هفت چالش پیش روی اقتصاد کشور/ فرشاد مومنی * |
چکیده :راه نجات ایران، بازنگری بنیادی در سیاستهای اشتغال و سیاستهای موثر بر ظرفیتهای سازمانی کشور است... شواهد نگران کننده ای وجود دارد که نشان می دهد نه تنها بنگاه های تولیدی کشور رشد نمی کنند بلکه با افول شدید هم رو به رو هستند. اگر ما می خواهیم در اقتصاد سیاسی کشور قدرت انعطاف را پیدا کنیم باید در زمینه سیاستگذاری اشتغال بازنگری های جدی انجام دهیم.... ما در اقتصادمان از هر دو زاویه با چالشهای جدی روبه رو هستیم. این زاویه ها میتواند مسائل پیچیده توسعه را خیلی عریان جلوی چشم همه از جمله افراد غیرمتخصص بگذارد. فرض کنید که ما در گزارشهای رسمی میگوییم که ۵۷٫۳ درصد بنگاههای اقتصادی ایران یک نفره است و یا می گوییم بالای ۹۰ درصد بنگاههای اقتصادی ایران اعم از تولیدی یا خدماتی شامل ۵ نفر و کمتر است، خوب این اعداد نشان می دهد که در کشور ما نه تخصصی شدن امور اتفاق افتاده است، نه صرفههای ناشی از مقیاس و نه تقسیم کار عقلایی؛ بنابراین باتوجه به این شاخص ها ظرفیت سازمانی هم در کشور شکل نمیگیرد.
ما با توجه به این شاخص ها می توانیم خیلی شفاف شرایط بحرانی توسعه ملی کشور را از این زاویه به نمایش بگذاریم و به مفهوم اقتصاد مقاومتی هم بپردازیم. این مشکلات ضعف های واحدهای تولیدی و بنگاه های اقتصادی کشور را نشان می دهد حالا این ضعف ها را با شاخص های اقتصادی ژاپن مقایسه کنید تا به خوبی متوجه عمق ضعف ها شوید. برای مثال در سال ۲۰۰۰ در کشور ژاپن گزارشی منتشر شد که نشان می داد ۱۰۰ هزار بنگاه تولیدی و اقتصادی در این کشور وجود دارد که سن بالای ۱۰۰ سال دارند. آیا اصلا چنین مسئله ای در ایران برای نظام آماری کشور موضوعیت و ارزش دارد؟ همین تفاوت های نگاه نشان دهنده ضعف های ماست. بررسی این شرایط می تواند نشان دهد که چرا بنگاه های اقتصادی و تولیدی در کشور ما رشد نمی کنند. من می خواهم بگویم در حال حاضر شواهد نگران کننده ای وجود دارد که نشان می دهد نه تنها بنگاه های تولیدی کشور رشد نمی کنند بلکه با افول شدید هم رو به رو هستند. همچنین اگر ما می خواهیم دراقتصاد سیاسی کشور قدرت انعطاف را پیدا کنیم باید در زمینه سیاستگذاری اشتغال بازنگری های جدی انجام دهیم البته در این بین باعث تاسف است که ما به مسائل بنیادی خیلی کم توجه می کنیم و میپردازیم.
یک: اولین چالش مسئله «تراز تجاری غیرنفتی کشور» است. باید توجه کرد که این مفهوم، جزو مفاهیم ناموسی برای توسعه ملی محسوب میشود. تراز تجاری غیرنفتی در ایران یکی از مهم ترین مولفههای اقتصاد سیاسی داخلی ایران و اقتصاد سیاسی بینالمللی برای کشور است. اگر از زاویه رویکرد تاریخی به مساله تراز پرداختهای ایران به طور کلی و تراز تجاری غیرنفتی کشور به طور خاص توجه کنید میبینید که بخش بزرگی از گرفتاریهای ایران و امتیازات بسیار غیرعادی ای که حکومتها در ایران به خارجیها داده اند برای پر کردن شکاف بین بنیه تولید و الگوی مصرف حاکم بر کشور بوده است. برای مثال یکی از بزرگ ترین ناموس های هر اقتصاد، امتیاز انحصاری نشر اسکناس است، حالا وقتی یک شکاف بین بنیه تولید و الگوی مصرف در نیمه دوم قرن نوزدهم اتفاق افتاد برای مدتهای طولانی امتیاز انحصاری نشر اسکناس را به خارجیها واگذار کردیم.
