بنياد مدارا و تدبير مردم ایران (متد ما) | نگاهی به روانشناسي تفاوت و مدارا در گروه هاي اجتماعي

آخرین مطالب

عنوان رساله دکترای مدیریت دولتی، مدیریت منابع انسانی "طراحی الگوی شایسته سالاری مدیران در شهرداری مشهد به روش تحلیل تم"/theme analysis method/ دانشجوی محقق: حمیدرضا موحدی زاده

نمادهای مدارا و تدبیر

تحولات و چشم انداز سال 1402 را در ایران و جهان چگونه ارزیابی می کنید ؟

1- راهکار رشد تولید و کنترل تورم، اصلاح بنیادین ساختارها و نظام تصمیم گیری و صلح عادلانه با همسایگان و جهان است.

2- برگزاری رفراندوم یکی از ظرفیت های قانون اساسی و راه حل بی بدین بازگشت امید و اعتماد به مردم ایران است.

3- حذف نیروهای متخصص و کارآمد از نظام مدیریتی کشور باعث فلج شدن سیستم اقتصادی و سیاسی کشور می شود.

4- فساد سیستماتیک عامل فقر عمومی بوده و بی عدالتی در برخورد با نسل جوان و معترضان به وضع نامطلوب موجود، تغییر بنیادین را در جامعه و حکومت الزام آور می کند.

نگاهی به روانشناسي تفاوت و مدارا در گروه هاي اجتماعي

گروه: سرمایه گذاری، مسکن و اشتغال
تاریخ درج: 1391/11/1
نویسنده: مدیر سایت
تعداد بازدید: 1

سخن گفتن از "مدارا" به عبارتي سخن گفتن از "تفاوت"ها است و از چگونگي تدبير و رويارويي با تفاوت ها. در دنيايي كه زندگي ميكنيم تفاوت قاعدهاي است بنيادين. در اين دنيا جوامع با يكديگر متفاوت اند، در هر جامعه افراد با هم تفاوت دارند، و در هر زمان افراد براساس برخي شباهتها، و در عين تفاوتهاي خود، زيرگروه هايي از جامعه را تشكيل ميدهند كه خود با يكديگر متفاوت اند. در اين دنيا چه چيزي مي تواند باعث شود كه شرايط آشفته و خشونت آميز نباشد؟ چه طور بايد اين تفاوت ها را ديد و شناخت، كه به اختلاف و كشمكش و خشونت نينجامد؟

تدبير خلاقانه ي چنين تفاوت هايي را ميتوان "فرهنگ آشتي" (culture of peace) ناميد. سازمان ملل متحد (1999) فرهنگ آشتي را شامل ارزشها، نگرشها و رفتارهايي تعريف ميكند كه برمبناي اصول آزادي، عدالت و دموكراسي، حقوق بشر، رواداري (tolerance) و همبستگي باعث تعاملات اجتماعي ميشود و خشونت را مردود ميشمارد و ميكوشد از كشمكشها جلوگيري كند تا مشكلات و مسايل از طريق گفتوگو و مذاكره حل شود.

چنان چه گفته شد، تفاوت افراد با يكديگر، گروهها با يكديگر، جوامع و فرهنگها با يكديگر قاعدهاي بنيادين است و آن چه بايد مورد توجه قرار گيرد چگونگي رويارويي با اين تفاوتها است، به گونهاي كه باعث تبعيض و خشونت نشود. تحمل و درك يكديگر، عليرغم وجود تفاوتها، چيزي است كه باعث ميشود تفاوتهاي افراد از حيث عضويت آنان به گروههاي مختلف، ارزشها و سبك زندگي متفاوتشان منجر به خشونت و تبعيض نشود. براي آن كه بتوانيم رويكرد به تفاوتها را بهتر درك كنيم و موضوع مدارا را بازشناسيم، بد نيست از منظري خاص (با وام گرفتن مفاهيمي از مكتب رابطه با ابژه) نگاهي به روانشناسي تفاوت و تبعيض بيندازيم.

چه چيز باعث ميشود انسان تفاوتها را تحمل نكند؟ شايد بتوان ريشهي اين عدم تحمل را در دوراني خاص از رشد انسان و در كودكي او سراغ گرفت. كودك، در ابتداي زندگي خود، توانايي كنار هم ديدن بخشهاي خوب و بد يك موضوع را ندارد. در آن دوره كودك كه در درون خود نيز آرزوها و تمايلات پرخاشگرانه و ويرانگر را ميبيند، بيم آن دارد كه اين بخشهاي مخرب دروناش موجب ويراني بخشهاي خوب و زندگيبخش شود؛ نزديكي آنها را دركنار هم خطرناك ميبيند و از پذيرش اين كه آرزوها و تمايلات ويرانگر در درون او جاي دارند، سر باز ميزند و آنها را به بيرون از خود فرا ميفكند. با اين ترتيب، موضوعات و افراد بيروني نيز، برحسب آنچه كودك بر آنها فرافكنده است، "بهتمامي خوب" يا "بهتمامي بد" ميشوند. دنيا سياهـ وـ سفيد ميشود. در اين دوره كودك هنوز ياراي آن را ندارد كه يك موضوع و فرد را به صورت يك كل ببيند كه هم واجد ويژگيهاي خوب است و هم واجد ويژگيهاي بد. دنياي او دنيايي خواهد بود دوپاره و تفكر دوپارهانگار بر ادراك او از زندگي سايه ميافكند. اصطلاحاً به سبك تفكر در اين دورهي زندگي "وضعيت اسكيزوييدـ پارانوييد" گفته ميشود كه ممكن است فرد در شرايطي در سالهاي بعدي زندگي هم در اين وضعيت ذهني قرار بگيرد. اما كودك در طي رشد طبيعي خود به ندريج ميآموزد كه دنيا دنياي خاكستريها است و توانايي آن را به دست ميآورد كه ويژگيهاي مثبت و منفي را در هم يكپارچه كند و به زندگي و درك خود از زندگي صورتي منسجم بدهد.

حال مجسم كنيد كه فردي، گروهي، جامعهاي يا فرهنگي همچنان از همان سبك تفكر دوپارهانگار و سياهـ وـ سفيد در برخورد با ديگران استفاده كند، تفاوتها را چگونه خواهد ديد و با آن چه خواهد كرد؟ آن وقت او تصويري تماماً سفيد از خود خواهد داشت كه واجد هر آن چه خوبي است و همهي بديها را به جهان بيرون، و به آن بخش از جخهان كه آن را از خود نميداند، فرا خواهد فكند. آنگاه تفاوت مايهي شر و فساد و تباهي ميشود، چه آنچه بهتمامي ناپاك است ميتواند اين بخش تماماً پاك را به فساد و تباهي بكشاند. پس يا بايد تغيير كند و بشود آنچه او با معيارهاي خود از خوبي سراغ دارد، يعني بشود عين او يا تصويري كه او از خود دارد؛ يا بايد نباشد و از بين برود. اين هر دو راه به خشونت ميانجامد. جامعهاي كه ادراك سياهـ وـ سفيد و تفكر دوپارهانگار بر آن حاكم است براي ايجاد و حفظ همبستگي اجتماعي هم شيوههايي مخرب در پيش خواهد گرفت. در اين حالت براي ايجاد همبستگي اجتماعي بايد دشمني بيروني برساخته شود كه همهي ويرانگري و پليدي بر او فرافكنده شود. با اين ترتيب، همهي خوبيها در سويهي خود شخص يا گروه او قرار خواهد گرفت، و همهي بديها در سويهي آن دشمن. آنگاه جهان دو پاره خواهد شد: "دوست" و "دشمن"، "خودي" و "غيرخودي"، "با ما" و "برعليه ما"، شبيه همان ديدگاهي كه جورج بوش گفته بود: "در جنگ با تروريسم يا با ماييد، يا برعليه ما".

اما باز هم در دايرهي "خودي"ها طبيعتاً تفاوتهايي وجود دارد و هر قدر هم كه اين دايره كوچكتر و محدودتر شود، و هر چه افراد برحسب فاصلهشان و تفاوتشان از خود فرد، از اين دايره بيرون انداخته شوند، باز هم تفاوتها وجود خواهد داشت و ريزش دايمي افراد "با ما" و افزايش روزافزون "عليه ما" ادامه خواهد يافت. اين رويكرد رويكرد تعامل براساس اختلافها است و هر چه هم شباهت وجود داشته باشد كافي نيست تا احساس خطر و ناامني را از بين ببرد. چنان كه گفته شد، اغلب اين حس ناامني هم ناشي از تفاوتهاي بيروني و عيني نيست، بلكه ناشي از وضعيت ذهني فرد يا گروه است كه جنبههاي ناپذيرفتني درون خود را، كه لاجرم هميشه وجود دارد، به بيرون باز ميتاباند و به همين دليل هيچ پاياني براي اين فرايند حذف وجود نخواهد داشت.

اين وضعيت ذهني وضعيت پذيرش مسؤوليت نيست. در اين وضعيت همواره خود فرد محق است و ديگري محكوم. حتا شواهد عيني هم نميتواند اين حس برحق بودن را در فرد تغيير دهد. در اين حالت حتا اگر تابلوي ورود ممنوع هم بهروشني فرياد بزند كه چه كسي قاعده را زير پا گذاشته، باز هم آن فرد مدعي خواهد بود كه "درست، من وارد خيابان ورود ممنوع شدم، اما او حق نداشت راه را بر من ببندد يا با من برخورد كند يا ...". در اين شرايط يك تصادف رانندگي هم كه در آن لابد بر طبق مقررات روشن و تعريفشده فردي مقصر است، و قاعده و روش حل اين مسأله هم به روشني تعيين شده است، ميتواند تبديل به عرصهي پرخاش و جدل و زدوخورد شود.

ميتوان چنين فرض كرد كه اين نگاه دوپارهانگار از حيث تكاملي در دورهاي از رشد نوع انسان و براي بقاي او سازگارانه و تطابقي بوده باشد، تا بتواند با كليشهاي سهلالوصول افراد خودي را از غيرخوديهايي كه ميتوانستند براي كسب خوراك و ابزار و ... به او آسيب برسانند تشخيص دهد؛ اما در زمان حاضر و با قواعد حاكم بر زندگي مدرن و مدني نميتواند عرصه را براي آرامش و زيستن در صلح و آشتي فراهم كند. در اين زمان، تفاوتها الزاماً خطرناك نيستند، چرا كه قواعد همزيستي متمدنانه جايگاه افراد و حقوق آنان را نسبت به يكديگر تعريف كرده است. در اين زمان ميتوان از دل تفاوتها به دنبال انديشهاي نو و روشي نو بود كه به زندگي انسانها غنا ميبخشد. در اين زمان، مهاجرت افراد به كشوري ديگر الزاماً خطري براي كشور مهاجرپذير بهشمار نميرود و چهبسا كه با قواعدي حسابشده حتا مهاجرت را تشويق كنند تا افرادي كه وارد ميشوند، عليرغم تفاوتهاي بارز و روشن سبك زندگي و فرهنگ و ... با خود انديشهها و افكاري نو بياورند كه به رونق و غنيتر شدن فرهنگ كشور پذيرنده بينجامد.

در پايان باز به اين نكته اشاره ميشود كه اكنون شايد بيش و پيش از آن كه به اين اندرز توصيه شود كه در عمل "با دوستان مروت، با دشمنان مدارا"، بايد در دوپارهانگاري "دوست/دشمن" و جهان سياهـ وـ سفيد تجديد نظر كرد. گرچه چنين تغييري در عرصهي نظر و نگرش افراد بهسادگي و به زودي ممكن نخواهد شد، و تا آن زمان حداقل بايد بر مدارا در عرصهي عمل تأكيد كرد؛ چرا كه تا در عمل خشونت و كشمكش جاري است، مجالي براي تغيير ديدگاه وجود نخواهد داشت.

اين نوشته در ويژهنامهي آخر هفتهي روزنامهي اعتماد، ضميمهي شمارهي ۲۱۴۵، پنجشنبه ۱۷ دی 1388 چاپ شده است.

http://www.modarair.com/news/سرمایه/تفاوت-و-مدارا.html

مطالب مرتبط:

نام شما:
ایمیل مقصد:

نام شما:
ایمیل مقصد:

نگاهی به روان­شناسي تفاوت و مدارا در گروه­ هاي اجتماعي

نگاهی به روانشناسي تفاوت و مدارا در گروه هاي اجتماعي