همزمان با ولادت امام‌رضا(ع) و به مناسبت بازگشایی مدارس و آغاز سال تحصیلی جدید، جمعی از فرهنگیان و معلمان و مدیران سابق آموزش‌وپرورش و تشکل‌های معلمی با حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمد خاتمی دیدار و گفت‌وگو کردند.
خاتمی در این دیدار تصریح کرد: بودند کسانی که در این مدت امکانات در اختیارشان بود، ولی جز به حذف و توسل به هر شیوه‌ای برای حذف نمی‌اندیشیدند، والا ما این همه زندانی و دل‌های پراز کینه نداشتیم؛ باید بچه‌هایی تربیت کنیم که به غیر از حذف به باهم بودن هم بیندیشند.
به گزارش روابط عمومی دفتر ‌حجت‌الاسلام‌ والمسلمين سیدمحمد خاتمی؛ رییس‌جمهوری اسبق کشورمان در این دیدار با تبریک میلاد با سعادت حضرت ثامن‌الائمه امام علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع)، جایگاه آن امام همام به‌عنوان معلم بزرگ ادب، علم و معرفت؛ اخلاق، انسانیت و خدا و خداشناسی را یادآور شد و گفت: امیدوارم که به برکت وجود او و پیامبر عظیم‌الشان و همه امامانمان بتوانیم راه آینده‌مان را روشن‌تر از گذشته بیابیم و طی کنیم و ارزش‌هایی که مورد توجه این بزرگواران بود در وجود خودمان و در جامعه‌مان پیاده شود.
وی همچنین با اشاره به همزمانی این ایام و سال جدید تحصیلی، تصریح کرد: پیشاپیش خسته نباشید می‌گویم به همه کسانی‌که در عرصه آموزش‌وپرورش این مهم‌ترین بخش جامعه ما تلاش می‌کنند، چه در اداره آن، چه در تعلیم و چه در تربیت. معلمان عزیز، مربیان بزرگوار و مدیران محترمی که آماده می‌شوند تا برای‌میلیون‌ها نفر از عزیزانی که یا بذرهایی هستند که کاشته می‌شوند تا در آینده تبدیل به درخت‌های تنومند در جامعه ما باشند، یا نهال‌هایی که در حال رشد و نمو هستند، خدمت کنند، تا ان‌شاءالله جامعه‌ای در آینده داشته باشیم، بهتر از جامعه‌ای که امروز هست.
امیدواریم شاهد تحولات چشمگیر در جامعه باشیم
رییس‌جمهوری سابق کشورمان در ادامه با خیر مقدم گویی به انبوه دانش‌آموزانی که از مقطع پیش‌دبستانی تا پایان دبیرستان در آموزش‌وپرورش حضور خواهند یافت، آن‌ها را روح جامعه معرفی کرد و گفت: ما مسئولیت بزرگی نسبت به این عزیزان داریم. امیدواریم که با امیدی که با انتخابات در جامعه ما ایجاد شده و طلایه‌های تحول مثبتی که براساس ارزش‌هایی که در انقلاب ما بود در جامعه ما پدید آمده است، ما شاهد تحولات چشمگیر در جهت‌ شناخت بهتر ارزش‌های انقلابمان و مصالح ملک و ملت و پیاده شدن آن‌ها در جامعه باشیم.
وی در ادامه با استناد به نظریات ابن‌خلدون مبنی بر این‌که مبنا، مایه و پایه جوامع و حکومت‌ها عبارتست از عصبیت، افزود: او با تحولاتی که در این عصبیت می‌شود، تحولات جامعه را تبیین می‌کند، به نظر وی هر وقت عصبیت محکم و استوار باشد و حاکمیت برپایه این عصبیت استوار باشد، جامعه؛ مستحکم است، وقتی سست می‌شود، حکومت هم سست می‌شود و شیرازه جمع متزلزل می‌شود تا عصبیت دیگری بیاید و آن دیگری را براندازد و این دور تاریخی تکرار می‌شود.
وی ادامه داد: ابن‌خلدون در حالی که خلافت اسلامی را می‌ستاید، اما تحول خلافت اسلامی به امپراتوری را یک امر طبیعی می‌داند و می‌گوید؛ بعد از خلافت راشده حکومت اسلامی تبدیل به حکومت امپراتوری شد، ولی می‌گوید این مسیر، مسیر طبیعی بود. آنچه در صدر اسلام پیش آمده بود، خلاف طبع جوامع و سیر تاریخی جامعه بود؛ گرچه ارزش داشت، از آن‌ها تقدیر ‌‌کنند ولی می‌گوید خلاف طبع جامعه بود. جامعه برگشت به طبیعت اصلی خودش و جریان را ادامه داد.
خاتمی در ادامه یادآور شد: ابن‌خلدون فهمیده بود که با اسلام تحولی ایجاد شده است و نیز متوجه شده است بعد از 50- 40 سال تحول دیگری ایجاد شده است که ما می‌گوییم انحراف از آن معیارها، او می‌گوید بازگشت جامعه به طبیعت خودش، البته زمان زیادی طول کشید و فداکاری‌های فراوانی شد که جامعه؛ عرف و عقلانیت بشری به این نتیجه برسد که به جای این‌که عصبیت پایه جمع و حکومت باشد می‌تواند اراده و خواست و رضایت مردم پایه جامعه باشد و روح دموکراسی هم در دنیای جدید همین است و مساله، مساله ارزشمندی است و به جای جامعه عصبی و جامعه قومی، قبیلگی و عشیرگی، جامعه مدنی مستقر شود.
رییس‌جمهوری سابق کشورمان در ادامه با تاکید بر این‌که سیر تاریخی ما با سیر تاریخی غرب متفاوت است، گفت: غرب در سیر تاریخی خودش به جامعه مدنی رسیده با ارزش‌های خودش، از جمله این‌که حرمتی که انسان دارد و انسانی که در آنجا هست آن انسان، انسان زمینی است، یعنی با آمال و ارزش‌هایی که متعلق به این دنیاست، اعتبار داده می‌شود یا به‌کلی شأن متعالی وجود انسان نفی می‌شویا مورد کم اعتنایی قرار می‌گیرد. بنابراین معلوم است که نقش من مسلمان ایرانی درباره انسان با بینش غربی متفاوت است و طبعا جامعه انسان بنیاد من هم نمی‌تواند همان شکل و فرم و حتی محتوای آن جامعه را داشته باشد و یکی از عوامل از خودبیگانگی و آشفتگی‌مان در تفکر، نظم و نظام همین است.
جامعه مدنی نخواهیم داشت، مگر این‌که حکومت‌ها حکومت‌های غیرجبار، غیردیکتاتور و غیرمستبد باشند
خاتمی در بخش دیگری از اظهاراتش با تاکید بر این‌که ما جامعه مدنی نخواهیم داشت، مگر این‌که حکومت‌ها حکومت‌های غیرجبار، غیردیکتاتور و غیرمستبد باشند و در آن مردم اعتباری داشته باشند و میان حکومت، توده مردم و نهادهای مردم بنیاد ارتباط وجود داشته باشد، افزود: این انسان را محور قرار دادن خیلی مهم است؛ دستاورد مهم بشر این است که به این نتیجه رسیده که اراده؛ خواست و رضایت مردم مبنای نظم جامعه و حکومت است و هیچ حکومتی اعتبار ندارد، مگر این‌که استوار بر اراده و خواست مردم باشد و نیز این‌که انسان حرمت و کرامت و منافع و حقوقی دارد که باید به آن‌ها برسند، نهادهای مدنی هم از جمله این امر مهم را نمایندگی می‌کنند.
وقتی بنده گفتم جامعه مدنی ما ریشه در مدینه‌النبی دارد، داد و فریادها بلند شد که این دو با هم متعارض است؛ نتیجه بدفهمی دوستان است.
وی در ادامه با مروری بر انتقادهای مطرح شده علیه خود، زمانی‌که مساله ریشه در مدینه النبی داشتن جامعه را مطرح کرد، گفت: وقتی بنده گفتم جامعه مدنی ما ریشه در مدینه‌النبی دارد، داد و فریادها بلند شد که این دو با هم متعارض است که نتیجه بدفهمی دوستان است. بنده نمی‌گویم شکل جامعه‌ای که در زمان پیامبر(ص) بود را عینا بیاوریم، بلکه من به‌عنوان یک مسلمان می‌گویم ارزش‌هایی وجود داشت که در این زمان هم می‌تواند و باید وجود داشته باشد.
وی افزود: کسی که معتقد است دوران اسلام گذشته و دین در جامعه دخالت ندارد و دین امر منفی است و باید جوامع متجدد شوند، طبیعی است که نمی‌تواند حرف مرا هضم کند و اینک می‌گویم قالب‌ها را با محتوا اشتباه نکنیم، من به عنوان مسلمانی که اعتقاد به اسلام دارم صحبت می‌کنم، ارزش‌های آن زمان را می‌خواهیم پیاده بکنیم.
انسان را و حرمت و کرامت و محوریت او را به رسمیت می‌شناسم
خاتمی در ادامه خاطرنشان کرد: بنده انسان را و حرمت و کرامت و محوریت او را به رسمیت می‌شناسم، ولی انسانی که علاوه بر این‌که در این دنیا هست و باید شرایط این جهان را بشناسد و نیازهای این‌جهانی‌اش دارای ارزش‌های متعالی است. من انسان خلق شده در زمین را که در غرب پدید آمد و بسیاری از حضرات هم همان الگو را می‌پسندند، جفای به انسانیت می‌دانم، انسان زمینی است و باید زمینی باشد. همه انسان‌ها باید از مزایای زندگی این‌جهانی برخوردار باشند، آزاد و مستقل باشند، ولی به عنوان یک مسلمان شرقی انسانی را مطلوب می‌دانم که سر در آسمان دارد.
رییس‌جمهوری اسبق کشورمان ادامه داد: من هم می‌گویم انسان محوری؛ جامعه مدنی، پای در زمین و سر در آسمان مردمسالاری، اما درعین‌حال مردمی که بنده می‌گویم، مدنیتی که بنده می‌گویم حقوق و حق و محوریتی که مراد من است و انسان مورد نظرم آن انسانی است که هم شأن خدایی دارد و هم بعد زمینی. اتفاقا در تربیتی که ما می‌کنیم باید هر دو بعد را در نظر بگیریم.
جزو کسانی هستیم که دلمان می‌خواهد حکومت سازگار با دین داشته باشیم
به گزارش روابط عمومی دفتر ‌حجت‌الاسلام سیدمحمد خاتمی؛ وی با تاکید بر این‌که علاقه‌مندیم جامعه‌مان دینی باشد و ارزش‌های دینی در جامعه ما باشد، خاطرنشان کرد: ولی در این باب حرف و حدیث داریم، ممکن است اختلاف‌نظر داشته باشیم، درباره ارزش‌هایی که دیگران می‌گویند درباره فهم حکومت دینی، ولی ما هم جزو کسانی هستیم که دلمان می‌خواهد حکومت سازگار با دین داشته باشیم.خاتمی اضافه کرد: در حکومت سازگار با دینی که بنده می‌گویم انسان در آن محترم است، نه این‌که ما انسان را بی‌اعتبار بکنیم و بیاییم برای یک بخش خاص جامعه همه امکانات و زمینه‌ها را فراهم بکنیم و دیگران را صاحب حق ندانیم، در جامعه دینی و حکومت‌ساز و با دین مورد نظر ما یک غیرمسلمان هم مثل مسلمان صاحب حق و حرمت و کرامت است، من این حرف را می‌زنم.
وی در ادامه با تاکید بر لزوم شناخت تحولات غرب و آشنا بودن با آن، یادآور شد: مساله ما مساله تقلید از غرب نیست و در جهت دیگر، مساله، ما که پایبند به سنتیم این نیست که شکل‌ها و فرم‌ها را به عنوان امور مقدس بخواهیم پیاده کنیم و ظاهربینی بی‌توجه به روح سنت را جایگزین حقیقت دین کنیم.
سنت‌ها برایمان محترم است، ولی نباید شکل‌گرا و فرم‌گرا شد
وی با تاکید بر این‌که یک سنت الهی داریم که به تعبیر قرآن غیرقابل تبدیل است، ولی در مقابل کلمه Tradition است که دارای شکل‌‌ها، فرم‌ها، گرایش‌ها و رویکردهایی است که در تاریخ وجود داشته و منسجم شده به صورت قانون و نظام درآمده، این‌ها شکل و فرم است و قابل تغییر است و باید نوسازی بشود، البته ریشه‌های سنت را نمی‌توان تغییر داد، هیچ‌کس بدون اتکای به پایگاه سنت نمی‌تواند در سنت تحول ایجاد کند. ما به عنوان کسانی که صاحب هویت تاریخی؛ فرهنگی و دینی هستیم سنت‌ها برایمان محترم است، ولی نباید شکل‌گرا و فرم‌گرا شد، اخلاق اسلامی و روش اسلامی و نحوه تعامل با دیگران از نظر اسلامی کجاست؟ نباید شکل را حقیقت دانست و از محتوا غافل شد. خاتمی در ادامه با تاکید بر این‌که انسانی را می‌خواهیم محور و مدار کار قرار بگیرد که پای در زمین و سر در آسمان دارد، افزود: ما در همان حال که دین را قبول داریم، جهان و تحولات آن را نیز یک واقعیت می‌دانیم و معتقدیم جامعه ما باید براساس ارزش‌ها و اصولی که داریم و لحاظ تحولات جامعه بشری استوار شود. این‌ها کار نظری است، متاسفانه فضای مناسبی نبوده که بشود این بحث‌ها صورت بگیرد و بعد به صورت نمونه در خارج پیاده شود، فوری انگ سیاسی به آن زده‌اند و فضا را بسته‌اند.
هیچ ادعایی نداریم در حکومت باشیم؛ می‌گوییم فضا را باز کنید
وی با خاطرنشان کردن این مساله که ما هیچ ادعایی نداریم در حکومت باشیم، تصریح کرد: می‌گوییم فضا را باز کنید که حق قانونی و شرعی و دینی خودمان را انجام دهیم، بنشینیم صحبت و بحث کنیم اگر فکری داریم بتوانیم آن فکر را در چارچوب جامعه مطرح کنیم، بیش از این توقعی در جامعه نداریم.
خاتمی در بخش دیگری از سخنانش به نقد نظری که بر واگذاری امور آموزش‌وپرورش به دولت تاکید داشت، پرداخت و گفت: باید نشست و صحبت کرد، بحث کرد، با توجه به این‌که ما چگونه به آموزش‌وپرورش، به انسان و تربیت نگاه می‌کنیم، ‌خودمان اقدام کنیم، کسی که جلوی ما را نگرفته است.
وی بر ایجاد مدارسی که چهره رحمانی اسلام را نشان می‌دهد، تاکید کرد و گفت: باید مدارسی ایجاد کنیم که در آن همزیستی میان گرایش‌های مختلف، دین‌های مختلف، مذاهب مختلف را نشان ‌دهند و اسلام را در عرصه اجتماعی با دو عنصر قسط و اخلاق ببینند و حرمت و انسانیت را پاس دارند، نشان دهیم و به فرزندان‌مان بیاموزیم.
رییس بنیاد باران با بیان این‌که مهم‌ترین دوره شکل‌گیری شخصیت انسان بین کودکی و نوجوانی است، افزود: البته شخصیت در خانه هم شکل می‌گیرد، ولی شخصیت اجتماعی او، اجتماعی‌پذیری انسان، این‌که خود را عضوی از جامعه بداند، در درون جامعه باشد و حتی رشد اندیشه‌ها و پرسش‌های اساسی‌تر از پرسش‌های سطحی در دوران مرز بین کودکی و نوجوانی شکل می‌گیرد.
‌ در‌فضای آموزش ‌و پرورش باید آزادی وجود داشته باشد، تا کار انجام بگیرد
وی با طرح این سوال که امور تربیتی برای این مساله چه فکری کرده استآموزش‌وپرورش ابراز و اعمال سلیقه‌های خاص به حساب آوردن، آفت است در فضای آموزش‌وپرورش باید آزادی وجود داشته باشد، تا کار انجام بگیرد.
نیاز مهم دنیای ما صلح است
وی در ادامه خطاب به فرهنگیان حاضر در جلسه گفت: شما نباید منتظر بمانید تا دولت در همه کارها کمک کند، باید از امکانات جامعه استفاده کرد و می‌شود این کار را کرد. شما که نمی‌خواهید کار سیاسی کنید. می‌خواهیم به نوجوان و جوان ایرانی برسیم که محتوای درست‌تری را از اسلام و تحول و توسعه را به فرزندان‌مان منتقل کنیم، تا چگونه در خیابان‌ ر اه بروند و ضوابط را رعایت کنند، یادشان دهیم چگونه دیگران را تحمل کنند، یادشان دهیم انسان اهل گفت‌وگو است، یادشان دهیم نیاز مهم دنیای ما صلح است. باید جامعه را رشد بدهیم.
باید بچه‌هایی تربیت کنیم که به غیر از حذف به باهم بودن هم بیندیشند
وی همچنین با طرح این سوال که چرا در جامعه، حذف اصل می‌شود و در همه سلیقه‌ها و گرایش‌ها با توسل به هر وسیله‌ای حذف می‌شوند، گفت: بودند کسانی در این مدت امکانات در اختیارشان بود، ولی جز به حذف و توسل به هر شیوه‌ای برای حذف نمی‌اندیشیدند، والا ما این همه زندانی و دل‌های پراز کینه نداشتیم. باید بچه‌هایی تربیت کنیم که به غیر از حذف به باهم بودن هم بیندیشند.
وی ادامه داد: امروز واقعا تاسف می‌خورم در کشورمان بین شیعه و سنی که هیچ؛ بین دو جریان که شیعه اثنی عشری و شیعه مرتضی علی هستند، این‌طور مرز‌گذاری می‌شود یکی می‌شود کافر مطلق و دیگری می‌شود مسلمان مطلق، ولی آنچه امیدبخش و غرورانگیز است، رشد بالای ملت ما و به‌خصوص جوانان است که توانست در تحولات امروز عقلانیت و متانت و قناعت را به منصه ظهور برساند. مسئولان کشور باید حق این‌ها را ادا کنند. نباید گذاشت فضایی که باز شده بسته شود.
‌ در سراسر کشور اندیشه‌تان را پیاده کنید و از مردم هم کمک بگیرید
خاتمی با بیان‌این‌که همه باید برای جمهوری‌اسلامی، انقلاب و حقوق مردم و توسعه کشور تلاش کنند، تصریح کرد: اگر احساس می‌کنید واقعا خلائی وجود دارد، شما شخصیت‌های آموزش‌وپرورش در تهران و شهرستان‌ها هستید، بیایید برای خدمت به آموزش‌وپرورش و خدمت به مردم و برای آن معیارهایی که دارید، نهادی تاسیس کنید، برای این امر منتظر پول گرفتن از دولت نباشید، کارتان را انجام دهید. شما در سراسر کشور اندیشه‌تان را پیاده کنید و از مردم هم کمک بگیرید و معتقدیم در جامعه از آن استقبال خواهد شد.
رییس بنیاد باران در پایان با تاکید بر اين‌كه تلاش در جهت حرکت به سمت جامعه مدنی متناسب با تاریخ، هویت‌ و شرایط روزگار است، گفت: اصلاح‌طلبی واقعی را می‌توان نه در مقابل دولت، بلکه در کمک به دولت و پیش از آن به ملت در عرصه جامعه و در عرصه آموزش‌وپرورش دید. باید این ظرفیت را دست‌کم نگرفت.
به گزارش روابط عمومی دفتر ‌حجت‌الاسلام‌ والمسلمين سیدمحمد خاتمی؛ در ابتدای این مراسم معلمان و فرهنگیان حاضر به بیان دیدگاه‌ها و نظرات خود پرداختند.
عبادی معاون اسبق وزارت آموزش‌وپرورش در دوره اصلاحات، ضمن بیان اهمیت آموزش‌وپرورش در رشد و توسعه پایدار کشور گفت: آموزش‌وپرورش، همیشه ظرفیت و پتانسیل بزرگی برای دستیابی انقلاب به اهداف و آرمان‌های آن داشته است که از آن بهره و استفاده لازم گرفته نشده است. وی با بیان این‌که امام از آغاز رویکردی اصلاحی به مسائل داشت گفت: امروز بعد از گذشت سال‌های دشوار نشان دادند که جامعه همچنان برای رشد و تعالی خود محتاج رویکرد اصلاح و اعتدال است. وی با اشاره به این‌که معلمان از اصلی‌ترین عوامل عمق بخشیدن و گسترش رویکرد اصلاحی در سطح جامعه هستند خواهان تدوین سازوکار‌هایی برای ایجاد گفتمانی منظم و مدون در آموزش‌وپرورش درباره شناسایی و بیان مسائلی از این دستگاه اثر‌گذار شد. مردم اگر محور حرکت‌های اجتماعی باشند رویکرد‌های اصلاح‌طلبانه را برای رسیدن به آرمان معنوی و مادی می‌پذیرند و ماندگاری گفتمان‌های مردم نهاد با استفاده از اثرگذاری آموزش‌وپرورش و ظرفیت گروه‌های مرجع مانند معلمان بیشتر است. متاسفانه در آموزش‌وپرورش نتوانسته‌ایم این گفتمان را تبدیل به گفتمان غالب کنیم. در ادامه جلسه یکی از بانوان فرهنگی، با اشاره به تعریف نشدن آموزش‌وپرورش از دید اصلاحات، خواهان تبیین زوایای اصلاح‌طلبی در آموزش و پرورش و تعریف مطالبات اصلاح‌گرایانه در این نهاد، برای مطالبه از وزیران آموزش‌وپرورش شدند. در ادامه یکی از معلمان حاضر با بیان این‌که آموزش‌وپرورش در هیات دولت باید از اهمیت برخوردار باشد از نگرانی‌ها و دغدغه‌های معلمان گفت و اشاره کرد: امروزه مشکلات مختلفی که در راه زندگی و معیشت معلمان ایجاد شده موجب شده تا معلمان ما به دانش روز و فنون معلمی نوین مسلط نباشند و شاهد سبقت گرفتن اطلاعات بچه‌ها در بسیاری از حوزه‌های جدید از معلمانشان باشیم. دانش‌آموزان با تزلزل هویتی مواجه شده و باید تلاش شود هویت ملی و دینی دانش‌آموزان از آسیب‌های جدید در امان بماند. نماینده انجمن اسلامی معلمان از تشکل‌های صنفی هم گفت: با تدبیرهای صورت گرفته جامعه از یاس به امید حرکت کرده است. انتخابات اخیر نشان داد که مردم از اصلاح امور نا امید نشده و با حاکمیت عقلانیت بر اداره امور موجی از امیدواری بر روح جامعه دمیده شده است. و این امیدواری درباره رفع موانع و محدویت‌ها برای همه معلمان هم در بین ما بیشتر شده است. نماینده سازمان معلمان دیگر تشکل حاضر هم بیان داشت: امروزه آموزش‌وپرورش ما کارآمد نیست. متاسفانه ویژه نبودن نگاه به آموزش‌وپرورش مختص دوره اخیر نیست و حتی در دوره اصلاحات هم آموزش‌وپرورش مظلوم واقع شده بود و باید شاهد ترجمه اصلاحات در آموزش‌وپرورش باشیم. متاسفانه هنوز دوستان ما در زندان هستند یا در آستانه مهر و بازگشایی باید آماده رفتن به زندان باشند.