هادي خانيكي : مباني اصلاحات تفاوت چنداني با گذشته نكرده است |
سه مولفه در اين دولت قابل ملاحظه است. اميد، تدبير و فضاي گفتماني اعتدال.
منبع: اعتماد
«آيا هويت اصلاحطلبي در حمايت از روحاني دچار اختلال شده است؟ آيا هويت اصلاحطلبي و اصلاحطلبان در پس و پيش انتخابات رياستجمهوري 92 تغيير كرده است؟» اين دو سوال شايد يكي از رايجترين سوالهايي است كه اين روزها هواداران اصلاحات در ايران به دنبال پاسخي براي آن هستند. در گفتوگو با هاديخانيكي، فعال سياسي اصلاحطلب و سياستمداري كه در دولت اصلاحات مشاور سيد محمد خاتمي بوده است به جستوجوي پاسخي براي اين پرسشها پرداختهايم. خانيكي معتقد است اصلاحات و اصلاحطلبي با گذشته هيچ تفاوتي ندارد. به اعتقاد او اصلاحطلب كسي است كه قبول كند جامعه خواهان تغيير و اصلاح رويهها بوده و پايبند مطالبات تغيير طلبانه اكثريت تودهها باشد.
تعريف شما از هويت اصلاحطلبي چيست؟
مباني تعريف امروز اصلاحات با گذشته چندان تفاوت جدي ندارد. با وفاداري و پايبندي به مباني و آرمانهاي انقلاب كه تبلورش در شعار استقلال، آزادي و جمهوري اسلامي انعكاس يافته، اصلاحات را ميتوان جرياني ناميد كه خواستار پيشبرد همان شعارهاست و به متن انقلاب وفادار است اما معتقد است ناكارآمدي و ضعفهايي در نظام اجرايي و رويكردهاي سياسي، فرهنگي و اقتصادي وجود دارد كه بايد به متن بازگشت. اين بازگشت هم متناسب با نيازهاي جديدي است كه جامعه دارد و خواستهايي كه براي تغيير بروز ميكند را در نظر ميگيرد. يك ويژگي مهم اصلاحات اين است كه تنها روند پاسخگويي به نيازهاي زمانه را در تسلط بر قدرت سياسي نميبيند و بيش و پيش از آن به تقويت جامعه مدني ميانديشد. به همين دليل هم جرياني كه بعد از خرداد 76 پديد آمد با به ميدان آمدن آقاي خاتمي و طرح گفتمان اصلاحات به وجد آمد محورش تاسيس و تقويت جامعه مدني بود. آقاي خاتمي و اصلاحطلبان نيامدند كه پيروز انتخابات باشند بلكه آمدند تا از موقعيت انتخابات استفاده كنند تا جامعه مدني تقويت شود اگر چه نتيجه انتخابات اين بود كه آنها به قدرت رسيدند.
در عين حال بيتفاوتي براي رسيدن به قدرت وجود ندارد و اصلاحطلبان به عنوان يك جريان سياسي هميشه براي رسيدن به قدرت سياسي نيز تلاش ميكنند.
رسيدن به قدرت هدف نيست بلكه ابزار است. اصلاحطلبي به هر بها و بهانهيي در پي كسب قدرت نيست ولي حتما رسيدن به قدرت از مهمترين ابزارهايي است كه اصلاحات را پيش ميبرد اما بايد بدانيم كه پايه اصلي اصلاحات جامعه مدني است.
اين تعريف شما دايره گستردهيي از شهروندان و گروههاي سياسي را شامل ميشود. اما بازگشت به متن انقلاب كه شما ميگوييد معنايش اين است كه از متن دور شدهايم حال آنكه گفتمان رسمي حاكميت دور شدن از متن انقلاب را تاييد نميكند. براي اين دور شدن چه مصداقهايي داريد؟
اين مساله را راي مردم تعيين ميكند. مرز تشخص اصلاحات با ديگران اين است كه چقدر باور دارد ميزان، خواست و راي مردم است. با راي مردم ميشود جهتهاي سياستگذاري را تعيين كرد.
