از آنجایی که در سازمان‌های مردم نهاد زنان طیف وسیعی از فعالیت‌ها وجود دارد، گروههای مختلف زنان، از جمله دانشجویان، متخصصین، هنرمندان، خانه‌دار و.... امکان جذب و تمرین شرکت در مجموعه‌ای سازمانی و هدف‌مند را پیدا می‌کنند که در بحث حُضور فعّال زنان در اجتماع و خروج از انزوا می‌تواند از جایگاه مهمی برخوردار باشد. چنانچه سازمان‌های مردمی تقویت و توسعه یابد می‌توانند با جذب جمعیت جویای کار، تحصیل‌کرده و بازنشستگان در عرصه اشتغال‌زایی به ابزاری کارآمد برای تبدیل‌ساز کارهای اقتصادی خواهند بود و به مثابه یک تعدیل کننده عرضه و تقاضای نیروی کار عمل نمایند. رشد و توسعه پایدار در هر کشور یکی از ضروریات غیرقابل انکار در دنیای امروز است. جوامع بشری با ایجاد همبستگی عمومی می‌توانند مسیر ایجاد ثبات و امنیت را هموار سازند و به تبع این پویایی سازو کارهای نظام‌مندی را ایجاد نمایند. در دنیای مدرن امروز بزرگترین و مهمترین نظامی که تعاملات کلان و سیاست‌گذاری‌های هر جامعه انسانی را برعهده دارد حکومت و سیستم دولتی می‌باشد.

در این نظام اهداف و آرمان‌های از پیش تعیین شده‌ای که منافع ملّی و بین‌المللی جامعه را در برداشته باشد در برنامه‌ریزی‌های خرد و کلان مدنظر قرار می‌گیرد و مکانیزم‌های تولید و تسهیل روند دستیابی به وضعیت مطلوب طراحی می‌شود. در این میان همکاری و هماهنگی مجموعه‌های پژوهشی، برنامه‌ریزی و اجرایی که به‌صورت یک چرخه فعال می‌توانند روند مناسبی را در توسعه نظامهای اجتماعی ایجاد کنند، نقش مهمی را ایفا می‌نماید. وجود تشکیلات منظم و منسجم در برقراری ارتباط سازمانی و حفظ تداوم فعالیت، نیاز به بر هم کنش‌های متعدد اجتماعی دولت با مردم و بالعکس دارد تا بتواند با تعامل دو جانبه و شناسایی آرمان‌ها و نیازهای اجتماعی در شرایط بهینه‌سازی پایدار قرار گرفته که در نهایت به بستری برای رشد مادی و معنوی جامعه تبدیل شود.

لذا گروه‌بندی‌هایی که در سطح جامعه اتفاق می‌افتد این فرصت را برای افراد با هر نوع نگرش و منزلت اجتماعی ایجاد می‌نماید تا با انتخاب حوزه فعالیت خود متناسب با استعدادها و گرایش‌های ذهنی خود محیطی کارآمد و تأثیرگذار را ایجاد نمایند تا بتواند دایره نفوذ فردی‌اش را در یک فضای جمعی گسترش ببخشد.

از آنجایی که همه‌ی افراد جامعه نمی‌توانند در سیستم‌های دولتی جذب شده و به ارائه خدمت به جامعه بپردازند. و این کار به طور عملی و منطقی میسر نیست بنابراین در یک جامعه مردم‌سالار، اجتماعاتی جهت رفع نیازهای مردمی با ساختار سازمانی خاص شکل میگیرد. این تشکیلات در قالب یک سازمان مردم نهاد (NGO) پتانسیل خاصی را ایجاد می‌نماید که می‌تواند منشاء بسیاری از تحولات تأثیرگذار سیاسی، فرهنگی و اقتصادی باشد.

 

تعریف سازمان مردم نهاد

واژه سازمان مردم نهاد  (Non-Governmental Organization) برای نخستین بار توسط سازمان ملل متحد در سال 1945 در تبصره 71 فصل 10 اساسنامه این سازمان مطرح گردید و در سال 1950 همزمان با تشکیل شورای اجتماعی ـ اقتصادی سازمان ملل در بیانیه 288 این شورا سازمان‌های سازمان مردم نهاد به عنوان مشاوران اصلی مطرح شدند.