«لورد کروزون» یکی از موثرترین دیپلماتهای انگلیسی در قرن بیستم در ایران که کتابی با عنوان «ایران و قضیه ایران» دارد نقل میکند وقتی که دارسی بعد از گرفتن امتیاز بزرگ نفتی به لندن بازگشت تا مانند فاتحین از امتیاز گرفته بگوید، ۱۱ ماه طول کشید تا مقامات دولتی انگلستان باورکنند که چگونه ممکن است دولت ایران چنین امتیازاتی را به یک شهروند خارجی داده باشد. این مسئله نشان می دهد وقتی تراز تجاری مشکل دارد چقدر اقتصاد کشور آسیب پذیر خواهد بود. در این باره می توان به کتاب « عصر امتیازات» ابراهیم تیموری هم توجه کرد. او در این کتاب می نویسد وقتی امتیاز دارسی داده شد، آه از نهاد درباریان بلند شد، شاید تصور کنید غیرتشان برانگیخته شده است اما بحث آن ها این بود که وقتی می شد برای چنین امتیازهایی دلالی کرد چرا آن ها خود را درگیر امتیازات جرئی و بی اهمیت کرده اند و چنین امیتازی را از دست داده اند.
بنایراین تراز تجاری غیرنفتی کشور از اهمیت ویژه ای برخوردار است. گزارش رسمی گمرکات کشور در سال ۱۳۹۲ نشان می دهد تراز تجاری غیرنفتی ایران در دوره سال های ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۳، ۱/۸۹ – میلیارد بوده است که در طی سالهای برنامه چهارم، یعنی سالهای ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۸، این رقم به ۲/۱۶۱ – میلیارد دلار رسیده است.
دو: چالش دوم در تجارت خارجی ایران به «ترکیب اقلام وارداتی» مربوط میشود از این زاویه که سهم کالاهای سرمایه ای وارداتی در کل واردات کشور به شدت تنزل یافته است. گزارش منتشر شده توسط سازمان توسعه تجارت ایران در سال ۱۳۹۲ نشان می ددهد در حالی که سهم واردات کالاهای سرمایه ای از کل واردات ایران در سال ۱۳۸۳؛ یعنی سال قبل از آن جهش قیمت نفت، ۳/۴۷ درصد بوده است، این سهم در سال ۱۳۹۰ به ۱/۱۵ درصد و در سال ۱۳۹۱ به ۱۲ درصد کاهش پیدا کرده است. این موضوع به معنای آن است که ظرفیتهای تولیدی که در ایران اضافه شده به طرز غیرمتعارفی سقوط کرده است. این در حالی است که از یک طرف تمایلات مصرفی ما به طرز عجیبی بالا رفته و از طرف دیگر ما با بی سابقه ترین سطوح عرضه نیروی کار جدید در بازار کارمان در سالهای آتی روبه رو هستیم.
سه: چالش بعدی به موضوع «سهم غیرعادی واردات کالاهای ساخته شده خارجی در کل اقلام وارداتی» باز می گردد. در این بین گزارش شاخص های جهانی توسعه که در سال ۲۰۱۳ از سوی بانک جهانی منتشر شده نشان می دهد بین سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۱ به طور متوسط بین ۱۴ تا ۱۹ درصد از کل واردات کشور به مواد غذایی اختصاص داشته است، ۲ تا ۳ درصد مربوط به مواد خام کشاورزی می شده است، ۱ تا ۲ درصد شامل سوخت بوده است، ۱ تا ۲ درصد مواد معدنی و فلزی و ۷۳ تا ۸۱ درصد هم مربوط به کالاهای ساخته شده صنعتی که شامل ماشین آلات هم می شده است. اگر به این آمارها با نگاهی ریز بینانه توجه کنید متوجه الگوی سنتی استعمار می شوید. موضوع مهم در این مورد خام فروشی است و این که ایران به صادر کننده عمده مواد خام در جهان تبدیل شده است و در مقابل وارد کننده کالاهای ساخته شده صنعتی.
