نام شما:
ایمیل مقصد:

نگاه رحمانی در قالبی روحانی/  نویسنده: احمد مسجد جامعی

نگاه رحمانی در قالبی روحانی/ نویسنده: احمد مسجد جامعی


گروه: نگاه اعضاء و اهل مدارا
تاریخ درج: 1394/3/11
نویسنده: مدیر سایت
تعداد بازدید: 0

در ادبیات محاوره‌ای این عبارت کاربرد فراوانی دارد: «ذکر خیرتان بود.» گاهی شنونده در برابر این سخن می‌پرسد: «شما دفاع کردید؟» به بیان دیگر از این عبارت معنایی به ذهن می‌آید که هم خیر است و هم شر. اما درو‌اقع ذکر، جز خیر نیست. مثلا به روضه‌ای که در مراسم دینی خوانده می‌شود، می‌گوییم ذکر مصیبت و به خواننده و گوینده این محافل می‌گوییم ذاکر اهل بیت.

در تاریخ ادبیات و فرهنگ ایرانی کاربرد ذکر سابقه‌ای طولانی دارد و آثاری ادبی- عرفانی با عنوان تذکره نوشته‌اند و به بسط و شرح زندگی شاعران و بزرگان ادب و اندیشه پرداخته‌اند. در تذکره‌ها هر‌چند از تاریخ هم سخن می‌رود، اما تاریخ محض نیست و ذوقیات مولف نیز در آن دخالت دارد. نمونه این سنت تاریخی در دوره معاصر مجموعه مقالاتی است که با همکاری سازمان یونسکو در سه جلد تدوین شده است، به نام ذکر جمیل سعدی. معنای ذکر چندان ابهامی در زبان فارسی و فهم ایرانی ندارد. از این رو است که تا این حد استفاده از آن در بین خاص و عام وسیع است. کاربرد ریشه‌ای ذکر در کلام الهی است. ذکر به واقع همان یاد خداوند است حتی اگر غیرزبانی باشد چون همه زیبایی‌ها جلوه‌ای از اوست. هدف اصلی پیامبران و اولیا و بزرگان دین نیز چیزی جز همین یادآوری نبوده است.
 
اهمیت فیلم محمد رسول‌الله‌(ص) آن است که با زبانی لطیف و تصویری هنرمندانه بار دیگر یاد یادآوران را گرامی می‌دارد و از اسماءالحسنی سخن می‌گوید. این اثر گرانقدر به واقع ذکر جمیل دوران کودکی پیامبر بزرگوار اسلام است و از طریق او یاد و نام سایر انبیای الهی را زنده می‌کند و به کلمه واحدی که مشترک بین همه ادیان است فرا می‌خواند. فیلم، معتقدین به هیچ یک از ادیان را آزرده نمی‌کند بلکه آنها را به یاد پیام مشترک توحیدی می‌اندازد؛ هر چند از گرفتاری‌هایی که علمای ظاهربین ایجاد می‌کنند غافل نیست اما همین زمینه‌ای می‌شود برای نشان دادن حقیقت رحمانی دین که بی‌رحمانه به قساوت و شقاوت کشیده شده است. تفاوت این نگاه را در مقایسه با فیلم ارزشمند محمد رسول‌الله (ص) زنده‌یاد مصطفی عقاد بهتر می‌توانیم بیابیم. هرچند عقاد برش دیگری از تاریخ زندگی پیامبر را به تصویر می‌کشد. آن اثر ارجمند نگاهی به تبار ابراهیمی و الفت اسلام با ادیان دیگر ندارد و نماد شاخص آن حمزه سید‌الشهداست که بیشتر در قالب پهلوانی و قهرمانی و مبارزه با شمشیر ظاهر می‌شود. البته این اثر در آن دوره تاثیر زیادی بر جای گذاشت زیرا متناسب با روزگار خود بود؛ روزگاری که انقلابی‌گری از شرق تا غرب عالم را فرا گرفته بود و این فیلم هم نمی‌توانست نسبت به اتفاقات جهانی بی‌تفاوت باشد.
 
هنوز هم تصویر ماندگار شخصیت حمزه با بازی بی‌نظیر آنتونی کویین خاطره‌ای به‌یاد‌ماندنی را در ذهن مخاطبان بر جای نهاده است. شاید از این رو است که فیلم مجید مجیدی به درستی با همین خاطره آغاز می‌شود و سال‌های زندگی سخت مسلمانان در دره مشهور به شعب ابی‌طالب را بازسازی می‌کند. این دره یادآور نام شخصیتی است که در تمامی فیلم در کنار او می‌ماند. راوی دوران کودکی و نوجوانی رسول خداست و در جای جای روایت حضوری تاثیرگذار دارد. در عین حال چهره محوری فیلم مجیدی «عبدالمطلب»، جدّ اعلای پیامبر است که با نقش‌آفرینی دلنشین و روان علیرضا شجاع‌نوری، در ذهن مخاطب باورپذیر شده است. رفتار او حتی با دشمنان خودی و بیگانه مملو از صبر و مداراست و جز از موضع رحمـت و محبت قدمی برنمی‌دارد. به عقاید مردمان روزگار خود پایبند نیست و حتی حج را به‌طور متفاوت، با سنت ابراهیمی به جای می‌آورد، در عین آنکه در مراسم حج در کنار دیگران حضور دارد. بزرگ قریش، جد پیامبر، مقام والای معنوی محمد (ص) را می‌شناسد و می‌داند کسانی در پی جان ایشان هستند ولی او حتی در مواجهه با آنها از مکارم اخلاق دور نمی‌شود و تلاشش را بر خنثی کردن کینه‌ها و توطئه‌ها و حتی‌الامکان با پرهیز از رودررویی می‌گذارد. عبدالمطلب بزرگ مکه است اما او حتی با فرزندش ابولهب و همسر وی که از اشراف مکه و بدخواه او و محمد هستند، پدرانه رفتار می‌کند هرچند با فاصله‌گذاری معنادار از منش و مشرب حق خود عدول نمی‌کند.
 
از زیباترین و درخشان‌ترین بخش‌های فیلم، حمله ابرهه و لشکر فیل‌سوارش به مکه و گفت‌وگوی استوار، مودبانه و پرنکته عبدالمطلب با اوست. زمانی که او به عنوان بزرگ مکه نزد سردار حبشه می‌رود، تفاوت بین منش آن دو به وضوح نمایان می‌شود؛ آنجا که درخواست بزرگ مکه تنها بازگرداندن شترانش است. او در برابر تعجب ابرهه از این درخواست شخصی، جمله‌ای را می‌گوید که به عنوان ضرب‌المثل رایج حتی در زبان فارسی کاربرد فراوان دارد؛ « انا رب الابل و للبیت رب». پایان فیلم بازگشت به همان آغاز است اما این‌بار در سال رهایی مسلمانان محاصره شده در شعب ابی‌طالب: عام الحزن. زمانی که دیگر بزرگانی چون جناب عبدالمطلب و حضرت خدیجه این سرای را بدرود گفته‌اند. در اینجا نیز ردپای ابوطالب به وضوح به چشم می‌آید. یکی در صحنه زیبایی از اثر که موریانه عهدنامه قبایل قریش در‌خصوص محاصره رسول خدا و یارانش را از بین برده و هیچ سندی برای ادامه محاصره وجود ندارد و دیگری آخرین حرکت قبل از وفات عبدالمطلب که کاسه شیر ابولهب را حتی در شرایط دشوار بیماری نمی‌پذیرد و آن گاه ابوطالب را فرا می‌خواند و دست محمد خردسال را در دستان او قرار می‌دهد. فیلم محمد رسول‌الله تذکر نگاه رحمانی در دنیای پر از قساوت و شقاوت امروز است که جریانات آدمکش و آدم سوز مدعی پیروی از پیامبر رحمت شده‌اند. جای‌جای اثر با زیباترین سبک هنری با فیلمبرداری استادانه، صداگذاری بی‌همتا، موسیقی آسمانی و تدوین بی‌نظیر به تصویر کشیده شده است. مجیدی در صحنه آغازین نوشته است: «این فیلم با بررسی متون معتبر تاریخی و با برداشت آزاد من ساخته شده است».
 
از این رو می‌توان آن را در ادامه سنت تذکره‌نویسی ایرانی دانست. برداشت آزاد مجیدی از یک سو ریشه در نگاه ایرانی و تجربه ممتد سینمایی او به ویژه در حوزه کودک و نوجوان دارد که موفق به کسب جوایز ملی و جهانی بسیاری شده است و از سوی دیگر یادآور شخصیتی آرام، آگاه و دوست‌داشتنی است که نخستین‌بار در نمایشگاه قرآن کریم (اواخر دهه هفتاد) پس از ساخت فیلم رنگ خدا و برای تمام فعالیتش در حوزه سینما که ارتباطی مستقیم یا باواسطه با متون قرآنی برقرار می‌کرد عنوان پرافتخار خادمی قرآن در حوزه سینما را به خود اختصاص داد.
بستن http://www.modarair.com/news/مقالات/مسجد-جامعی.html
مطالب مرتبطمطالب مرتبط:
بازديد کل : 497771     
تمام حقوق مادی و معنوی محفوظ و متعلق به سايت بنياد مدارا و تدبير مردم ایران ( تأسیس: سال 1384 ) می باشد.
نام شما:
ایمیل مقصد: