سياستگذاري صنعتي در ايران در ميزگرد با رضا نيازمند و محسن صفايي فراهاني
- تمرکز زدایی در مدیریت کشور، سبب بروز مدیران منطقه ای هوشمند و با تجربه خواهد شد/ عطا افشاریان
- اینکه اقتصاد ایران در چه مسیری قرار دارد؟ سوالی است که در پایان دومین سال از روی کار آمدن دولت روحانی، اذهان عمومی را به خود مشغول کرده است.
- ایران باید از شهرسازی مشارکتی غرب الهام بگیرد/ مدل موفق تامین مسکن کمدرآمدها
- توسعه اقتصادی نیاز به بستر دارد/ انسجام ملی در جهت رشد اقتصادی/ عطا افشاریان
- حرکت به سمت توسعهیافتگی باید در سطح نخبگان جامعه صورت بگیرد/ محمود سریع القلم
- همزمان با سفر بیژن زنگنه وزیر نفت به وین؛ شل و توتال آماده بازگشت به ایران شدند
- «۲۰ سال زمان نیاز است تا منابع زیرزمینی آب کشور احیا شود»
- یاداشت؛ نئولیبرالیسم ایرانی، اقتدار سرمایه یا اقتدار دولت؟
- یادداشتی از دکتر محمدرضا عارف/ برنامه ششم توسعه، پیش نیازها و پیش نهادها
- مشاور ارشد وزیر کشور در گفتوگو با ایلنا: اگر میخواهیم مطابق اهداف و چشم اندازهایی که برای کشور ترسیم کردهایم گام برداریم نیازمند نگاه توسعه محور و کارشناسی به قانونگذاری هستیم.
- محمود دلپسند، سرپرست معاونت هماهنگی امور اقتصاد و توسعه منطقه استانداری خراسان شمالی در جلسه کارگروه توسعه صادرات غیر نفتی استان: باید محصولات را متناسب با کشورها و بازار هدف برنامه ریزی کنیم
- تصمیمگیری بلندمدت اقتصادی بر پایه عقلانیت ابزاری، نیازمند تحقق دو شرط هستند: نخست وجود یک افق با ثبات و قابل اعتماد در پیش رو و دوم در دسترس بودن اطلاعات درست و قابل اعتماد.
- گفت و گوی مشروح جماران با پدر علم ترویج کشاورزی به بهانه روز ملی روستا؛ اقتصادمقاومتی با اقتصادروستایی آغاز می شود/ واردات حاصل ترک کشاورزی است
- گفت و گوی مشروح جماران با پدر علم ترویج کشاورزی به بهانه روز ملی روستا؛ اقتصادمقاومتی با اقتصادروستایی آغاز می شود/ واردات حاصل ترک کشاورزی است
- عضو کمیسیون اقتصادی مجلس: آبروی ایرانیان خارج از کشور را نریزیم / برخی با اظهار نظر نسنجیده باعث فرار سرمایهگذاران میشوند
- رئیس اتاق ایران اعلام کرد: ۱۰ راهکار بخش خصوصی برای بازگشت رونق اقتصادی
- در کنفرانس مطبوعاتی معاون فرهنگی دانشگاه تهران عنوان شد: ویژه برنامههای روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه
- توصیههای رهبر معظم انقلاب برای اجرای موفق اقتصاد مقاومتی: به حرکت درآوردن و تعیین نقش آحاد جامعه جهت مشارکت در فعالیتهای اقتصادی و توانمندسازی آنها
- برنامه ششم توسعه، پیشنیازها و پیشنهادها/ یادداشتی از دکتر محمدرضا عارف
- سال 1395 سال رونق مسکن خواهد بود/ مسکن از خواب زمستانی بیدار میشود؟
- تداوم سوء مدیریت در استفاده از نخبگان کشور/ چرا كشور ايران در خروج نخبگان و انديشمندان در رتبه هاي بالای جهان قرار دارد؟
- برنامههای اقتصادی نامزدهای ائتلاف فراگیر اصلاحطلبان و حامیان دولت در مجلس دهم
- کارشناسان اقتصادی تبیین کردند؛ مجلس دهم و فرصت های تعامل با دولت برای اصلاحات اقتصادی
- خصوصی سازی از ابلاغ تا اکنون/ راه پر پیچ و خم اما ناگزیرِ خصوصی سازی
- درباره برجام ۲ یا برجام داخلی/ گفت وگو با مسعود نیلی مشاور اقتصادی روحانی
- چرا رکود از اقتصاد ایران نمیرود؟ گزارش ها از ٣٥ هزار پروژه نیمهتمام در نقاط مختلف کشور حکایت دارد که در طول سالهای گذشته کلنگ خورده و بلاتکلیف مانده است.
- هشدار وزیر نیرو: ادامه حیات و تمدن ایرانی به دلیل شرایط آبی کشور در خطر است
- تحلیل گران نگران هستند/ چشمانداز اقتصاد جهان در سال ۲۰۱۷