تعاریف متعددی از سازمان مردم نهاد ارائه شده است که در هر کشور بنابر فرهنگ، استراتژی‌های سیاسی و خواست‌ ملت‌ها، تفاوت‌هایی در تعریف و محدوده فعالیت‌های آنان مشاهده می‌شود. ولی رایج‌ترین مفهوم، تعریفی است که بانک جهانی ارائه داده است: «سازمان‌های خصوصی که برای رفع گرفتاری‌ها و آلام مردم، ارتقاء سطح زندگی و رفع فقر، حفظ محیط زیست، فراهم آوردن خدمات اساسی اجتماعی و توسعه ارتباطات ایجاد می‌شوند» . به طور کلی واژه «سازمان مردم نهاد » به سازمان‌هایی غیرانتفاعی و مستقل از دولت اطلاق می‌شود و معمولاً انتظاری که از تشکل‌های غیردولتی می‌رود ارزش محوری در ساختار نظام آن است که اهدافی غیراقتصادی و غیرمادی دارد و از شاخصه‌های کلیدی این‌گونه سازمان‌ها فعالیتهای داوطلبانه و خودجوش افراد جامعه می‌باشد. برطبق این تعریف NGOها به دو دسته عمده طبقه‌بندی می‌شوند:

 (1)عملیاتی

2) ) پیگیری و کمک‌رسانی

نوع اول شامل سازمان‌هایی است که هدفشان طراحی و بکارگیری روشهای توسعه‌ای و کاربردی است و نوع دوّم سازمان‌هایی را در برمی‌گیرد که بر روی ارتقای سیستمهای خدماتی و یا گونه خاصی از سیستم‌های اجتماعی تأثیر می‌گذارند.

تاریخچه سازمان‌های مردم نهاد در ایران

ایران با سابقه فرهنگ و تمدن کهن از دیر باز شاهد نمونه‌های همکاری مردم در قالب تشکیلاتی بوده است. پس از ورود اسلام به کشور ما آمیزه دو تفکر ایرانی و اسلامی به گونه خاصی از فرهنگ تبدیل شد که ظرفیت‌های مختلفی را ایجاد نمود. یکی از بارزترین نمونه‌های این موضوع در طول دوران تاریخ پس از اسلام تغییر رفتار انسانی، گسترش معنویت و انجام کار خیر بدون چشم‌داشت مادی است که درواقع می‌تواند اولین انگیزه فردی و گروهی برای انجام امور عام‌المنفعه و به اصطلاح امروزی حضور در یک سازمان غیردولتی با اهداف غیر انتفاعی باشد.

تشکل‌های اولیه مردمی را در ایران شاید بتوان هیأت‌ها و مجامع مذهبی و خیریه دانست که در دوره قبل از اسلام رواج داشته و با ورود فرهنگ ایثار محور اسلام به اوج خود رسیده است مؤسسات خیریه با پشتوانه عظیم دینی که مبتنی بر اعتماد و اعتقاد مردم است در ابتدا در مراکزی چون مساجد، تکایا تشکیل می‌یافتند و کاملاً خودجوش و مردمی ساماندهی می‌شدند. در حقیقت خیریه‌ها در ایران فعالیتی گسترده‌تر و تعریفی کامل‌تر از تعاریف مطرح شده در ادبیات بین‌المللی دارند. این گونه تشکل‌ها بخش بزرگی از سازمان مردم نهاد را در ایران تشکیل می‌دهند که با توجه به حساسیت مردم و دولت ایران اسلامی نسبت به محرومیت‌زدایی و تلاش در جهت بهبود معیشت برادر و خواهر ایمانی خود، از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند.

مجامع مذهبی و تشکل‌هایی که در این راستا در طول تاریخ در ایران ایجاد شده‌اند دارای کاربردهای چندگانه‌ای بوده‌اند خود به نوعی سازمانهایی مردم نهاد محسوب می‌شوند. این مجموعه‌ها علاوه برانجام و مدیریت مناسک مذهبی که عموماً به صورت دسته جمعی برگزار می‌گردد، به مباحث اجتماعی چون کمک به بهبود روابط افراد محله و شهر، ایجاد امنیت اجتماعی، امور خیریه و عام‌المنفعه و... نیز می‌پردازند. با تطورات اجتماعی در قرون اخیر در ایران گونه‌های دیگر تشکل‌های مردمی همزمان با دوران مشروطه و توسعه جریان‌های روشنفکری و سیاسی پدیدار گشت که مجموعه‌ای از انجمن‌های ادبی، خیریه، حزبی ـ سیاسی و علمی را در برمی‌گرفت.

سازمان‌های سازمان مردم نهاد زنان در بستر تاریخ

سابقه سازمانهای مردم نهاد زنان در ایران نیز به اواخر دوره قاجاریه و انقلاب مشروطه باز می‌گردد. بحران‌های اجتماعی حاصل از تشتت سیاسی و جنگ جهانی اوّل مانند بیماری‌های اپیدمیک، قحطی و بیکاری باعث می‌شد تا زنان به صورت گروهی درصدد رفع مشکلات برآیند و مؤسسات خیریه را تأسیس نمایند. از جمله می‌توان «مؤسسه خیریه ائمه(س)» و «انجمن خیریه بانوان ارامنه» اشاره نمود که در سال 1285 تأسیس شده‌اند. از جمله مشکلات دیگر آن زمان مسئله آموزش و تأسیس مدارس دخترانه بود که زنان مجبور بودند جلسات آموزش و تشکل‌ها را به صورت مخفیانه در منازل خود برگزار نمایند. در دوران انقلاب مشروطه نیز زنان دارای تشکل مستقل سیاسی به نام «اتحادیه غیبی زنان» و یک تشکل اجتماعی به نام «انجمن مخدرات وطن، انجمن نسوان ایران» بودند.

هر چند نظام بسته و مردسالارانه دوره قاجاریه و عرف جامعه آن روزگار زمینه پذیرش زنان در اجتماع را محدود می‌نمود امّا در دوره احمدشاه دولت مجبور به تأسیس «اداره معارف نسوان» شد تا به امور آنان رسیدگی نماید در همین زمان حضور و عضویت بانو صفیه یزدی در مقام مجتهد در هیأت نظارت بر قانون اساسی بسیار حائز اهمیت بوده است. خانم صفیه یزدی از بنیان‌گذاران انجمن مخدرات این انجمن را به منظور حمایت از طرح تحریم کالا و وام خارجی طرح‌ریزی نمود. این انجمن اقدامات نیکوکارانه متعددی چون نگهداری از ایتام و آموزش دختران نیز در دستور کار خود داشت. خانم یزدی در زمان مشروطیت مدرسه دخترانه عفتیه را در سال 1910 بنیانگذاری نمود و از اولین زنان تاریخ مشروطه بود که در مجامع عمومی در باب حقوق زنان سخنرانی می‌نمود و در سال 1289 بعنوان یکی از ناظران قانون اساسی معرفی گردید.

این روند تا دوره رضاشاه ادامه داشت ولی پیشرفت چشمگیری مشاهده نگردید. پس از کودتای 28 مرداد سال 1332 سازمان‌های دولتی و غیردولتی زنان به حالت تعطیل و یا نیمه فعال درآمد تا اینکه در دهه 40 انجمن زنان ایران تأسیس شد که رفته رفته به حزب زنان ایران تبدیل شد. امّا با توجه به فضای کاملاً بسته سیاسی و کنترل شدید دولتی عملاً این حزب منحل گردید. فقط برخی انجمن‌های ادبی و خیریه غیردولتی مانند «جمعیت بانوان صلح‌جو»، «انجمن ملّی حمایت از زنان بی‌سرپرست» به کار خود کم و بیش ادامه می‌دادند. در طی سالهای 1355 تا 1357 با شدت گرفتن مبارزات انقلابی، زنان نیز دوشادوش مردان در گردهمایی‌ها و تشکل‌های مخفی سیاسی و اجتماعی سهم درخور توجهی داشته و توانستند انقلاب شکوهمند اسلامی را به سرانجام برسانند.

پس از انقلاب اسلامی در دوران جنگ تحمیلی نیز زنان در قالب گروههای مردمی در عرصه‌های پشتیبانی و خدمات درمانی و بهداشتی نقش مؤثری را ایفا نمودند که از بارزترین مشخصات این فعالیت‌ها خودجوش و داوطلبانه بودن آنها بود. زنان در این عرصه به‌عنوان پزشک و پرستار در قالب سازمانهای امدادرسان مردمی چون هلال‌احمر در جبهه‌های جنگ کمک شایانی به رسیدگی به وضعیت مجروحین جنگ (نظامی و غیرنظامی) نمودند. همچنین ایجاد گروههای دفاعی که بتوانند در صورت لزوم برای حفظ و حراست دین و میهن وارد عمل شوند نیز از اقدامات داوطلبانه زنان ایرانی در این دوران بود سازماندهی این داوطلبین در گروههایی چون بسیج و سپاه، پایه‌گذار مشارکت آنان در سیستم دفاعی کشور بود که تاکنون نیز این روند ادامه داشته است.

● انواع کارکردهای سازمان‌های غیردولتی در ایران

به طور کلی سازمانهای مردم نهاد زنان وضعیتی دوگانه دارند، برخی تشکل‌ها با اهدافی مربوط با موضوعات مبتلا‌به زنان جامعه پدید آمدند و برخی دیگر سازمان‌هایی هستند که موضوعات مختلفی چون محیط‌زیست، کودکان و.... را مدنظر قرار می‌دهند امّا هیأت مؤسس و بدنه اصلی سازمان را زنان تشکیل داده‌اند.

اگر چه سازمانهای مردم نهاد زنان در ایران با انگیزه و اهداف متفاوتی بوجود می‌آیند امّا می‌توان آنها را براساس وجوه اشتراک در دیدگاهها و کارکردها طبقه‌بندی نمود.

رویکرد- افزایش رفاه اجتماعی و اشتغال‌زایی

در این رویکرد زنان جزء اقشار آسیب‌پذیر اجتماع محسوب می‌شوند و برای تأمین نیازهای خاص آنان فعالیت‌هایی صورت می‌گیرد که به طور عمده حمایتی است. تشکیل سازمان‌ها و نهادهای خاص این قشر، ارائه خدمات بهداشتی، تغذیه و... با این رویکرد انجام می‌گیرد. لذا چنانچه وضعیت اقتصادی و معیشتی زنان، استقلال مالی، اشتغال و نقش آنان در تولید و خود اتکایی مدنظر باشد تشکل‌هایی ایجاد می‌شوند تا با جذب و توزیع ابزار کار و سرمایه و یا آموزش مهارت‌های خاص وضعیت معیشتی زنان را بهبود ببخشند. سازمان‌های کارآفرین، برخی مؤسسات خیریه‌ای و تعاونی‌ها در این گروه قرار می‌گیرند.

آموزش مهارت‌های شغلی و اشتغال‌زایی از جمله حوزه‌هایی است که بسیاری از سازمان‌های مردم نهاد خیریه‌ای و خدمات اجتماعی در آن فعال هستند. که این امر به توانمندسازی افراد، حفظ و تحکیم بنیان خانواده، پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و خوداتکایی مالی مخاطبین و خانواده‌های تحت پوشش آنها منجر می‌شود. قالب گروه‌های مخاطب این قبیل تشکل‌ها را ایتام، زنان سرپرست خانوار، بدسرپرست، جوانان و خانواده‌های محروم و بی‌بضاعت تشکیل می‌دهند. لذا نقش و سهم سازمان‌های مردم نهاد خیریه‌ای و خدماتی را در زمینه حرفه‌آموزی و اشتغال‌زایی نمی‌توان نادیده گرفت.

رویکرد پژوهشی

بررسی وضعیت زنان در تمامی سطوح سیاسی، فرهنگی و اقتصادی و مطالعه مباحث زیربنایی درخصوص زنان که از اصلی‌ترین و بنیادی‌ترین نیاز اجتماعی خواهد بود، انگیزه فعالیت سازمان‌های دولتی و غیردولتی پژوهشی در این راستا است. این سازمانها که بطور عمده توسط بانوان فرهیخته کشور ایجاد می‌شوند می‌توانند به عنوان مراکزی استراتژیک جهت شناسایی اولویت‌ها، راهکارها و برنامه‌ریزیهای اصولی جهت دستیابی به وضعیت بهینه ‌باشند و می‌توانند حرکت و فعالیت‌های اجتماعی را ساماندهی نمایند.

رویکرد-  توسعه سیاسی و اجتماعی

در این رویکرد مباحثی چون نیازهای راهبردی، عدالت جنسی، رفع ظلم نسبت به زنان غربی است . بررسی فرصت‌های اجتماعی به منظور دستیابی به عدالت اجتماعی مدنظر است. توانمندسازی زنان در تمامی عرصه‌ها نیز از اهداف این دیدگاه می‌باشد.

رویکرد فرهنگی

از مهمترین نیازهای اساسی در هر کشور مبحث ارتقا و پویایی فرهنگی جهت تکامل مناسبات اجتماعی است. تولید زیرساخت‌های فرهنگی در شرایط حاضر نیاز به کنش‌های اجتماعی خواهد داشت که بتواند برخاسته از بطن مردم و متناسب با مذهب، عرف و سنن دیرین مرسوم در آن کشور باشد. زنان مسلمان ایران به‌عنوان یکی از ارکان فرهنگ‌ساز نیز با توجه به اهمیت موضوع و درک واقعیت جهان امروز با تشکیل کانونهایی که بتوانند در این راستا گام بردارند نقش مهمی را در عرصه توسعه فرهنگی ایفاد می‌نمایند. به‌گونه‌ای که میزان قابل توجهی از سازمانهای مردم نهاد زنان، با چنین هدفی ایجاد شده و فعالیت می‌کنند.

جایگاه سازمان‌های مردم‌ نهاد در مستندات قانونی کشور

• جایگاه سازمان‌های مردم نهاد در قانون اساسی
طبق اصل بیست‌وششم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران احزاب، انجمن‌های سیاسی و صنفی و انجمن‌های اسلامی یا اقلیت‌های دینی شناخته شده آزادند؛ مشروط به این که اصل استقلال، آزادی، وحدت ملّی، موازین اسلامی و اساس جمهوری اسلامی را نقض نکنند. هیچ‌کس را نمی‌توان از شرکت در آنها منع کرد یا به شرکت در یکی از آنها مجبور ساخت.

• سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی در افق 1404 شمسی

توجه به ویژگی‌های چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران از لحاظ تبیین جایگاه ویژه سازمان‌های مردم نهاد و تأثیر آنها در توسعه جامعه اسلامی راه‌گشای تهیه و تنظیم برنامه توسعه و توانمندسازی سازمان‌های مردم نهاد زنان و خانواده می‌باشد:

توسعه‌یافتگی، متناسب با مقتضیات فرهنگی، جغرافیایی و- تاریخی، متکی براصول اخلاقی و ارزش‌های اسلامی، ملّی و انقلابی با تأکید برمردم‌سالاری دینی، عدالت اجتماعی، آزادی‌های مشروع، حفظ کرامت و حقوق انسان‌ها و بهره‌مندی از امنیت اجتماعی و قضایی

• سیاست‌های کلی قانون برنامه چهارم توسعه

در سیاست‌های کلی برنامه چهارم توسعه در دو بخش فرهنگی، علمی و فناوری و نیز امور اجتماعی، سیاسی، دفاعی و امنیتی به مقوله آزادی‌های مشروع، حمایت از مؤسسات و خیریه‌ها در امر مبارزه با فقر و همچنین مشارکت‌های مردمی به شرح ذیل اشاره شده است:

امور فرهنگی، علمی و فناوری

تلاش در جهت تبیین و استحکام مبانی مردم‌سالاری دینی و نهادینه کردن آزادی‌های مشروع از طریق آموزش، آگاهی بخشی و قانونمند کردن آن.

امور اجتماعی، سیاسی، دفاعی و امنیتی

ایجاد نظام جامع تأمین اجتماعی برای حمایت از حقوق- محرومان و مستضعفان و مبارزه به فقر و حمایت از نهادهای عمومی و مؤسسات و خیریه‌ها با رعایت ملاحظات دینی و انقلابی.
گسترش و عمق بخشیدن به روحیه تعاون و مشارکت- عمومی و بهره‌مند ساختن دولت از همدلی و توانایی‌های عظیم مردم.

بررسی نحوه رشد کمی، کیفی و کارکردهای مثبت سازمان‌های سازمان مردم نهاد زنان
چنانچه سازمانهای مردم نهاد یک فرصت راهبردی برای تحقق آرمانهای نظام، برقراری عدالت، و توسعه تلقی شوند لذا به‌عنوان یک مبحث استراتژیک از اهمیت برخوردار خواهند بود. بنابراین برنامه‌ریزی و توجه به این‌گونه تشکل‌ها در سیاست دولت مدنظر قرار گرفت و پس از تصویب قانون برنامه سوّم توسعه در سال 1379، دولت موظف گردید تا «برای بهره‌گیری از خدمات مختلف اجتماعی زنان در زمینه‌های مالی، حقوقی، مشاوره‌ای، آموزشی و ورزشی طرح‌های لازم را با اولویت‌ قائل شدن برای زنان مناطق توسعه نیافته و کمتر توسعه یافته و گروه‌های محروم جامعه در زمینه حمایت از تشکیل سازمان‌های غیردولتی تهیه و برحسب مورد به دستگاه‌های اجرائی یا دولت منعکس کند تا پس از تصویب از طریق دستگاه‌های ذیربط اجرا شوند».

با حمایتی که از سوی دولت صورت گرفت از اواسط دهة 70 انواع سازمانهای مردم نهاد زنان رشد فزاینده‌ای پیدا کرد. در همین زمان تا پایان سال 1375، حدود 55 سازمان مردم نهاد زنان فعالیت می‌نمودند که این تعداد تا اوّل سال 1386 به 800 سازمان مردم نهاد افزایش یافت. (گزارش مرکز آمار و اطلاعات شورای فرهنگی اجتماعی زنان ایران(.

موضوع فعالیت این سازمانها به 14 موضوع فرهنگی ـ هنری، ورزش و سرگرمی، آموزش و پژوهش، بهداشت و درمان، محیط‌زیست، حرفه‌آموزی و اشتغال‌زایی، حقوقی، مذهبی، صندوق اعتباری، جوانان، حمایت‌ها و خدمات اجتماعی، آسیب‌ اجتماعی، و شبکه‌های تخصصی تقسیم شده است، سازمان‌های یاد شده عمدتاً برحسب ضرورت و نیازهای جامعه تشکیل شده و در جهت رفع کمبودها و معضلات جامعه قدم برمی‌دارند.

ساختار سازمان‌های مردم نهاد در ایران همچون بسیاری از تشکل‌ها در سراسر دنیا دارای نظرگاه و ویژگی‌های زنانه است. یعنی حرکت این سازمان‌ها تدریجی، صلح‌آمیز و عاطفه محور است. چنانچه که در جدول فوق نیز می‌توان دریافت که زنان به فعالیت‌های فرهنگی و خیریه‌ای توجه بیشتری دارند و بیشتر در جهت رفع نیازهای خدماتی گام برداشته‌اند.

ترکیب جنسی هیأت‌های مؤسس و مدیره در سازمانهای مردم نهاد ایران
بخش عمده‌ای از سازمانهای مردم نهاد را زنان تأسیس کرده‌اند (2/46 درصد) و 7/32 درصد از اعضای هیأتهای مؤسس آنها ترکیبی از زن و مرد بوده است. مردان تنها مؤسس 1/21 درصد از سازمان دولتی در ایران بوده‌اند. در سالهای اخیر، افزایش قابل توجهی در تعداد سازمانهایی که هیأتهای مؤسس آنها ترکیبی از زن و مرد یا صرفاً زن بوده است، دیده می‌شود؛ به‌گونه‌ای که بیش از نصف سازمانهای مردم نهاد زنان و بیش از نصف سازمانهایی که مؤسسشان ترکیبی از زن و مرد بوده است، در سالهای 1376-1379 تأسیس شده‌اند؛ این روند از شدت گرفتن مشارکتهای زنان در سالهای اخیر حکایت می‌کند.

 

 

ویژگی‌های سازمان‌های مردم نهاد زنان

غیرانتفاعی بودن

این سازمانها با انگیزة سودجویی شکل نگرفته‌اند و در پی کسب سود برای اشخاص یا دسته‌های خاص نیستند. هر چند سازمانهای مردم نهاد می‌توانند در فعالیتهای بازرگانی مشارکت کرده تولید سود و سرمایه کنند، امّا سود و سرمایة آنها باید صرفاً برای اجرای مأموریت سازمان به مصرف رسد یا در سازمان سرمایه‌گذاری شود.

اعتمادسازی و سهولت ارتباط

از ویژگی‌های سازمان‌های مردم نهاد زنان ایجاد اعتماد در بین گروه مخاطبین خود است. به لحاظ ساختار مردمی تشکل، گروه هدف به راحتی و بدون قیود رسمی که معمولاً در سازمان‌های دولتی مشاهده می‌شود، می‌تواند با تشکل ارتباط برقرار نماید. سهولت دسترسی و عضویت در یک سازمان مردم نهاد از جمله نکات مثبت و قابل توجه در حوزه کارآیی و ارتباط مستقیم با مسائل و موضوعات جامعه است.

جذب اقشار مختلف زنان جامعه

از آنجایی که در سازمان‌های مردم نهاد زنان طیف وسیعی از فعالیت‌ها وجود دارد، گروههای مختلف زنان، از جمله دانشجویان، متخصصین، هنرمندان، خانه‌دار و.... امکان جذب و تمرین شرکت در مجموعه‌ای سازمانی و هدف‌مند را پیدا می‌کنند که در بحث حُضور فعّال زنان در اجتماع و خروج از انزوا می‌تواند از جایگاه مهمی برخوردار باشد. چنانچه سازمان‌های مردمی تقویت و توسعه یابد می‌توانند با جذب جمعیت جویای کار، تحصیل‌کرده و بازنشستگان در عرصه اشتغال‌زایی به ابزاری کارآمد برای تبدیل‌ساز کارهای اقتصادی خواهند بود و به مثابه یک تعدیل کننده عرضه و تقاضای نیروی کار عمل نمایند.

نقش نظارتی و احقاق حقوق زنان

دریک نظام مردمسالار دینی، سازمانهای مردم نهاد می توانند نقش نظارتی بر اجرای صحیح قوانین و مقررات داشته باشند و با بهره گیری از ارتباطات سارمانی برای ارتقاءسطح کیفی وضعیت جامعه گامهایی مؤثر بردارند. از طریق سازمانهای مردم نهاد، مطالبات به حق و منطقی، فرهنگی، اجتماعی و حقوقی زنان به روش کارشناسانه به گوش مسئولین و سیاستگذاران خواهد رسید و زمینه پیشرفت و بهبود وضعیت و رفع مشکلات و مسائل زنان فراهم خواهد آمد.

سازمان‌های مردم نهاد در احیاء مباحث و اولویت‌بندی آنان با ایجاد نظامی هماهنگ و مشخص می‌توانند نیازها و خواست‌های قشر زنان را با نمود مطلوب‌تری مطرح و در پی راهکارهای اساسی باشند. حتی در سطحی بالاتر با فرهنگ‌سازی این تشکل‌ها می‌توان موضوعات جدیدی را برای بهبود وضعیت و جایگاه زنان ترسیم نمود تا حساسیت‌ها در مرحله انگیزشی، روحی و ذهنی جامعه ایجاد شود.

توانمندسازی زنان

مبحث دیگری که در چارچوب فعالیت‌های سازمان‌های مردم نهاد زنان قرار می‌گیرد، توانمندسازی زنان است. مفهوم توانمندسازی از چند بُعد قابل بررسی است و می‌توان 5 اولویت را برای آن در نظر گرفت: رفاه، دسترسی به منابع اطلاعاتی، افزایش سطح آگاهی سیاسی، اجتماعی و بهداشتی، مشارکت در ساختارهای مدیریتی و خودسازی به منظور رشد معنوی و روحی، در شرایط کنونی، معمولاً تعاریف متعددی برای توانمندسازی ارائه می‌شود. توانمندسازی فرآیندی است که افراد مهارت‌هایی را برای پیشرفت و غلبه برمشکلات کسب می‌کنند که هر چه توانایی فرد بیشتر باشد تسلط وی بر خود و عوامل محیطی بیشتر شده و می‌تواند به سطحی از توسعه فردی دست یابد

کلید واژگان: سازمانهای مردم نهاد ، سازمانهای مردم نهاد زنان

فهرست منابع

- آملی، احمد، مدیریت زنان در تشکل‌های غیردولتی، ریحانه: فصلنامه فرهنگی و پژوهشی مرکز مشارکت زنان، شماره 7، 1383.

آیت‌الله جوادی آملی، زن در آینه جلال و جمال، مرکز نشر- فرهنگی رجاء، 1369.

ابوت، پاملا و والاس، کلر، جامعه‌شناسی زنان، (2001)- ترجمه منیژه نجم عراقی، نشر نی، 1380.

بابامرادی، سهیلا، آسیب‌شناسی سازمان‌های غیردولتی در- ایران، فصلنامه آوا، شماره 4، 1382.

برنامه چهارم توسعه کشور و جایگاه تشکل‌های غیردولتی،- نشریه داوطلبانه، سال سوم، مهر 1384.

بیرجندی، ستاره، سازمان‌های غیردولتی و تجهیز منابع در- ایران، فصلنامه آوا، جلد اوّل، 1380.

تقی خاکی، زهره و بابامرادی، سهیلا، گسترش و تقویت- سازمان‌های غیردولتی، ریحانه: فصلنامه فرهنگی

و پژوهشی مرکز امور مشارکت زنان، شماره 9، 1383.

خجسته، سعید، چشم‌انداز مشترک قرن 21، آوای مشارکت، شماره- 1، 1380.

خجسته، سعید، نقش نهادهای مدنی و تشکل‌های داوطلبانه- مردمی در ارائه خدمات اجتماعی، فصلنامه آوا، جلد دوّم، 1380.

زارعی، ایوب، نقدی برآیین‌نامه اجرائی تأسیس و فعالیت- سازمان‌های غیردولتی، فصلنامه آوا، جلد 4، 1382.

سازمان‌های غیردولتی، ما و نظام سرمایه‌داری، دفتر- مطالعات و تحقیقات زنان، مدیریت پژوهش، 1383.

سعیدی، محمدرضا، درآمدی برمشارکت مردمی و سازمانهای- غیردولتی، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم‌انسانی دانشگاهها (سمت)، 1382.

شادی‌طلب، ژاله، جنبش اجتماعی زنان ایران، فصلنامه پژوهش- زنان،‌ دانشگاه تهران، دوره 1، شماره 6، تابستان 1382.

قوام، سید عبدالعلی، جهانی شدن و جهان سوّم، (روند جهانی- شدن و موقعیت جوامع در حال توسعه در نظام بین‌الملل)، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌الملل، 1382.

کن، فالت، فرار عقابها، (مترجم ابوترانیان) انتشارات نشر- نو، 1363.

محسنی، منوچهر و عذرا جاراللهی، مشارکت اجتماعی در ایران،- انتشارات آرون، 1382

 

Hilhorst, Dorthea, the Real world of NGOS: Discourses,- Diversity and

Development, Zed books, 2003

Jaggar, Alison M, Feminist Politics and Human Nature,- Sussex: Rowman and Allah Held 1983

Moore, David, "Laws and other Mechanisms for promoting NGO- financial sustainability", Report, International center for Not-for-profit Law’s program for center and Eastern Europ, 2005

Newman, Caroline L., "Comparative study of NGO/Government- partnerships", the International Journal of Non-for-profit law, Volume 2, 2002

Schuh, Ttish, "The American hand in Iran", Asia Times,- 2005

Staggenborg, S. "Gender, Family and Social Movement",- Pineforge press, 1998

Vakil, A.C., Confronting the classification problem- Toward a Taxonomy of NGOs, University of Windsor, Canada, 1997

Valerie, B, Feminist Debates, London, Macmillan,- 1999

 منبع: تدبیر خبر