فقط برای اینکه یک تصوری در این زمینه داشته باشید و در ذهنتان بتوانید یک مقایسه بینالمللی انجام بدهید توجه شما را به آمارهای جهانی جلب می کنم. ببینید میانگین جهانی سهم کالاهای صنعتی وارداتی در سطح جهان بین ۵۶ تا ۶۵ درصد است. آن چیزی که مساله را خیلی قابل تاملتر میکند، میانگین منطقه ما یعنی خاورمیانه و شمال آفریقا است. کشورهایی که عموما اوضاع احوالشان یا مثل ما است یا بدتر از ما. در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا هم این نسبت بین ۶۶ تا ۷۴ درصد است. پس باتوجه به این دو آمار جهانی و مقایسه آن با شرایط کنونی کشور متوجه میشویم که چرا باید به طور جدی به موضوع ترکیب اقلام وارداتی در کشور بهعنوان یک چالش فکر کنیم.
چهار: چالش چهارم به «ترکیب اقلام صادراتی ایران» مربوط میشود. در این زمینه نیز ماخذ آمارهای من بانک جهانی است. براساس آمارهای بانک جهانی ترکیب اقلام صادرات کالایی ایران در دوره بین سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۱ شامل ۳ تا ۴ درصد صادرات مواد غذایی، بین ۸۱ تا ۸۹ درصد صادرات مواد سوختی (شامل مواد پتروشیمی ومیعانات گازی هم می شود)، ۱ تا ۲ درصد مواد معنی و فلزی و ۷ تا ۱۲ درصد کالاهای صنعتی بوده است. توجه داشته باشید که این الگوی صادرات با آن الگوی واردات دقیقا همان مفهوم خام فروشی را به نمایش می گذارد. باز در این زمینه آن چیزی که میتواند برای ما خیلی مساله را قابلاعتنا کند مقایسه آمارهای داخلی با آمارهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا است که بسیاری از کشورها در آن همانند ما از منابع نفتی و سوختی بهره مند هستند، اما نکته جالب این است که صادرات سوختی این کشورها از ما بسیار پایین تر است. براساس آمارهای بانک جهانی میانگین منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در مورد سهم صادرات سوخت بین ۶۷ تا ۷۷ درصد است که تقریبا ۱۴ تا ۲۳ درصد پایین تر از ما است.
از سوی دیگر آمار گمرک هم این موضوع را نشان می دهد، طبق گزارش گمرک کشور از بین ۱۰ قلم از مهم ترین اقلام صادرات به اصطلاح غیرنفتی ایران حدود ۵ قلم از آن چیزهایی است که ما برای تقویت روحیه اسم آن را گذاشتیم غیرنفتی ولی در اصل نفتی است و این موضوع بسیار قابل توجه است.
پنج: چالش بعدی که به نظرم بسیار تامل برانگیز است، به طرفهای عمده تجاری ایران مربوط میشود؛ هم در مورد واردات و هم در مورد صادرات. ما از نظر تنوع طرفهای تجاری هم در واردات و هم در صادرات یک وضعیت غیرعادی و نابسامانی را تجربه می کنیم و بین ۶۰ تا ۶۷ درصد کل اقلام وارداتی و صادراتی کشور تنها به ۵ کشور صادر میشود یا از ۵ تا کشور وارد میشود و این هم به نظر من یک مساله خیلی مهم و جدی است و نشان از ضعف های ما دارد که تاکنون روی آن کاری انجام نشده است.
شش: چالش ششم که من از این زاویه به آن می پردازم به «مساله روند نزولی رابطه مبادله» مربوط می شود. میدانید که رابطه مبادله یک نسبتی است که در صورت آن شاخص قیمت کالاهای صادراتی و در مخرج آن شاخص قیمت کالاهای وارداتی جای می گیرد و گفته میشود که اگر دراقتصادی، این کسر یک روند نزولی داشته باشد از منظر تجارت و توسعه، نشان دهنده سقوط به سمت توسعه نیافتگی بیشتر است. در این زمینه مطالعه ای که در سازمان توسعه تجارت انجام گرفته نشان می دهد در سال ۱۳۷۶ به اعضای هر یک تن کالایی که ایران وارد کرده، سرجمع به طور متوسط ۹/۱ تن کالای غیرنفتی صادر شده است و این عدد در سال ۱۳۸۴ به اعضای واردات هر یک تن کالا به جای ۹/۱ ، ۶/۲ تن کالا وارد شده است. این علامت هم نشان دهنده اتکا فزاینده به خامفروشی است. در سال ۱۳۹۱ این رقم به ۹/۲ رسیده است یعنی به اعضای واردات هر یک تن کالا ما ۹/۲ تن کالا صادر کرده ایم. باید توجه داشت مفهوم رابطه مبادله، مفهوم بسیار کلیدی در ادبیات توسعه است و تقریبا بین تمام صاحبنظران اقتصاد توسعه این نقطه نظر وجود دارد که اگر روند نزولی رابطه مبادله استمرار داشته باشد اقتصاد آن کشور با امتناع توسعه رو به رو است.
هفت: هفتمین چالش هم به تولید محوری باز می گردد که در اصل به گونه ای راهکار برون رفت از چالش ها هم هست. اگر به من بگویند پیشنهاد شما برای برون رفت چیست و چه کاری باید کرد؟ پاسخ من توجه و حمایت از تولید ملی است.
راه نجات ایران از این زاویه، عبارت از بازنگری بنیادی در سیاستهای اشتغال و سیاستهای موثر بر ظرفیتهای سازمانی کشور است. میگویند مهمترین کارکرد اشتغال این است که ضریب انباشت دانش ضمنی را در کشور ارتقا میدهد. شما میدانید که میگویند که دانش دو قسمت است، دانش آشکار، دانش ضمنی. دانش آشکار عمدتا دانایی پدید میآورد و دانش ضمنی عمدتا توانایی پدید میآورد. گفته میشود که دانش ضمنی اگر بخواهد اثر توسعه پیدا کند باید هویت جمعی بیابد و هویت جمعی پیدا کردن هم در دل سازمان های اقتصادی اتفاق میافتد. یعنی یادگیری جمعی و دانش ضمنی انباشته شده جمعی در فعالیتهای تولیدی سازمان یافته اتفاق میافتد که اسم آن را ظرفیتهای سازمانی میگذارند. ما در زمینه ظرفیتهای سازمانی اوضاع و احوال بسیار نگرانکننده داریم. در سادهترین بیان، ظرفیتهای سازمانی را با دو مولفه میسنجند: ۱) طول عمر بنگاههای تولیدی و ۲) مقیاس فعالیت بنگاههای تولید.
* متن سخنرانی در در نشست تخصصی کمیسیون مدیریت واردات اتاق ایران
منبع: جماران |
- نقدی بر آموزش مدیریت در ایران
- به بهانه معرفی یک کتاب : نگاهی نو به اقتصاد ایران
- دنياي اقتصاد: کودکان امروز، اقتصادسازان آینده
- اکونومیست: رشد بی سابقه اقتصادی در آسیا ؛ بسیاری از مردم از زیر خط فقر خارج شدند
- سوءتغذيه جان بيش از يک ميليارد از مردم جهان را تهديد مي کند
- چگونه اقتصاد ایران را بفهمیم؟ درک بهتر اقتصاد ایران / عماد عظیمی*
- ویژگیهای یک مدیر موفق
- مردم از این4اقتصاددان! حامي هدفمندسازي توضیح بخواهند؛پژويان،نهاونديان،نيليو آقامحمدي
- بررسی وضعیت خصوصی سازی در ایران : سهم مردم از اقتصاد کشور
- اقتصاد را چگونه مديريت ميكنيم ؟
- 10 ویژگی مدیـر خوب از نگاه بیل گیتس
- مقالهای منتشرنشده از هدی صابر/ اقتصاد گرفتار نقاهت بیبرنامگی ... برگرفته از سایت تاریخ ایرانی
- تقويت کار جمعي در کشور فرآيند توسعه را تسريع مي کند
- صندوق بينالمللیپول : انقباض در اقتصاد ايران
- سازمان مدیریت و برنامه ریزی و لطمات اقتصادی انحلال آن
- توسعه از سطح فردي / نويسنده : علي اسلامي
- چرایی ناکامی ملت های عقب مانده ؟ / Why Nations Fail- عاصماغلو و رابیسنون
- گرانیها و دستاویزی به نام نوسان ارز / حسین ثابتی عبدلیان
- آیا اقتصاد کشور به اندازه فوتبالش مهم نیست؟ محمد سرکامیان
- با حقوق۵۰۰ هزار تومان هركس ميتواند دزد شود ! اقليما : مشکلات اقتصادی مردم را زورگیر میکند
- دکتر محمد باقر نوبخت در گفتگو با روزنامه آرمان : فعلا احساس نیازی به احزاب نمیشود
- علی لاریجانی در همایش نقش مبارزه با جرایم اقتصادی در جهاد اقتصادی : در جرایم اقتصادی ردپای روسای اطلاعاتی دیده میشود
- نكات مديريتی : ده خطای رایج در تصمیمگیری
- جزئیات طرح دولت برای استخدام ۳۹۰ هزار نفر در ۱۰۸ دستگاه و ۳۱ استان + جدول
- تحریم نفت و بانک مركزی بر اقتصاد کشور فشار آورد / وزیر صنعت و معدن : تحریمها هوشمندانه و فلجکنندهاند
- سوء مديريتها / نويسنده : هوشنگ پورخزائي
- احمد توکلی مطرح کرد؛ کاهش ۵۵ درصدی ارزش پول ملی
- مولفه هاي توسعه پايدار / دکتر ابوالفضل بهشتي
- مردم : مهار تورم بر افزایش یارانه ترجيح دارد
- سعید لیلاز اغراض سیاسی در تعیین سال پایه آماری را تحلیل میکند : «نقاشی» بر ایوان بنایی که «ترک»های بسیار دارد !
- رئیس اتحادیه کارگران قراردادی و پیمانی : ۹ میلیون دوشغله سدي بزرگ مقابل بيكاران
- بایزید مردوخی در گفتوگو با «بهار» نقش دموکراسی را در تاریخ ایران ارزیابی کرد «نظام تدبیر»؛ حلقه مفقوده توسعه در ایران
- از تورم 31 درصدی تا منفی شدن رشد اقتصادی
- دولتی با آرزوها و مصائب بزرگ / کارنامه اقتصادی دولتهای نهم و دهم
- فعالان اقتصادي ارائه كردند : بسته پيشنهادی اقتصاددانان به دولت آينده
- نقدهای سیاسی و اقتصادی احمد توکلی به اصلاح طلبان و اصولگرایان : حاکمیت باید در مورد حضور نظامیان در اقتصاد تصمیم قاطعانه بگیرد
- از دیپلماسی تا اقتصاد
- درباره کتاب «تجربه شهری» نوشته دیوید هاروی / نبرد پارتیزانی آگاهی و سرمایه، زیر پوست شهر
- بازخوانی مهمترین محورهای برنامه های دکتر حسن روحانی برای دولت یازدهم
- اقتصاددان بررسي كردند: چرا ايران «توسعه» پيدا نمیكند؟
- 50 نکته برای کار تشکیلاتی بهتر/ مهدی جعفری، فعال اصلاحطلب و سردبیر سایت سلام نو
- بررسی موانع توسعه در ایران در گفتگو با دکترسیدسلمان صفوی
- گزارشي از افزايش قیمت نان، نانوایان همچنان ناراضي؛ کام مردم تلختر از گذشته
- «توسعه اقتصادی» بدون «توسعه اجتماعی و سیاسی» محال است و امكانناپذير
- ادعاي يك موسسه بینالمللی: بدون توافق اتمی، اقتصاد ایران ورشکسته کامل میشود
- مهارت؛ موتور رشد توسعه اقتصادی و اجتماعی/ اقتصادمهارتی، الگوئی در سیاست گذاری اقتصادی/ دکتر محمدرضا عبدالهپور *
- سخنرانی دکتر محمود سریع القلم، نظريهيی برای توسعه ايران/ برگرفته از روزنامه اعتماد
- چرايي اینهمه فساد اقتصادي/ از این همه باورسوزیها جلوگیری کنيد/ مالک رضایی
- تکنوکراسی؛ آزادراهی قبل از پیچ انقلاب | مهرزاد سلیمی
- عزم ملی هیچ وقت با تکنوکرات ها همسو نبود/ تكنوكراسي و سياستگذاري صنعتي در ايران در ميزگرد با رضا نيازمند و محسن صفايي فراهاني
- تمرکز زدایی در مدیریت کشور، سبب بروز مدیران منطقه ای هوشمند و با تجربه خواهد شد/ عطا افشاریان
- اینکه اقتصاد ایران در چه مسیری قرار دارد؟ سوالی است که در پایان دومین سال از روی کار آمدن دولت روحانی، اذهان عمومی را به خود مشغول کرده است.
- ایران باید از شهرسازی مشارکتی غرب الهام بگیرد/ مدل موفق تامین مسکن کمدرآمدها
- توسعه اقتصادی نیاز به بستر دارد/ انسجام ملی در جهت رشد اقتصادی/ عطا افشاریان
- حرکت به سمت توسعهیافتگی باید در سطح نخبگان جامعه صورت بگیرد/ محمود سریع القلم
- همزمان با سفر بیژن زنگنه وزیر نفت به وین؛ شل و توتال آماده بازگشت به ایران شدند
- «۲۰ سال زمان نیاز است تا منابع زیرزمینی آب کشور احیا شود»
- یاداشت؛ نئولیبرالیسم ایرانی، اقتدار سرمایه یا اقتدار دولت؟
- یادداشتی از دکتر محمدرضا عارف/ برنامه ششم توسعه، پیش نیازها و پیش نهادها
- مشاور ارشد وزیر کشور در گفتوگو با ایلنا: اگر میخواهیم مطابق اهداف و چشم اندازهایی که برای کشور ترسیم کردهایم گام برداریم نیازمند نگاه توسعه محور و کارشناسی به قانونگذاری هستیم.
- محمود دلپسند، سرپرست معاونت هماهنگی امور اقتصاد و توسعه منطقه استانداری خراسان شمالی در جلسه کارگروه توسعه صادرات غیر نفتی استان: باید محصولات را متناسب با کشورها و بازار هدف برنامه ریزی کنیم
- تصمیمگیری بلندمدت اقتصادی بر پایه عقلانیت ابزاری، نیازمند تحقق دو شرط هستند: نخست وجود یک افق با ثبات و قابل اعتماد در پیش رو و دوم در دسترس بودن اطلاعات درست و قابل اعتماد.
- گفت و گوی مشروح جماران با پدر علم ترویج کشاورزی به بهانه روز ملی روستا؛ اقتصادمقاومتی با اقتصادروستایی آغاز می شود/ واردات حاصل ترک کشاورزی است
- گفت و گوی مشروح جماران با پدر علم ترویج کشاورزی به بهانه روز ملی روستا؛ اقتصادمقاومتی با اقتصادروستایی آغاز می شود/ واردات حاصل ترک کشاورزی است
- عضو کمیسیون اقتصادی مجلس: آبروی ایرانیان خارج از کشور را نریزیم / برخی با اظهار نظر نسنجیده باعث فرار سرمایهگذاران میشوند
- رئیس اتاق ایران اعلام کرد: ۱۰ راهکار بخش خصوصی برای بازگشت رونق اقتصادی
- در کنفرانس مطبوعاتی معاون فرهنگی دانشگاه تهران عنوان شد: ویژه برنامههای روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه
- توصیههای رهبر معظم انقلاب برای اجرای موفق اقتصاد مقاومتی: به حرکت درآوردن و تعیین نقش آحاد جامعه جهت مشارکت در فعالیتهای اقتصادی و توانمندسازی آنها
- برنامه ششم توسعه، پیشنیازها و پیشنهادها/ یادداشتی از دکتر محمدرضا عارف
- سال 1395 سال رونق مسکن خواهد بود/ مسکن از خواب زمستانی بیدار میشود؟
- تداوم سوء مدیریت در استفاده از نخبگان کشور/ چرا كشور ايران در خروج نخبگان و انديشمندان در رتبه هاي بالای جهان قرار دارد؟
- برنامههای اقتصادی نامزدهای ائتلاف فراگیر اصلاحطلبان و حامیان دولت در مجلس دهم
- کارشناسان اقتصادی تبیین کردند؛ مجلس دهم و فرصت های تعامل با دولت برای اصلاحات اقتصادی
- خصوصی سازی از ابلاغ تا اکنون/ راه پر پیچ و خم اما ناگزیرِ خصوصی سازی
- درباره برجام ۲ یا برجام داخلی/ گفت وگو با مسعود نیلی مشاور اقتصادی روحانی
- چرا رکود از اقتصاد ایران نمیرود؟ گزارش ها از ٣٥ هزار پروژه نیمهتمام در نقاط مختلف کشور حکایت دارد که در طول سالهای گذشته کلنگ خورده و بلاتکلیف مانده است.
- هشدار وزیر نیرو: ادامه حیات و تمدن ایرانی به دلیل شرایط آبی کشور در خطر است
- تحلیل گران نگران هستند/ چشمانداز اقتصاد جهان در سال ۲۰۱۷