نگاه رحمانی در قالبی روحانی/ نویسنده: احمد مسجد جامعی |
در ادبیات محاورهای این عبارت کاربرد فراوانی دارد: «ذکر خیرتان بود.» گاهی شنونده در برابر این سخن میپرسد: «شما دفاع کردید؟» به بیان دیگر از این عبارت معنایی به ذهن میآید که هم خیر است و هم شر. اما درواقع ذکر، جز خیر نیست. مثلا به روضهای که در مراسم دینی خوانده میشود، میگوییم ذکر مصیبت و به خواننده و گوینده این محافل میگوییم ذاکر اهل بیت. در تاریخ ادبیات و فرهنگ ایرانی کاربرد ذکر سابقهای طولانی دارد و آثاری ادبی- عرفانی با عنوان تذکره نوشتهاند و به بسط و شرح زندگی شاعران و بزرگان ادب و اندیشه پرداختهاند. در تذکرهها هرچند از تاریخ هم سخن میرود، اما تاریخ محض نیست و ذوقیات مولف نیز در آن دخالت دارد. نمونه این سنت تاریخی در دوره معاصر مجموعه مقالاتی است که با همکاری سازمان یونسکو در سه جلد تدوین شده است، به نام ذکر جمیل سعدی. معنای ذکر چندان ابهامی در زبان فارسی و فهم ایرانی ندارد. از این رو است که تا این حد استفاده از آن در بین خاص و عام وسیع است. کاربرد ریشهای ذکر در کلام الهی است. ذکر به واقع همان یاد خداوند است حتی اگر غیرزبانی باشد چون همه زیباییها جلوهای از اوست. هدف اصلی پیامبران و اولیا و بزرگان دین نیز چیزی جز همین یادآوری نبوده است.
اهمیت فیلم محمد رسولالله(ص) آن است که با زبانی لطیف و تصویری هنرمندانه بار دیگر یاد یادآوران را گرامی میدارد و از اسماءالحسنی سخن میگوید. این اثر گرانقدر به واقع ذکر جمیل دوران کودکی پیامبر بزرگوار اسلام است و از طریق او یاد و نام سایر انبیای الهی را زنده میکند و به کلمه واحدی که مشترک بین همه ادیان است فرا میخواند. فیلم، معتقدین به هیچ یک از ادیان را آزرده نمیکند بلکه آنها را به یاد پیام مشترک توحیدی میاندازد؛ هر چند از گرفتاریهایی که علمای ظاهربین ایجاد میکنند غافل نیست اما همین زمینهای میشود برای نشان دادن حقیقت رحمانی دین که بیرحمانه به قساوت و شقاوت کشیده شده است. تفاوت این نگاه را در مقایسه با فیلم ارزشمند محمد رسولالله (ص) زندهیاد مصطفی عقاد بهتر میتوانیم بیابیم. هرچند عقاد برش دیگری از تاریخ زندگی پیامبر را به تصویر میکشد. آن اثر ارجمند نگاهی به تبار ابراهیمی و الفت اسلام با ادیان دیگر ندارد و نماد شاخص آن حمزه سیدالشهداست که بیشتر در قالب پهلوانی و قهرمانی و مبارزه با شمشیر ظاهر میشود. البته این اثر در آن دوره تاثیر زیادی بر جای گذاشت زیرا متناسب با روزگار خود بود؛ روزگاری که انقلابیگری از شرق تا غرب عالم را فرا گرفته بود و این فیلم هم نمیتوانست نسبت به اتفاقات جهانی بیتفاوت باشد.
هنوز هم تصویر ماندگار شخصیت حمزه با بازی بینظیر آنتونی کویین خاطرهای بهیادماندنی را در ذهن مخاطبان بر جای نهاده است. شاید از این رو است که فیلم مجید مجیدی به درستی با همین خاطره آغاز میشود و سالهای زندگی سخت مسلمانان در دره مشهور به شعب ابیطالب را بازسازی میکند. این دره یادآور نام شخصیتی است که در تمامی فیلم در کنار او میماند. راوی دوران کودکی و نوجوانی رسول خداست و در جای جای روایت حضوری تاثیرگذار دارد. در عین حال چهره محوری فیلم مجیدی «عبدالمطلب»، جدّ اعلای پیامبر است که با نقشآفرینی دلنشین و روان علیرضا شجاعنوری، در ذهن مخاطب باورپذیر شده است. رفتار او حتی با دشمنان خودی و بیگانه مملو از صبر و مداراست و جز از موضع رحمـت و محبت قدمی برنمیدارد. به عقاید مردمان روزگار خود پایبند نیست و حتی حج را بهطور متفاوت، با سنت ابراهیمی به جای میآورد، در عین آنکه در مراسم حج در کنار دیگران حضور دارد. بزرگ قریش، جد پیامبر، مقام والای معنوی محمد (ص) را میشناسد و میداند کسانی در پی جان ایشان هستند ولی او حتی در مواجهه با آنها از مکارم اخلاق دور نمیشود و تلاشش را بر خنثی کردن کینهها و توطئهها و حتیالامکان با پرهیز از رودررویی میگذارد. عبدالمطلب بزرگ مکه است اما او حتی با فرزندش ابولهب و همسر وی که از اشراف مکه و بدخواه او و محمد هستند، پدرانه رفتار میکند هرچند با فاصلهگذاری معنادار از منش و مشرب حق خود عدول نمیکند.
از زیباترین و درخشانترین بخشهای فیلم، حمله ابرهه و لشکر فیلسوارش به مکه و گفتوگوی استوار، مودبانه و پرنکته عبدالمطلب با اوست. زمانی که او به عنوان بزرگ مکه نزد سردار حبشه میرود، تفاوت بین منش آن دو به وضوح نمایان میشود؛ آنجا که درخواست بزرگ مکه تنها بازگرداندن شترانش است. او در برابر تعجب ابرهه از این درخواست شخصی، جملهای را میگوید که به عنوان ضربالمثل رایج حتی در زبان فارسی کاربرد فراوان دارد؛ « انا رب الابل و للبیت رب». پایان فیلم بازگشت به همان آغاز است اما اینبار در سال رهایی مسلمانان محاصره شده در شعب ابیطالب: عام الحزن. زمانی که دیگر بزرگانی چون جناب عبدالمطلب و حضرت خدیجه این سرای را بدرود گفتهاند. در اینجا نیز ردپای ابوطالب به وضوح به چشم میآید. یکی در صحنه زیبایی از اثر که موریانه عهدنامه قبایل قریش درخصوص محاصره رسول خدا و یارانش را از بین برده و هیچ سندی برای ادامه محاصره وجود ندارد و دیگری آخرین حرکت قبل از وفات عبدالمطلب که کاسه شیر ابولهب را حتی در شرایط دشوار بیماری نمیپذیرد و آن گاه ابوطالب را فرا میخواند و دست محمد خردسال را در دستان او قرار میدهد. فیلم محمد رسولالله تذکر نگاه رحمانی در دنیای پر از قساوت و شقاوت امروز است که جریانات آدمکش و آدم سوز مدعی پیروی از پیامبر رحمت شدهاند. جایجای اثر با زیباترین سبک هنری با فیلمبرداری استادانه، صداگذاری بیهمتا، موسیقی آسمانی و تدوین بینظیر به تصویر کشیده شده است. مجیدی در صحنه آغازین نوشته است: «این فیلم با بررسی متون معتبر تاریخی و با برداشت آزاد من ساخته شده است».
از این رو میتوان آن را در ادامه سنت تذکرهنویسی ایرانی دانست. برداشت آزاد مجیدی از یک سو ریشه در نگاه ایرانی و تجربه ممتد سینمایی او به ویژه در حوزه کودک و نوجوان دارد که موفق به کسب جوایز ملی و جهانی بسیاری شده است و از سوی دیگر یادآور شخصیتی آرام، آگاه و دوستداشتنی است که نخستینبار در نمایشگاه قرآن کریم (اواخر دهه هفتاد) پس از ساخت فیلم رنگ خدا و برای تمام فعالیتش در حوزه سینما که ارتباطی مستقیم یا باواسطه با متون قرآنی برقرار میکرد عنوان پرافتخار خادمی قرآن در حوزه سینما را به خود اختصاص داد.
|
- مدیریت و بازاریابی در گفت و گو با دكتر علی مختاری
- ارتباط بهره وری در سازمان و کیفیت زندگی کاری کارکنان / حمید رضا موحدی زاده کارشناس ارشد مدیریت منابع انسانی
- معرفی دکتر علی مختاری عضو هیآت علمی دانشگاه جامع علمی ، کاربردی استان خراسان رضوی
- رفق و مداراي علي عليه السلام
- رفق و مدارا در سيره نبوي
- مدارا كردن با مردم نصف ايمان است و نرمي با ايشان نصف زندگي مطلوب است
- آیتالله اکبر هاشمی رفسنجانی، در همایش
- «کشتن یک نفر معادل کشتن آدمیان است» و نیز خطاب به همه انسانها فرموده است: «والله یدعوا الی دارالسلام: و خداوند بندگانش را به سوی دار امنیت و سلامت دعوت میکند».
- سيد علي ميرفتاح در اعتماد نوشت: مرگ حق است و حق با خودش مهر و آشتي ميآورد و مهرباني و دوستي و... خدا همه را ببخشد و بيامرزد،
- یادداشــــت: کارنامه یک انقلابی مدارا طلب.........آفرین چیت ساز اول
- سپهر سحابی از پنجره خانواده اش: به ياد دکتر يدالله سحابی؛ مبارزی مصلح
- سخني با فارسها و عربهای پاکنهاد/ بيماري دوره كودكي بشر/ علی ربیعی (علی بهار)
- واکنش رییس جمهور به حمله به مطهری؛ منطق دولت مروت با دوست و مدارا با دشمن است
- دکتر حسن روحانی، رئیس جمهور: منطق دولت «با دوستان مروت با دشمنان مدارا» است
- مدارا و عدالت؛ معبر توسعه/ دکتر جلال جلالی زاده
- و تمرین کنیم که سیاست، هنر است... عرصه سیاست و مذاکره؛ عرصه برد - برد است/ احسان یوسفی
- عوامل موثر بر پیشرفت یک کشور چیست؟ ۳۰ ویژگی که یک کشور را قدرتمند میکند
- حجت الاسلام والمسلمین ناطق نوری: امروز مردم از روحانیت عمل و اخلاق را با هم میخواهند و ما نباید خود را از مردم جدا کنیم.
- پیامبر اکرم (ص) به حضرت علی(ع) گفت شما میتوانید ولی باشید اما باید مردم شما را بپسندند چرا که واقعاً رأیگیری و خواست مردم اصل معتبری است.
- انسان و آزادی در باور شهید بهشتی
- حجت الاسلام و المسلمین علی اکبر ناطق نوری: دعا کنیم خدا کینه را از دلهایمان بیرون کند
- رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه تابوی مذاکره مستقیم با آمریکا شکسته شده است، بازگشایی سفارت این کشور در تهران را «غیرممکن» ندانسته است.
- اکنونکه ما به درستی با دشمنان راه مدارا و گفتوگو را پیش گرفتهایم، جا دارد با دوستان داخلی نیز مروت و انصاف و حداقل همان مدارا را پیشه کنیم.
- دوهفته نامه آیت ماندگار با خط و مشی اصلاح طلبانه اما فارغ از سیاست زدگی های مرسوم در فضای رسانه ای کشور برای مخاطبان عرضه خواهد شد.
- صلح و آرامش چگونه به خاورميانه بر ميگردد؟ عربستيزي و فارسستيزي نتيجهاي ندارد/ اختلاف و نزاع بين ايران و عربستان برندهاي ندارد
- آیت الله یثربی: بگذارید کشور به سمت پیشرفت حرکت کند، بگذارید امنیت اداری، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در جامعه حاکم شود، بگذارید اهل فکر و نظر حرف شان را بزنند، همه به انقلاب و نظام علاقمندند
- یادداشتی از سیدحسین موسویان: چرا ایران به آمریکا بیاعتماد است و چه باید کرد
- فتاحی، رئیس فراکسیون اهل سنت در گفتوگوی تفصیلی با ایلنا: من دوست دارم مردم در رفاه باشند و منابع و گاز این کشور از آن مردم باشد و اسیر سیاستهای کرملین نباشیم./ میخواهم کشورم با اسلام اعتدالی اداره شود
- به مناسبت بیست و یکمین سالروز درگذشت/ متن کامل وصیت نامه مهندس بازرگان
- سیدحسن رسولی 15 اسفند ماه در گردهمایی اصلاحطلبان و حامیان دولت خراسان رضوی: اتحاد میان اصلاح طلبان باید به عنوان یک سرمایه حفظ شود
- مهندس حسین امینی، رئیس بنیاد امید ایرانیان در خراسان رضوی: امید است مجلس دهم مجلسی با تفکر ملی باشد، سرمایه ملی را به خدمت بگیرد و همراه دولت باشد. قوانین را در راستای کمتر کردن مشکلات جامعه تصویب کند و گامهای موثری در جهت رفع معضل بیکاری جوانان برد
- دکتر عارف، رئیس شورای عالی سیاستگذاری اصلاح طلبان در مشهد: ما اعتقاد داریم پس از انتخابات رقابت تمام شده و زمان رفاقت است تا با همراهی یکدیگر برای دغدغههای مشترک تلاش کنیم.
- اینک در نوروز باستانی، یک بار دیگر، با هم میثاق میبندیم که به یمن قدوم این عید تحولآفرین که «احسن الحال» دعای قلبی همه ما در کنار سفرههای هفتسین است، حقیقت، صداقت، صلحجویی و احترام به خردجمعی راجایگزین ناراستی،دروغ،جنگطلبی و خودمحوری میسازیم
- رییسجمهوری در نشست مشترک اقتصادی بازرگانان ایران و پاکستان، تاکید کرد که سیاست جمهوری اسلامی ایران، تعامل سازنده با جهان و همسایگان و از جمله پاکستان است./ علاقمند به ادامه تنش با عربستان نیستیم/ اگر مشکلی بین دو کشور است باید حل و فصل شود
- راه توسعه و پیشرفت چیست؟ باید تمرین مدارا کنیم و یاد بگیریم “اختلاف نظرها”، “تفاوت سلیقه ها” و حتی “خطاها”ی دیگران را تحمل کنیم و با ایشان مدارا نماییم.
- قرارداد اجتماعی/ مصاحبه دکتر محمود سریعالقلم با «سیاستنامه»
- سخنان متفاوت یک دانشجو در دیدار رهبری: شیوه تعامل با من و امثال من چگونه باید باشد؟ به عنوان عضو کوچکی از جامعه ی حقوقی کشور، این درس را از اساتید خود آموخته ام که «دفاع از حقوق افراد، لزوما به معنای دفاع از گفتار و رفتار ایشان نیست، اما ضرورتی انکار
- علی ربیعی، وزیر کار و امور اجتماعی: ما باید با مدارا در کنار هم کارکنیم، چراکه برای حل مسائل ایران، نیاز به اجماع داریم و دولت بر این سیاق تلاش خود را تداوم میبخشد.
- نوسازي جامعه مدني ايران ١٤٠٠/ كار نا تمام شيخ حسن روحانی/ برگرفته از سایت بهارنیوز
- معاون سیاسی استاندار خراسان رضوی: تحمل و مدارای سیاسی در دولت یازدهم افزایش پیدا کرد
- به مناسبت19 شهریور سالروز عروج آیت الله طالقانی/ طالقانی مظهر مهر و مدارا
- به مناسبت19 شهریور سالروز عروج آیت الله طالقانی/ طالقانی مظهر مهر و مدارا
- راز محبوبیت آیتالله طالقانی/ اثری از استاد غلامعباس توسلی
- فریدون مجلسی در گفتوگو با امید ایرانیان: رفرم مشروطیت،فریب روشنفکران خود را خورد/ اصلاحات استمرار مشروطه است.
- وزیر جدید فرهنگ و ارشاد اسلامی، رئیس سابق کمیته اجتماعی شورای عالی امنیت ملی و معاون وزیر اطلاعات در دولت اصلاحات میگوید که ایران در زایشگاه تروریسم زیست میکند.
- گفتوگو با صادق زیباکلام به نقل از «شرق» اگه روحانی بخواهد بیايد، باید از او حمایت کنیم و این در گرو این است که رهبری اصلاحات دور دوم از ایشان حمایت بکند که توصیه میکنم اين كار را بکند.
- 25 آبان (16 نوامبر)؛روز جهانی تساهل و مدارا/ اعلامیه اصول مدارا در شش ماده (مفهوم مدارا، مدارا و دولت، ابعاد اجتماعی، آموزش و پرورش، تعهد برای عمل، روز جهانی مدارا تنظیم شده است.
- او آموزگار بزرگ مهر و مدارا بود/ خداحافظ آیتاللهِ صبور!/ اسماعیل حسینپور
- مدارا، بیش از هر چیز، گرایش ذهنی است که حاصل شناخت حقوق بشر جهانی و آزادیهای بنیادی دیگران است.
- سال 1398 سال نوعدوستی، انعطاف و گشایش در مدیریت شهری نویسنده: حمیدرضا موحدی زاده*
- حمیدرضا موحدی زاده، نایب رئیس شورای شهر مشهد: برخورد نامناسب با سرمایههای اجتماعی باعث کاهش مشارکت مدنی مردم میشود