امروز يك فعال سياسي را با چه مشخصاتي اصلاحطلب ميناميد؟
مهمترين ويژگي هر اصلاحطلبي اين باشد كه به تغيير رويكردهايي كه مردم آن را در انتخابات خواستند پايبند باشد. شايد بتوان گفت اولين مشخصه يك اصلاحطلب اين است كه قبول كند جامعه خواهان تغيير و اصلاح رويهها بوده است.
فارغ از اينكه چقدر رييسجمهور شدن روحاني را متاثر از حمايت اصلاحطلبان بوده است نسبت امروز اصلاحطلبان با دولت چيست؟ آيا امروز اصلاحات يك جريان سياسي درون قدرت ناميده ميشود؟
منازعه بر سر اينكه شرط امكان يا گامهاي اوليه انجام اصلاحات كجاست يك منازعه ريشهدار و تاريخي است. از زماني كه سيد جمالالدين اسدآبادي شروع به نوعي حركت احياگري كرد و حرفش اين بود كه حكومت را اصلاح كند تا بعدها كه جنبشهاي مختلف اجتماعي و سياسي از مشروطه تا انقلاب و دوم خرداد شكل گرفت، هميشه بحث بوده كه بالاخره اصلاح بايد از جامعه شروع شود يا تسلط بر قدرت. دولت اصلاحطلب جامعه اصلاحطلب ميسازد يا برعكس؟ وقتي ميگوييم اصلاحات جامعهمحور است اولين مسالهيي كه در نقدش طرح ميشود اين است كه اگر نهاد دولت توسعهگرا نباشد امكان نميدهد اصلاحات در جامعه شكل گيرد.
مثل اتفاقي كه از 84 تا 92 رخ داد؟
بله. وقتي دولتي بسته باشد اجازه رشد به احزاب، دانشگاه، مطبوعات و جريانات سياسي هم نميدهد.
پس احتياج داريم كه اول قدرت سياسي را در اختيار بگيريم؟
بله. ابتدا بايد اصلاحات را در قدرت انجام داد تا فضاي فرهنگي، اجتماعي و سياسي جامعه را اصلاح كرد. بنابراين جريان سياسي اصلاحطلب هم به دنبال در دست گرفتن قدرت است. از طرف ديگر گفته ميشود كه اگر در جامعه بنيادهاي اصلاحطلبانه وجود نداشته باشد دولتي شكل ميگيرد كه با زمينههاي اجتماعي سازگار نيست. به اين اعتبار ممكن است خيلي زود پايگاه اجتماعي خود را از دست بدهد.
اين اتفاق در سالهاي دولت اصلاحات تا حدودي درباره برخي مفاهيم اصلاحطلبانه رخ داد و اصلاحطلبان نتوانستند آن را به متن جامعه ببرند.
بله. طي سال 76 تا 84 محدود شدن و تمركز بر قدرت سياسي و اجرايي بر جريان اصلاحات تحميل شد. عمده اصلاحطلبان در قدرت مسووليت گرفتند و به طور طبيعي بعد از مدتي اغلب اينها به مديران اجرايي تبديل شدند كه فرصتي براي انديشه نداشتند. آقاي خاتمي هميشه در قرار گرفتن بين دو امر رهبري اصلاحات و رياستجمهوري عملا رييسجمهور بود و نميتوانست غير از آن عمل كند ولي نياز اصلي اين است كه در يك مطالعه تاريخي درمييابيم نهادهاي مدني، تحزب و شبكههاي مستقل اجتماعي در گذار به دوران مدرن از قوت لازم برخوردار نيستند و روز به روز ضعيفتر شدهاند. به همين دليل ميبينيم صنوف قوي كه در ساختار سنتيمان داشتهايم ديگر وجود ندارد در عين حال نهادهاي خودانگيخته نيز شكل نگرفتهاند. اينجاست كه ميتوان گفت وقتي در شرايط مساعد قرار ميگيريم كه دولت توسعهگرا داشته باشيم و يا دولت زمينه را براي اصلاحطلبي فراهم كند. اصلاحطلبان هم بايد به امر اصلي خود كه تقويت پايگاه اجتماعيشان و تعميق جامعه مدني است، بپردازند.
آيا دولت فعلي ميتواند اين خواستهها را برآورده كند؟
به نظر من انتخابات سال 92 حاصل يك نوع ائتلاف ملي بود. در اين ائتلاف اصلاحطلبان و بخشهاي قابل اعتنايي از اصولگرايان معتدل سهيم بودند و جريان تركيبي كه يك پا در اصلاحات و يك پا در اصولگرايي دارد نيز سهم داشته است. حاصل آن مقايسه دو گفتمان است. يك گفتمان دال مركزياش اعتدال است و ديگري اصلاحات. مشتركات اين دو گفتمان بسيار زياد است. در برنامههاي آقاي خاتمي سال 80 ايشان روي اعتدال تاكيد داشت. برنامههاي اعتدالي اين دولت هم رويكردها، برنامهها و چشماندازهاي اصلاحطلبانه دارد.
اين دولت بيشترين نزديكي را با اصلاحطلبان دارد. جمعي به دولت رفتهاند، جمعي همچنان به پژوهش و مطالعه مشغولند. در اين چهار سال اصلاحطلبان چه رويكردي نسبت به دولت دارند؟
اكثر اصلاحطلبان گفتهاند كه از اين دولت بهطور مشخص سهمي نخواستند. اولويت تشكيل اين دولت خواست اصلاحطلبان هم بود. بارها آقاي خاتمي بر نيامدن خود تاكيد كرد و اولويت را به آقاي هاشمي داد. بعد از رد صلاحيت ايشان هم آقاي خاتمي خيلي زود به سمت كانديداي اجماعي رفت و نهايتا به انتخاب روحاني رسيد و از ايشان حمايت كرد. بعد از انتخاب آقاي روحاني هم ايشان حمايتش را ادامه داد و موفقيت روحاني را موفقيت اصلاحطلبان ميداند. اما تعريفش اين نيست كه خدمت كردن به دولت گرفتن پستهاي اجرايي است اما در بخشهايي هم كه لازم بوده بدون اينكه سهمي بخواهد نيروهاي اصلاحطلب به دولت كمك كرده و ميكنند. در واقع به كسي توصيه نشده كه به دولت كمك نكند. اما تعريف اينكه بايد در اين دوره چه كرد اين است كه در پرتو اصلاح رويهها و رويكردها بهترين كار ما اين است كه به تقويت بنيانهاي مدني بپردازيم.
آيا بازسازي تشكيلاتي هم در همين دستهبندي جاي ميگيرد؟
يكي از كارها هم همين است. جامعه قوي ميتواند دولت قوي به وجود بياورد. دولت بيش از آنچه نياز به مدير داشته باشد نياز به اين دارد كه تفكر و خط مشياش را در ساختارها و نهادهاي جامعه جاري كند. اگر دولت تدبير و اميد بخواهد درسي را از دولت اصلاحات بگيرد اين است كه به نهادهاي مولد انديشه فكر كند و كار را در چرخه كسلكننده روزمره اجرايي محدود نكند. تشكيلات و احزاب جزو كوچك اين نهادهاي مولد هستند. وقتي جامعه پويا باشد كمك ميكند دولت هم پويا باشد. الگوي جامعه قوي اقتدار را به كشور بازميگرداند. من نسبت به سوگيري اين دولت اميدوارم. سه مولفه در اين دولت به خوبي قابل ملاحظه است. اميد كه سرمايه اجتماعي است، تدبير كه نهاد دولت بايد به آن بينديشد و آخرين مورد هم فضاي گفتماني اعتدال است. نهايتا اينكه من رابطه بين اصلاحات و اعتدال را اينگونه تعريف ميكنم: اعتدال يعني اصلاحات بروكراتيك. اعتدال اصلاحاتي است كه تمركزش را بر وظايف درون دولت گذاشته است.
|
- تبریک خاتمی به اصغر فرهادی
- پیام تبریک سید محمد خاتمی برای دریافت اسکار فیلم “جدایی نادر از سیمین”
- راهبرد ها،خط مشی ها و برنامه های کلان بنیاد باران
- گفتوگوی اختصاصی تاریخ ایرانی با سید محمد خاتمی: حکم سرپرستی کیهان را از رادیو شنیدم
- باران یک مکان سیاسی نیست / امکانات بنیاد برای فعالیت های اجتماعی بسیار محدود است
- نامهاي برای فردا - به قلم سید محمد خاتمی
- اصلاحات اصل نظام و قانون اساسی را قبول دارد و در عین حال حق، حرمت، کرامت و آزادی مردم و شهروندان را هم پاس می دارد
- سید محمد خاتمی به تماشاي چاله نشست/عكس
- زندگی نامه دکتر محمد رضا عارف
- در پیامی؛ سید محمد خاتمی جویای حال نلسون ماندلا شد
- اجازه دادن به شما «شايد وقتي ديگر»! برگزاري همايش انتخاباتي شوراي اصلاحات در ابهام
- دکتر محمدرضا عارف : کسي نمي تواند رابطه بين من و آقاي خاتمي را برهم بزند
- سایت بنیاد باران استان خراسان رضوی توسط هکرها هک شد !
- تسليت سید محمد خاتمی براي درگذشت دکتر میر باقری
- سید محمد خاتمی : باید در انتخابات شرکت کرد، به شرطی که بتوان شرکت کرد / احساس می کنم کوه فاخری به نام ایران مانند یک کوه یخ در حال آب شدن است
- بازخوانی دو جشن مشروطه
- دکتر محمدرضا عارف : خاتمی رهبر اصلاحات است
- پیشنهاد دکتر محمد رضا عارف برای تاسیس مناطق آزاد علم و فناوری
- آرم انجمن مدیران اصلاحات خراسان رضوی + مدل " اصلاحات سبز "
- سید محمد خاتمی خطاب به معلمان در آستانه آغاز سال تحصيلي : زبان صلح را به كودكان بياموزيم
- میرلوحی، معاون حقوقی پارلمانی وزیر کشور در دولت هشتم : ما به شعار زندهباد مخالف من معتقد هستیم
- گزارش فیسبوکی خرازی از شب تولد سید محمد خاتمی
- سید محمد خاتمی : مردم بايد آزاد باشند که از حاکمان انتقاد کنند / جلوی سوء استفاده از شهدا و بچههای جنگ گرفته شود
- سید محمد خاتمی : مردم بايد آزاد باشند که از حاکمان انتقاد کنند / جلوی سوء استفاده از شهدا و بچههای جنگ گرفته شود
- گزارش تحلیلی سلام نو/ انتخابات مجلس؛ فرصتی استثنائی برای اصلاحطلبان
- رییس بنیاد امید ایرانیان با بیان اینکه می خواهم پلی برای ورود جوانان به مجلس باشم، اظهار کرد: ما به دنبال تشکیل جبههای متشکل از احزاب و تشکلهای همسو هستیم.
- صادق خرازی در گفتگو با الحیات: خاتمی به ولایت فقیه در چارچوب نظام سیاسی اعتقاد دارد
- موسوی لاری در گفت و گوی اختصاصی با جماران: رهبر انقلاب به آقای خاتمی گفتند امروز احساس می کنم یکی از آرزوهای من برآورده شده است
- انتخابات مجلس و ایده پارلمان اصلاحات: درصورت تاسیس پارلمان اصلاحات رفتارهای اصلاحطلبان منسجم خواهد شد
- حكم امامخميني در چنين روزي به قوهقضاييه: نظر امام در باره اعمال خودسرانه در كشور
- پیام آقای خاتمی به مناسبت سال نو میلادی
- در نشست رفع خشونت از نظام بینالملل مطرح شد: نقش مدارا و تفاهم و همکاری در تامین جهان عاری از خشونت
- دکترمحمدرضاعارف: در انتخابات 92 میخواستیم انقلاب را به مسیر اصلیاش بازگردانیم،که موفق شدیم/ نکبت فساد برکت را از زندگی گرفته است
- پیام رئیس دولت اصلاحات به كنگره؛ گزارش نخستین کنگره حزب ندای ایرانیان
- در هشتاد و پنجمین نشست ماهانه بنیاد باران، «جایگاه زنان در ایران پس از انقلاب اسلامی» بررسی شد.
- دکتر فیاض زاهد: جامعه سیاسی ایران به دکتر عارف، تعهد اخلاقی دارد
- دکتر محمدرضا عارف، رئیس بنیاد امید ایرانیان: پروژه تغییر در چارچوب نظام و قانون است/ با صندوق ها قهر نمیکنیم
- سفیر آلمان در بازدید از بزرگترین موقوفه فرهنگی ایران: گنجینه موزه ملی ملک، بیانگر تاریخ فوقالعاده ایران است
- فرصتهای فرهنگیِ پس از توافق، برای ایرانیان
- نوشتاری از دکتر مجتبی لشکربلوکی: پنج بحرانی که ایران را به شدت تهدید میکند
- یادداشتی از دکتر محمدرضا عارف/ برنامه ششم توسعه، پیش نیازها و پیش نهادها
- رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام: » با آغاز همکاری های جهانی، دنیا می تواند از ظرفیت های ایران استفاده کند
- رییس اتاق بازرگانی خراسان رضوی: برنامه ريزىهاى توسعه كشور باید به تفکیک استانها انجام شود
- در خراسان رضوی؛ سازمان مدیریت وبرنامه ریزی به طور رسمی کار خود را آغاز کرد
- در خراسان رضوی؛ سازمان مدیریت وبرنامه ریزی به طور رسمی کار خود را آغاز کرد
- مراسم سالگرد پسیان سردار ملی خراسان برگزارشد
- انجمن جامعهشناسی ايران، دفتر خراسان برگزار میکند؛ اولين همايش ملي مسائل اجتماعي شهر مشهد
- انجمن علمی علوم سیاسی دانشگاه فردوسی برگزار میکند؛ نقد و بررسی کتاب خواجه نظامالملک طوسی
- میرلوحی، سخنگوی ستاد ائتلاف تهران اصلاحطلبان: نتیجه انتخابات، رقبای اصلاحطلبان را حیران میکند/ لیست اصلاح طلبان و حامیان دولت در استان خراسان رضوی
- آغاز به کار دومین دوره مسابقات ملی رباتیک "رالی سرعت" در قوچان
- سرپرست اداره فرهنگ و ارشاد نيشابور گفت: شهرستان نيشابور نامزد نهايي پايتخت كتاب ايران شد.
- عضو هیات رئیسه خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی مطرح کرد؛ قوانین حاکم باید در جهت کمک به تکمیل زنجیره ارزش افزوده در داخل کشور باشند./ باید مسیری که کشورهای توسعه یافته جهان عبور از بحران و رکود اقتصادی تدبیر کردند انتخاب کنیم.
- مناظره احمد توکلی و مرتضی ملبغ در دانشگاه فردوسی/ انتخابات زیرساختیترین و اساسیترین نهاد نظام جمهوری اسلامی و دستاورد اصلی انقلاب است و با انتخاباتآزادی، استقلال و مردم سالاری به منصه ظهور میرسد.
- در میزگرد ایسنای استان خراسان رضوی بررسی شد؛ عدم شفافیت و عدم رقابت دو مشکل اساسی در حوزه اقتصادند، عدم شفافیت در فعالیتهای اقتصادی منجر به ایجاد فساد و عدم رقابت منجر به انحصار میشود.
- 15 اردیبهشت ماه برگزار میشود؛ پانزدهمین نمایشگاه بینالمللی گل و گیاه در مشهد
- در مرحله دوم انتخابات مجلس در تربت حیدریه؛ نامزد «لیست امید»/ ائتلاف فراگیر اصلاح طلبان و حامیان دولت در استان خراسان رضوی/ راهی بهارستان شد
- دبیر همایش بینالمللی «جامی»: مسائل فرهنگی ریشههای امنیت و آرامش را عمیقتر میکنند
- شهرام ناظری نسبت به لغو کنسرتش به نام «ناگفتهها» در شهرستان نیشابور، واکنش نشان داد. علیرغم تمام امکاناتی که در کشور برایم مهیا بوده و هست 37 سال است به عشق کشور، مردم سرزمینم و برای آنها مقاومت کردهام و در ایران ماندهام.
- بازدید استاندار خراسان رضوی از آسایشگاه فیاضبخش مشهد
- علیرضا کاظمی، مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی در گردهمایی مشترک روسای آموزش و پرورش استان: آموزش و پرورش مولد فرهنگ و هنجارهای جامعه و بهترین بستر برای پیشگیری از آسیبهای اجتماعی است.
- روزنامه امید ایرانیان نوشت: آیا «کنسرت» رابطه علما و دولت را خدشهدار میکند؟
- رییس مرکز اسناد استان قدسرضوی: تاریخ شهر قوچان در دوره معاصر، از مستندترین تاریخها در ایران است
- دکتر سیدرضا صالحی امیری در مشهد: همه باید درک کنند که در این کشور مجموعهای از تنوع فرهنگی وجود دارد که همه این افراد حق دارند و ما باید بپذیریم که با آنها مدارا کنیم و از فضای تحجر دوری کنیم
- چالشهای فراروی مشهد 2017/ مهمترین هدف اجرای ایده انتخاب مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام در سال 2017، ارتقای سطح آگاهی شهروندان نسبت به تاریخ، هویت و ارزشهای مشترک است.
- به میزبانی مشهد برگزار میشود چهارمين همايش ملي تعامل صنعت و دانشگاه
- در آستانه سالی که مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام معرفی شده است رفتارهایی در این شهر دیده می شود که با آرمانها و آموزه های آن امام همام(ع) فاصله فراوان دارد.
- نائب رئیس اول مجلس با بیان یک حدیث اهمیت عدالت در قانون را شفافتر بیان کرد و گفت: ممکن است هر مملکتی را با کفر بشود اداره کرد اما با ظلم نمیشود.
- به همت بنیاد باران استان خراسان رضوی/ امتناع یا امکان زیارت و سیاحت در مشهد؛ رونق صنعت گردشگری میتواند نرخ بیکاری را به صفر برساند
- مدیرکل سیاسی استانداری در گفتوگو با ایسنا: یقینا دولت یازدهم دولتی پاسخگو است و انتقادها را میشنود ولی بر اساس فرمایشات رهبری هرگونه تخریب دولت خلاف بوده و موجب سوءاستفاده مخالفین نظام قرار خواهد گرفت.
- گشايش سينما «هنر و تجربه» در نيشابور/ سعيد شيباني معاون استاندار و فرماندار شهرستان نيشابور با برشمردن ويژگيهاي فرهنگ و هنر اصيل ايراني و جايگاه آن در سينماي ايران، گفت: سينما هنر و تجربه سينماي خرد و آگاهي است.
- رییس جمهور ایالت تاتارستان فدراسیون روسیه با اشاره به سفر خود به خراسان رضوی بر لزوم توسعه روابط منطقهای در کنار همکاریهای بینالمللی تاکید کرد.