نام شما:
ایمیل مقصد:


"امیرکبیر پایه گذار اصلاحات در نظام اداری و سیاسی ایران" یادداشتی از: حمیدرضا موحدی زاده


گروه: رویکرد مدارا، مروت و تدبیر
تاریخ درج: 1395/10/19
نویسنده: مدیر سایت
تعداد بازدید: 3

به نام آفریدگار دانش و تحول

18 دی ماه سال 1230 هجری شمسی روزی تلخ، تأسف انگیز و عبرت آموز برای تاریخ و مردم ایران بوده است. 165سال پیش درچنین روزی میرزا تقی‌خان فراهانی ملقب به امیرکبیر به فرمان ناصرالدین شاه قاجار در حمام فین کاشان به قتل رسید. می توان امیرکبیر را در آن دوران نماد "اصلاحات، نوآوری و ترقی" کشور دانست. او در دوره کوتاه صدارتش و در مدت 39 ماه حکومتش توانست تحولات و تغییرات چشمگیر، شجاعانه و ماندگاری را در نظام اداری، آموزشی، اقتصادی و سیاسی ایران رقم زده و از خود به یادگار بگذارد. اینک در قالب مدل "امیرکبیر" خدمات و تأثیرات او را در تاریخ و فرهنگ این مرز و بوم مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهیم. خدایش او را مورد غفران و رحمت واسعه اش قرار دهد و با نیکان و مصلحان تاریخ محشور گرداند. آمین

ا/ امیر کبیر پایه گذار اصلاحات در ایران است. او توانست در اولین گام، امنیت را به استان های خراسان، فارس، بلوچستان و سراسر کشور برگرداند. او امنیت را با مردمداری و ارائه خدمات به آنها توأمان کرد. پایان دادن و خاموش کردن شورش محمدحسن خان سالار فرزند الله یارخان آصف الدوله در خراسان (در نوروز ۱۲۶۶ ق) از دیگر اقدامات او در برقراری نظم و امنیت در آن روزگار پر از بلوا و آشوب بود.

م/ میرزا تقی‌خان فراهانی ملقب به امیرکبیر از طبقه اجتماعی پایین و فرزندی آشپز دربار به صدراعظمی ناصرالدین شاه قاجار رسید. به دلیل هوش، توانایی و استعداد بالا، حس وطن دوستی، ظرفیت بالای دیپلماسی و عقلانی، راه پیشرفت جامعه و کشور را به خوبی دانسته و می شناخت و تا توانست در رفع موانع ترقی و آبادانی ایران گام برداشت.

ی/ یاد و نام شخصیتی را گرامی می داریم که، در آن دوران که کشور در اوج فلاکت و هلاکت قرار گرفته بود و سران مملکتی مشغول حیف و میل اموال بیت‌المال بودند. وارد عمل شد و با عزل افراد نالایق و فاسد که در اثر بی‌کفایتی حاج میرزا آقاسی و روایط ناسالم درباری خزانه مملکتی با ضعف شدید روبرو شده بود و انتصاب مأموران سالم و باکفایت توانست نظام اداری و مالیاتی را تا حدودی اصلاح نماید. وی با لغو برخی از مالیات‌های اضافی، دریافت مالیات‌ها را دارای نظام منسجم و مشخصی کرد. او هم چنین حقوق های گزاف درباریان را کاهش داد و از اسراف، بذل و بخشش‌های بی‌دریغ در حوزه بودجه مملکتی جلوگیری کرد.

ر/ راهی را که امیرکبیر در ایران آن روزگار در برابر ملت و کشور ما گشود، منتهی به تأسیس کارخانه‌های اسلحه‌سازی برای اولین بار در ایران گردید، امور قضایی را تا حدودی اصلاح کرد، به جرح و تعدیل محاضر و دفاتر شرع پرداخت و چاپارخانه‌ها را بنیان گذاشت. معافیت کشاورزان از پرداخت مالیات و تشویق صنایع و تولیدات کشاورزی داخلی به افزایش تولید از جمله دیگر اقدامات امیرکبیر در حوزه سیاست داخلی بود. امیرکبیر هم چنین در حوزه سیاست خارجی نیز دست به اصلاحات فراوانی زد که به انتصاب افراد توانا و شایسته به عنوان سفیر در کشورهای دیگر انجامید.

ک/ کشور برای برخورداری از نظام جدید آموزشی و تربیت نیروی متخصص به نوعی مدیون امیر کبیر است. او بنیان‌گذار دارالفنون بود که برای آموزش دانش و فن آوری‌های نو به فرمانش در تهران پایه‌گذاری شد. در دارالفنون اصول علمی جدید و دانش‌های مهندسی، پزشکی و فنون به جوانان آموزش داده می‌شد و بسیاری از معلم‌های آن از اروپا و به ویژه از کشورهایی چون اتریش، اسپانیا، ایتالیا و فرانسه به کار گرفته شده بودند. هم‌چنین انتشار روزنامه وقایع اتفاقیه و آگاهی رسانی به مردم از جمله کارهای وی به‌شمار می‌آید.

ب/ برخی از تاریخ نگاران یکی از نقاط ضعف او را حکم به قتل سیدباب و تابعانش دانسته اند. به دستور امیرکبیر، سیدعلی محمد باب که در قلعه چهریق آذربایجان زندانی بود، در تبریز تیرباران شد. آنها گفته اند، چه بسا در صورت تشکیل دادگاه عادلانه و رعایت آیین دادرسی، حکم قتل او منتفی می شد. هم چنین او به نوعی خودش را در معرض اتهام طمع به تاج و تخت ناصرالدین شاه قاجار قرار داده بود.

ی/ یادآوری این نکته ضروری به نظر می رسد که، امیرکبیر دو روز پس از عزل در 25 محرم سال ۱۲۶۸ هجری قمری به کاشان تبعید شد. اما با این وجود، مخالفان و بدخواهان امیرکبیر در دربار، چون احتمال می‌دادند که امیرکبیر ممکن است بار دیگر مورد عنایت و توجه شاه قرار گیرد و به قدرت بازگردد. بنابراین با کوشش و شایعه پراکنی فراوان توانستند حکم عزل و قتل وی را از ناصرالدین ‌شاه بگیرند.

ر/ راز ناتمام ماندن اصلاحات امیرکبیر در آن روزگاران را می توان در مسائل، دلایل و عوامل زیر جستجو کرد:

* ترساندن شاه قاجار و اطرافیان از این که ممکن است روزی این اصلاحات دامن او را نیز فرا گرفته و تاج و تخت و سلطنتش به خطر بیفتد!

* گسترش رشوه خواری و فساد در دربار شاه و عادت سران مملکتی به زندگی اشرافی و دور بودن و دورماندن از هر گونه نظارت و حسابرسی قانونی، پرداخت نکردن مالیات و نظایر آن موجب شده بود تا آنها نظر شاه را نسبت به خیرخواهی و توانایی امیرکبیر در اصلاح امور کشور برگردانند و او را بدبین نمایند!

* ضعف آگاهی مردم و دور بودن آنها از عرصه مشارکت و دخالت در تعیین سرنوشتشان و در نتیجه تنها ماندن امیرکبیر برای صدارت اصلاح گرایانه اش، موجب عزل و صدور حکم قتل او از طرف ناصرالدین شاه قاجار گردید و اصلاحاتی که امیرکبیر آغاز کرده بود ناتمام باقی ماند!

امید است در دوران جدید که ما در آن زندگی می کنیم، رشد و بلوغ فکری و سیاسی جامعه و حکومت به حدی رسیده باشد که هیچ فرصتی را برای اصلاح امور کشور، تأمین رفاه، امنیت و شادی مردم و مبارزه جدی و عادلانه با فساد و رشوه خواری و تعامل سازنده و مثبت با جهان از دست ندهد!

ان شاالله

 

 

بستن http://www.modarair.com/news/مقالات-مدیر-سایت/1395-10-19-15-46-08.html
مطالب مرتبطمطالب مرتبط:
بازديد کل : 496100     
تمام حقوق مادی و معنوی محفوظ و متعلق به سايت بنياد مدارا و تدبير مردم ایران ( تأسیس: سال 1384 ) می باشد.
نام شما:
ایمیل مقصد: